Ból płuc przy oddychaniu. Co może oznaczać?

Czy płuca bolą? Otóż nie. Miąższ płucny nie boli, więc potoczny „ból płuc” przy oddychaniu tak naprawdę ma swoje źródło w innych strukturach klatki piersiowej. Warto zwracać uwagę na charakter bólu, jego lokalizację, natężenie, objawy towarzyszące i czynniki, które go nasilają lub uśmierzają. Dzięki temu łatwiej będzie można namierzyć przyczynę Twoich dolegliwości. Zobacz, co może oznaczać „ból płuc” przy oddychaniu.

Ból płuc przy oddychaniu − czy płuca naprawdę bolą?

Ból w klatce piersiowej i plecach przy oddychaniu często interpretowany jest jako ból płuc. Tak naprawdę sam miąższ płucny nie może być źródłem bólu. A to dlatego, że nie ma czuciowego unerwienia. W Twojej klatce piersiowej znajduje się natomiast całkiem sporo innych struktur, które mogą boleć i to one są źródłem dolegliwości przy oddychaniu.

Ból przy oddychaniu  − ból opłucnej

Potocznie nazywany ból płuc przy oddychaniu to często po prostu ból opłucnej, czyli błony surowiczej, która otacza płuca. Opłucna trzewna bezpośrednio przylega do płuc, a opłucna ścienna wyściela jamę klatki piersiowej. Pomiędzy nimi znajduje się jama opłucnej, będąca w prawidłowych warunkach szczelinowatą przestrzenią, z niewielką ilością surowiczego płynu. Opłucna ścienna jest bardzo dobrze unerwiona czuciowo i wszystkie schorzenia, które jej dotyczą: naciek zapalny, podrażnienie opłucnej w chorobach płuc − np. zapalenie płuc, odma opłucnowa i inne, mogą sprawiać ostry i kłujący ból. Najczęściej dotyczy jednej strony klatki piersiowej, może promieniować do pleców. Ból nasila się przede wszystkim przez głęboki wdech i kaszel, a maleje po położeniu się na „chorym” boku. Polecam Ci także lekturę artykułu: Odma płucna − rodzaje i przyczyny powstania.

Dolegliwości, które towarzyszą takiemu bólowi, mogą nakierować na konkretną przyczynę. Gorączka, kaszel i ogólne osłabienie wskazują na infekcję, a odma opłucnowa może objawić się nagłym pojawieniem się dolegliwości bólowych, kaszlem i uczuciem duszności. Ból, kaszel, duszność i krwioplucie mogą sygnalizować nowotwór czy zatorowość płucną. Dlatego lepiej nie lekceważ przedłużających się i silnych objawów. Warto dowiedzieć się, jak rozpoznać zapalenie płuc po objawach. Pisała o nich w swoim artykule Agnieszka Dusza: Zapalenie płuc – znasz objawy? Nie pomyl go z grypą.

Ból w klatce piersiowej i plecach przy oddychaniu − ból kostno-stawowy

Co jeszcze może powodować ból w klatce piersiowej przy oddychaniu? Ściany klatki piersiowej również są dobrze unerwione czuciowo. Ból sprawiać może stan zapalny stawów mostkowo-obojczykowych lub mostkowo-żebrowych. Dolegliwości można dość dobrze zlokalizować, również nasilają się podczas oddechu i ruchów klatki piersiowej (np. gdy kaszlesz), a także przy dotyku. Ból staje się ostry lub gniotący. Urazy klatki piersiowej będą objawiały się podobnie. Przykładowo, jeśli zdarzył Ci się wypadek narciarski i upadek był na prawy bok, a teraz odczuwasz ból w klatce piersiowej po prawej stronie przy oddychaniu, to być może złamałeś żebro. W tym przypadku sprawę szybko wyjaśnić może zdjęcie RTG. Sprawdź, jakich jeszcze urazów możesz nabawić się, kiedy nie zachowujesz ostrożności podczas jazdy na nartach: Najczęściej występujące urazy u narciarzy.

Ból w klatce piersiowej przy wdechu − zapalenie osierdzia

Osierdzie to surowicza błona, która tworzy coś w rodzaju worka naokoło serca. Ból w zapaleniu osierdzia występuje w podobnej lokalizacji jak ból wieńcowy (za mostkiem, może promieniować). Jest jednak ostry i kłujący (podobnie jak w chorobach opłucnej), nasilają go ruchy oddechowe (szczególnie głęboki wdech), kaszel, skręty tułowia i pozycja leżąca. Siedzenie z równoczesnym pochyleniem się do przodu może przynosić ulgę. Warto sprawdzić także, co oznacza kłujący ból w sercu: O czym świadczy kłucie w sercu? Kiedy powinno Cię martwić?.

