Trądzik grudkowy – kogo dotyczy i jak go leczyć? Sposoby na trądzik grudkowy

Trądzik grudkowy klasyfikowany jest jako jedna z postaci trądziku pospolitego. Powstaje w wyniku zablokowania ujść mieszków włosowych przez sebum i zrogowaciałe komórki skóry, wskutek czego pod powierzchnią skóry tworzą się charakterystyczne, nierzadko bolesne grudki. Jak przebiega leczenie trądziku grudkowego? Poznaj skuteczne sposoby na problematyczne zmiany. 

Trądzik grudkowy – jak wygląda?

Zmiany trądzikowe to problem zdrowotny, ale też estetyczny, który może negatywnie wpływać na samoocenę i poczucie własnej wartości, zwłaszcza w okresie dorastania, kiedy kwestie związane z wyglądem są szczególnie istotne. Zdarza się, że nastolatkowie zmagający się z trądzikiem młodzieńczym unikają kontaktów z rówieśnikami z obawy przed oceną innych, co może prowadzić do izolacji i ograniczenia udziału w aktywnościach społecznych.  

Niestety, trądzik nie jest schorzeniem dotykającym wyłącznie młodzież. Coraz częściej diagnozuje się trądzik u dorosłych, w tym trądzik hormonalny, za który w głównej mierze odpowiadają wahania poziomu hormonów płciowych. Niezależnie od grupy wiekowej nieestetyczne i bolesne wykwity skórne są bardzo uciążliwe. 

• Jedną z postaci trądziku jest trądzik grudkowy, nazywany również podskórnym, manifestujący się wypukłymi, wyczuwalnymi pod palcami grudkami, zlokalizowanymi pod powierzchnią skóry.  
• Pryszcze podskórne pojawiają się głównie na twarzy, w tzw. strefie T, czyli czoło-nos-broda, a więc w miejscach o zwiększonej produkcji sebum i łoju, jednak może objąć także inne obszary ciała, między innymi plecy, ramiona czy klatkę piersiową.  
• W przebiegu trądziku grudkowego skóra może być podrażniona i zaczerwieniona, a sama zmiana powodować ból i dyskomfort podczas ucisku czy dotykania. 

Ponieważ trądzik bardzo rzadko występuje jako jeden rodzaj wykwitów, również postać grudkowa może być klasyfikowana jako: 

• Trądzik grudkowo-zaskórnikowy – połączenie podskórnych grudek z zaskórnikami otwartymi i zamkniętymi. Zaskórniki otwarte powstają w wyniku zablokowania ujść mieszków włosowych przez sebum i zrogowaciałe komórki skóry, które utleniają się na powierzchni. W ten sposób tworzy się charakterystyczny, czarny punkt widoczny na powierzchni skóry. Zaskórniki zamknięte również powstają wskutek zablokowania ujść mieszków włosowych, ale nie dochodzi do utlenienia masy rogowo-łojowej, więc wyglądają jak niewielkie, podskórne wypukłości, 
• Trądzik grudkowo-krostkowy – odmiana o mieszanym charakterze, w której oprócz grudek, skórę pokrywają również krosty wypełnione ropną treścią.  

Trądzik grudkowy – przyczyny 

Choć wiele czynników powodujących trądzik grudkowy jest wspólnych dla młodzieży i osób dorosłych, istnieją pewne różnice związane ze zmianami hormonalnymi, stylem życia oraz czynnikami środowiskowymi, które mogą wpływać na pojawienie się tego schorzenia w różnych grupach wiekowych.  

Przyczyny trądziku grudkowego u młodzieży 

W okresie dojrzewania następuje gwałtowny wzrost poziomu hormonów, co prowadzi do wzmożonej aktywności gruczołów łojowych i nadprodukcji sebum.  

• O ile sama wydzielina jest niezbędna i tworzy tarczę ochronną przed czynnikami zewnętrznymi, o tyle nadmiar sebum w połączeniu z martwymi komórkami naskórka, a potem i innymi zanieczyszczeniami środowiskowymi, może skutkować zablokowaniem kanalików łojowych. W konsekwencji dochodzi do powstania zaskórników, krostek i guzków. 
• Namnażanie się bakterii Propionibacterium acnes, które kolonizują ujścia mieszków włosowych, wywołuje stan zapalny charakteryzujący się bolesnością, punktowym obrzękiem i zaczerwienieniem skóry twarzy. 
• W niektórych przypadkach zmiany skórne mogą ropieć.  

Za powstawanie zmian dermatologicznych u nastolatków odpowiadają ponadto uwarunkowania genetyczne, a także nieodpowiednia pielęgnacja skóry trądzikowej, np. stosowanie źle dobranych, zbyt agresywnych kosmetyków lub rzadkie i niedokładne mycie skóry.  

Przyczyny trądziku grudkowego u dorosłych 

Nieestetyczne zmiany dermatologiczne mogą pojawić się u osób dorosłych, nawet jeśli wcześniej nie miały problemów z trądzikiem, dlatego warto stale monitorować stan skóry i reagować na pierwsze symptomy schorzenia, niezależnie od wieku.  

