Antykoncepcja hormonalna - sprawdź, czy jest dla Ciebie!

Antykoncepcja hormonalna jest obecnie jedną z najwygodniejszych i najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży. Choć o tego rodzaju antykoncepcji krąży wiele mitów, można zdecydowanie powiedzieć, że jest bezpieczna. Dowiedz się, jakie rodzaje antykoncepcji hormonalnej są dostępne w Polsce i czy tabletki antykoncepcyjne są równie skuteczne co wkładka domaciczna.

Rodzaje dostępnych metod antykoncepcji

Świadome planowanie rodziny to przywilej, który umożliwiają coraz nowsze metody antykoncepcyjne o wysokiej skuteczności. Kiedy szukasz najlepszego rozwiązania dla siebie, można się pogubić. W dzisiejszych czasach dostępnych jest wiele sposobów ochrony przed nieplanowaną ciążą. Który więc wybrać?

Idealna metoda zapobiegania nieplanowanej ciąży to taka, która zabezpiecza w 100% przed zajściem w ciążę, nie ma poważnych działań niepożądanych, jest łatwa w użyciu, w pełni odwracalna i w łatwy sposób można ją odstawić, a do tego ma akceptowalną cenę. Jak łatwo sobie wyobrazić, tak wyśrubowanych wymagań nie spełnia żadna z dostępnych metod, co oznacza, że idealna metoda po prostu nie istnieje.

Do metod zapobiegania ciąży zaliczamy:

• metody naturalne, oparte na wnikliwej obserwacji kobiecego organizmu i cyklu miesiączkowego − sprawdź je tu: Naturalne metody antykoncepcji − która z nich jest najskuteczniejsza?,
• antykoncepcję hormonalną, która blokuje owulację,
• zapobieganie zapłodnienia poprzez kształtki domaciczne,
• zapobieganie implantacji zapłodnionej komórki jajowej,
• metody barierowe, np. prezerwatywy,
• preparaty plemnikobójcze,
• sterylizację chirurgiczną.

Wskaźnik Pearla, czyli pomiar skuteczności antykoncepcji

O skuteczności różnych metod antykoncepcyjnych mówi wskaźnik Pearla, który został stworzony, żeby móc obiektywnie porównywać między sobą różne sposoby zapobiegania ciąży. Wskaźnik Pearla odzwierciedla liczbę ciąż na 100 par stosujących daną metodę antykoncepcji przez okres 1 roku.

Antykoncepcja hormonalna − rodzaje

Wśród metod zapobiegania nieplanowanej ciąży opartych na działaniu antykoncepcji hormonalnej wyróżnić można:

• tabletki dwuskładnikowe,
• tabletki progestagenowe,
• wkładki wewnątrzmaciczne z lewonorgestrelem,
• implanty podskórne,
• iniekcje z medroksyprogesteronu,
• przezskórne plastry,
• dopochwowe krążki.

Jak działają te metody? Mówiąc najogólniej, antykoncepcja hormonalna polega na dostarczaniu do organizmu kobiety syntetycznych hormonów płciowych, które wpływają na jej płodność.

Sprawdź też, jak wygląda antykoncepcja bez recepty.

Antykoncepcja hormonalna − metody dwuskładnikowe

Jedną z najchętniej stosowanych przez kobiety metod ochrony przed nieplanowaną ciążą są tabletki antykoncepcyjne. Działają przez dostarczenie do organizmu 2 lub tylko 1 hormonu. Tabletki dwuskładnikowe zawierają składniki estrogenowy oraz gestagenowy, natomiast te jednoskładnikowe zawierają jedynie gestagen. Warto podkreślić, że faktyczne działanie antykoncepcyjne zależne jest od składnika gestagenowego.

Jak syntetyczne hormony oddziałują na organizm kobiety? Składniki gestagenne hamują produkcję hormonu luteinizującego z przysadki mózgowej (LH), zagęszczają śluz szyjkowy i oddziałują na błonę śluzową macicy. Estrogeny natomiast hamują produkcję hormonu folikulotropowego (FSH) z przysadki mózgowej oraz dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach i wzmacniają działanie gestagenów.