Ból płuc przy oddychaniu − ból wieńcowy

Ból w klatce piersiowej przy oddychaniu po lewej stronie najczęściej jest kojarzony z zawałem serca. Tak naprawdę ból wieńcowy, który występuje w chorobie niedokrwiennej serca, raczej nie ma żadnego związku z ruchami klatki piersiowej i nie nasila się przy oddychaniu. Ból ma charakter gniotący, ściskający lub piekący. Typowo czujesz go za mostkiem, ale może promieniować do szyi, żuchwy, ramion czy brzucha. Wywołać go mogą różne czynniki takie jak wysiłek, stres, zimne powietrze, posiłek.

Ból powinien ustąpić po odpoczynku lub zażyciu nitrogliceryny. Kłucie towarzyszące zawałowi serca jest bardzo podobne, ale trwa dłużej (powyżej 30 min), zwykle jest dużo silniejsze i nie ustępuje. Gdy zauważysz u siebie taki ból, lepiej nie zwlekaj! W zawale serca kluczowy staje się czas, więc jak najszybciej zadzwoń po pomoc. Zobacz też profilaktykę, objawy i leczenie zawału serca.

Ból w płucach − rozedma płuc

Farmaceutka, Irmina Turek dodaje kolejny powód bólu, który może pojawiać się w obrębie klatki piersiowej:

„Czy rozedma płuc boli? Odpowiedź brzmi: niekoniecznie. Typowymi objawami rozedmy są duszności, spadek wagi i osłabienie mięśniowe. Natężenie objawów jest różne w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo duszności mogą pojawiać się dopiero po wzmożonej aktywności fizycznej, a z czasem już nawet podczas wykonywania prostych codziennych czynności. Charakterystycznym objawem rozedmy jest też wysiłek, który chory musi wkładać w wydychanie powietrza i który czasem sprawia, że na jego twarzy pojawia się zaczerwienienie.

Rozedma płuc to choroba polegająca na nieprawidłowym, patologicznym powiększeniu pęcherzyków płucnych. Wiąże się z nieodwracalnymi zniszczeniami w części płuc odpowiedzialnej za wymianę gazową. Wzrost objętości i rozszerzenie pojedynczych pęcherzyków wpływa na ich właściwości. Ściany pęcherzyków płucnych stają się mniej elastyczne i mogą pękać. Napowietrzenie i rozciągniecie w obrębie pojedynczych struktur w płucach sprawia, że ogólne krążenie płucne może ulec zaburzeniu. To chorobowe napowietrzenie płuc może doprowadzić do niewydolności serca i zaburzeń funkcjonowania organizmu oraz duszności i ogólnego osłabienia.

Zaburzenia krążenia płucnego przekładają się bezpośrednio na niewydolność pracy serca. Wynika to z faktu, ze zmniejszenie objętości naczyń w krążeniu płucnym podnosi ciśnienie w tętnicy płucnej, a to z kolei bezpośrednio obciąża prawą komorę serca. A jak rozpoznać niewydolność serca? Na ten temat pisał nasz ekspert w artykule: 164 Polaków umiera codziennie przez niewydolność serca! - leczenie niewydolności serca.

Przyczyną powstania rozedmy jest wzrost ciśnienia powietrza w dolnych drogach oddechowych i zmiany w strukturze ścian pęcherzyków płucnych (spadek sprężystości). Do rozedmy płuc może doprowadzić ekspozycja na czynniki uszkadzające strukturę pęcherzyków, przewlekły kaszel czy stany zapalne oskrzeli.

Jeśli zauważyłaś u siebie objawy rozedmy, skonsultuj się z lekarzem. Aby potwierdzić diagnozę, specjalista może zlecić dodatkowe badania obrazowe, np. RTG lub tomografię komputerową klatki piersiowej oraz spirometrię w celu skontrolowania pojemności płuc i przepływu powietrza. Dowiedz się więcej o badaniu stanu Twoich płuc: Spirometria − na czym polega badanie pojemności płuc?. Osoby z potwierdzoną rozedmą muszą szczególnie uważać i od razu leczyć każdego rodzaju infekcje dróg oddechowych, aby nie pogorszyć swojego stanu chorobowego”.

Ból płuc przy oddychaniu a COVID-19

Irmina Turek zwraca także uwagę na to, że ból w płucach może zwiastować rozwój COVID-19:

„W dobie pandemii kaszel, problemy z oddychaniem i ból w płucach mogą wzbudzać duży niepokój. Jak wiadomo, u około 80% zakażonych przebieg COVID-19 jest łagodny. Oznacza to, że objawy w ogóle nie występują, są nieznacznie lub szybko ustępują. Wśród tych łagodnych symptomów wymienia isę zwykle te kojarzące się z przeziębieniem, czyli gorączka, ból głowy, kaszel, katar czy zaburzenia węchu i smaku. Dodatkowo w przebiegu COVID-19 pojawiać się może osłabienie czy biegunka. U niektórych zakażonych koronawirusem choroba może doprowadzić do zapalenia płuc oraz dreszczy i czucia bólu w klatce piersiowej. Dodatkowo może pojawić się duszność i przyspieszenie oddechu. Sprawdź, jak odróżnić objawy COVID-19 od zwykłej grypy: Grypa a koronawirus - jak rozróżnić objawy?.

W przebiegu ciężkim (u około 5% zakażonych) dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej. W tym stanie dochodzi często do zasinienia, odczuwania silnego bólu w klatce piersiowej i znacznego osłabienia. Osoby w tym stanie bezwzględnie wymagają hospitalizacji. Warto przeczytać także artykuł: Koronawirus − czy jest uleczalny? TAK! Lekarz wyjaśnia!. Nadzieją na powrót do „normalności” sprzed pandemii jest wdrażany program szczepień przeciwko COVID-19. Dowiedz się więcej na ten temat: Szczepienia na COVID-19 − kiedy, jakie i czy są bezpieczne?”.

Ból płuc przy oddychaniu − inne przyczyny

Przyczyn bólu w klatce piersiowej może być znacznie więcej, ale podobnie jak w przypadku choroby niedokrwiennej serca czy zawału, ból zwykle nie nasila się przy oddychaniu. Rozdzierający i bardzo silny, nagły ból promieniujący do okolicy między łopatkami lub lędźwi jest charakterystyczny dla rozwarstwienia aorty.

Z kolei ostry ból wzdłuż przebiegu nerwu, który ulega nasileniu przy dotyku, może zwiastować nerwoból. Piekący lub gniotący ból za mostkiem występuje w chorobie refluksowej przełyku. Nawet narządy z jamy brzusznej mogą czasem powodować dolegliwości w klatce piersiowej, np. choroba wrzodowa żołądka czy kamica żółciowa.

Jeśli natomiast odczuwasz ból przy głębokim wdechu po lewej stronie, może to oznaczać neuralgię nerwu międzyżebrowego. Stan ten wymaga dalszej diagnostyki i wyeliminowania takich przyczyn jak chociażby złamanie czy stłuczenie zebra.

Ucisk w klatce piersiowej przy oddychaniu − ból nerwicowy?

Warto pamiętać, że w niektórych przypadkach ból jest zmienny i niecharakterystyczny, a jego nasilenie zmienia się w czasie. Gdy dodatkowo pojawia się w sytuacjach stresowych, a inne jego przyczyny są wykluczone, bardzo możliwe, że to ból nerwicowy. Mechanizm jego powstania jest niejasny, a towarzyszyć mu mogą kołatania serca, ucisk w klatce piersiowej przy oddychaniu, niepokój i duszność.

Ból płuc − co warto zapamiętać?

Już teraz wiesz, że „ból płuc” przy oddychaniu tak naprawdę nie pochodzi z płuc i może mieć wiele przyczyn. Pamiętaj, że płuca jako narząd nie mogą boleć, ponieważ nie są unerwione. Za dolegliwości w tym obszarze odpowiadać mogą infekcje wirusowe (w tym COVID-19), problemy z opłucną, rozedma płuc, stany zapalne, a także problemy kostono-stawowe czy ze strony układu sercowo-naczyniowego. Dlatego ważne jest, żeby zwrócić uwagę na jego charakterystykę − gdzie dokładnie Cię boli i w jaki sposób, czy ból promieniuje, jakie jest jego natężenie i czas trwania, co go nasila i co łagodzi oraz jakie inne objawy mu towarzyszą. Tak szczegółowe przyjrzenie się Twoim dolegliwościom może pomóc w szybkim znalezieniu ich źródła i tym samym szybszym rozpoczęciu leczenia.

Źródła:

1. Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Wyd. 3. 2011.
2. Metlay P.J.; Waterer G.W.; Long A.C.: Diagnosis and treatment of adults with community-acquired pneumonia. An official clinical practice guideline of the American Thoracic Society and Infectious Diseases Society of America. W: Am J Resp Crit Care Med. 2019.
3. Davies H.E.; Davies R.J.; Davies C.W.: BTS Pleural Disease Guideline Group. Management of pleural infection in adults. W: British Thoracic Society pleural disease guideline 2010.