Do metod antykoncepcji hormonalnej opartej na działaniu estrogenów i gestagenów należą dwuskładnikowetabletki antykoncepcyjne, plastry oraz krążki dopochowowe (tzw. ring).

Dwuskładnikowe tabletki hormonalne powinny być przyjmowane codziennie, przez kolejnych 21 dni cyklu, po których następuje 7 dni przerwy. W czasie tej przerwy pojawia się tak zwane krwawienie z odstawienia. Dla większej wygody kobiet na ten okres 7-dniowej przerwy w opakowaniu tabletek antykoncepcyjnych zawartych jest 7 tabletek „placebo”, które ułatwiają regularne przyjmowanie leku i pomagają uniknąć pominięcia dawki. Po przyjęciu 21 tabletek zawierających hormony i 7 dniach przerwy rozpoczyna się kolejny cykl. Żeby metoda ta była skuteczna, tabletki przyjmuje się codziennie, o mniej więcej stałej porze. W przypadku tabletek dwuskładnikowych widełki czasowe dopuszczają sporadyczne przesunięcie dawki dziennej do 12 godzin.

Sprawdź też, czy spirala antykoncepcyjna jest bezpieczna.

Plastry antykoncepcyjne i krążki dopochwowe

2 rodzaje hormonów wydzielane są również w formie plastrów (systemów transdermalnych) i krążków dopochwowych. W przypadku plastrów powinny one być przyklejane raz w tygodniu przez 3 kolejne tygodnie cyklu, po których następuje tydzień przerwy. Plaster przykleja się w dowolne miejsce na ciele, poza okolicą piersi. Ważne, żeby w trakcie cyklu zmieniać miejsce aplikacji plastra i żeby unikać ocierania plastra przez obcisłą odzież czy bieliznę.

Krążki dopochwowe, podobnie jak tabletki i plastry, również uwalniają do organizmu kobiety estrogen i progestagen. Ring hormonalny należy zakładać do pochwy raz w miesiącu, a po 3 tygodniach należy go wyjąć i zrobić 7-dniową przerwę. W trakcie tej tygodniowej przerwy zwykle występuje krwawienie z odstawienia.

Sprawdź też 5 sposobów zabezpieczenia się przed ciążą.

Antykoncepcja hormonalna − metody jednoskładnikowe

Do metod opartych na działaniu wyłącznie jednego hormonu należą tabletki jednoskładnikowe, implanty podskórne i zastrzyki.

Tabletki jednoskładnikowe, tak zwane mini pill, jak sama nazwa wskazuje, zawierają tylko jeden hormon – progestagen. Ten rodzaj antykoncepcji stanowi alternatywę dla tych kobiet, które nie mogą przyjmować preparatów estrogenowych. Różnica w stosunku do tabletek dwuskładnikowych jest taka, że tabletki mini pill przyjmuje się codziennie bez przerw w trakcie trwania cyklu, a dopuszczalne przesunięcie w przyjęciu tabletki jest krótsze i wynosi do 3 godzin. W przypadku tabletek progestagenowych kobiety nie mają w ogóle miesiączki lub ich krwawienia są nieregularne.

Progestageny podawane też być mogą w formie regularnych iniekcji domięśniowych. W takim przypadku co 12 tygodni wykonywany jest zastrzyk z medroksyprogesteronu. Metodą jednoskładnikową jest też implant podskórny, mający postać niewielkiego pręcika uwalniającego etonogestrel, który wymienia się co 3 lata.

Sprawdź też poradnik na temat prezerwatyw.

Tabletki antykoncepcyjne − hormony a organizm kobiety

Hormony podawane w formie tabletek, implantów, ringów czy zastrzyków bez wątpienia mają wpływ na funkcjonowanie organizmu kobiety. Substancje te oddziałują na układ sercowo-naczyniowy, metabolizm węglowodanów, funkcjonowanie wątroby i pęcherzyka żółciowego. Mają również wpływ na częstość występowania określonych nowotworów czy rozwój torbieli jajników.

Tabletki antykoncepcyjne, które zawierają składnik estrogenowy, mogą zwiększać ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, zawału serca i epizodów żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u kobiet posiadających pewne predyspozycje, a także u kobiet palących papierosy. Syntetyczne hormony, zawarte szczególnie w starszych preparatach, wpływają też negatywnie na gospodarkę węglowodanową, co zwiększa m.in. ryzyko cukrzycy.

Antykoncepcja hormonalna ze składnikami estrogenowym i gestagenowym może wpływać na parametry lipidogramu, czyli stężenie trójglicerydów i poszczególnych frakcji cholesterolu. Do niekorzystnych skutków ubocznych syntetycznych hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych należy też zwiększone ryzyko raka szyjki macicy u pacjentek zakażonych wirusem HPV.

Do najczęstszych działań niepożądanych tabletek antykoncepcyjnych oraz innych środków hormonalnych należą:

• nudności i wymioty,
• nieregularne krwawienia i plamienia,
• nasilenie migrenowych bólów głowy,
• zwiększony apetyt, wzrost masy ciała,
• zmiany trądzikowe, łojotok,
• przebarwienia na skórze.

Hormonalne środki antykoncepcyjne, poza możliwymi skutkami ubocznymi, posiadają wiele niewątpliwych zalet. Metody te cechują się wysoką skutecznością, wygodnym sposobem użycia każdej z nich, a także szybkim powrotem płodności po odstawieniu np. tabletek antykoncepcyjnych. Hormony zawarte w preparatach antykoncepcyjnych zmniejszają częstość bolesnych miesiączek i ograniczają obfite krwawienia, zmniejszają ryzyko anemii z niedoboru żelaza, a także redukują częstość przypadków raka jajnika, raka macicy, a także łagodnych zmian w sutkach.

Sprawdź też, czy stosunek przerywany jest skuteczną metodą antykoncepcji.

Wkładki domaciczne − hormonalne i bez hormonów

Bardzo powszechnym sposobem zapobiegania nieplanowanej ciąży, szczególnie u kobiet, które już rodziły, są wkładki wewnątrzmaciczne. Dostępne są dwa rodzaje wkładek: hormonalne i te bez hormonu (tzw. miedziane).

Na czym oparte jest działanie tej metody? Wkładki domaciczne drażnią mechanicznie błonę śluzową macicy i dodatkowo uwalniają gestagen lub jony miedzi. Mechaniczne drażnienie macicy wywołuje miejscowy stan zapalny z obrzękiem i przekrwieniem jej śluzówki. Uwalniany z wkładki gestagen wpływa na jakość śluzu szyjkowego, przez co jest on nieprzepuszczalny dla nasienia, hormon te zmienia też jakość błony śluzowej. Wszystkie te mechanizmy stwarzają warunki niesprzyjające zapłodnieniu i stąd wynika skuteczność tej metody antykoncepcji.

Do zalet wkładek wewnątrzmacicznych należy ich wysoka skuteczność, szybki powrót płodności po usunięciu wkładki, wygoda stosowania i, w przypadku wkładek hormonalnych, mniej obfite miesiączki.

Antykoncepcja hormonalna − czy jest dla Ciebie?

Hormonalna antykoncepcja, mimo dużej powszechności stosowania, jest zawsze pewną ingerencją w organizm kobiety. Jedyny lekarz, który może włączyć określoną metodę antykoncepcji to ginekolog. Jeśli więc zastanawiasz się, czy lepsze będą dla Ciebie tabletki antykoncepcyjne, czy spirala hormonalna, udaj się do swojego ginekologa, który pomoże w wyborze najlepszej dla Ciebie metody.