• Wyzwalaczami trądziku grudkowego u dorosłych, zwłaszcza u kobiet, mogą być problemy z wydzielaniem hormonów, głównie androgenów oraz inne fluktuacje hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą, menopauzą czy stosowaniem doustnej terapii hormonalnej.  
• Pozostałe czynniki determinujące pojawienie się dermatozy to: 
  • Nadmierny stres, prowadzący do nasilenia zmian,  
  • Nieodpowiednio zbilansowana dieta, bogata w wysokoprzetworzoną żywność i produkty o wysokim indeksie glikemicznym,  
  • Czynniki środowiskowe, w tym zanieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, 
  • Niewystarczająca pielęgnacja skóry i nieprzestrzeganie zasad higieny. 

Trądzik grudkowy – leczenie 

W przypadku trądziku grudkowego podstawowym celem leczenia jest ograniczenie nadmiernej produkcji sebum, odblokowanie porów skóry, wyciszenie stanu zapalnego i zaczerwienienia naskórka oraz delikatne złuszczenie. W terapii trądziku grudkowego preparatami pierwszego wyboru są zazwyczaj leki do stosowania miejscowego w postaci maści, kremów lub żelu, z których część dostępna jest wyłącznie na receptę. W związku z powyższym niezbędna jest wizyta u dermatologa. Lekarz dobiera metody leczenia do objawów klinicznych schorzenia i na podstawie dominujących zmian skórnych oraz ich nasilenia. 

Preparaty miejscowe na trądzik grudkowy zawierają między innymi:  

• Witaminę A i jej pochodne zmniejszające rogowacenie skóry, w efekcie czego zapobiegają zatykaniu się porów i powstawaniu zaskórników. Retinoidy działają również przeciwzapalnie i ograniczają wydzielanie sebum przez gruczoły łojowe,  
• Nadtlenek benzoilu o właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych oraz złuszczających. Pomaga w redukcji bakterii Propionibacterium acnes, przyczyniających się do powstawania stanów zapalnych, 
• Kwas azelainowy znany z działania przeciwbakteryjnego oraz hamującego produkcję melaniny, co pomaga niwelować zmiany trądzikowe, a także przebarwienia skóry powstałe w przebiegu dermatozy. 

W sytuacji, gdy zmiany są bardzo nasilone, a leczenie miejscowe nie przynosi oczekiwanych rezultatów lekarz może włączyć do terapii ogólnoustrojowe antybiotyki, jednak to rozwiązanie zawsze jest ostatecznością. Pacjentom z zaawansowanym i opornym trądzikiem podaje się zazwyczaj doksycyklinę, tetracyklinę lub erytromycynę. 

Trądzik grudkowy – domowe sposoby 

Istotnym elementem terapii trądziku grudkowego są domowe sposoby.luczowe znaczenia ma pielęgnacja skóry. Prawidłowo prowadzona pomaga w zapobieganiu stanom zapalnym poprzez usuwanie bakterii, zanieczyszczeń i martwych komórek skór, prowadzących do powstawania stanów zapalnych oraz przenoszenia się wykwitów na obszary nieobjęte dermatozą. W połączeniu z farmakoterapią przyspiesza proces leczenia trądziku, poprawia ogólny stan skóry oraz przeciwdziała nawrotom zmian trądzikowych.  

Do codziennego planu pielęgnacyjnego warto włączyć specjalne kosmetyki na trądzik, charakteryzujące się bezpiecznymi składami, niezawierającymi substancji potencjalnie szkodliwych, takich jak alkohol, sztuczne barwniki czy konserwanty. Cera powinna być dokładnie oczyszczona i nawilżona, co przełoży się na zmniejszenie ilości wydzielanego sebum. Wsparciem w niwelowaniu trądziku są również peelingi do twarzy i maseczki o działaniu oczyszczającym i przyspieszającym regenerację naskórka.  

Przykładowe kosmetyki, które warto sprawdzić, to między innymi: 

• Balneokosmetyki biosiarczkowa aloesowa pianka do twarzy oczyszczająco-nawilżająca do nieinwazyjnego usuwania nieczystości z powierzchni skóry. Preparat wyróżnia się wegańską formułą, zawierającą kompleks z mango, papai i ananasa, kwas hialuronowy oraz zmineralizowaną wodę siarczkową, 
• SVR SEBIACLEAR Gel Moussant żel do mycia twarzy oczyszczająco-złuszczający, ze składnikami o właściwościach eksfoliacyjnych, które usuwają martwy naskórek i odblokowują pory, 
• Sebionex Trio, złuszczający i wygładzający krem do cery trądzikowej z formułą bazującą na kwasach AHA i BHA, a także składnikach o właściwościach łagodząco-nawilżających, takich jak gliceryna, biotyna czy witamina PP, 
• Health Labs Care Glow On płynne serum złuszczające z kwasem salicylowym, ektoiną, azjatykozydami oraz kwasem hialuronowym, 
• Tołpa Estetic, chusteczki złuszczające z kwasami AHA, które usuwają martwy naskórek, redukują przebarwienia, rozjaśniają koloryt skóry, zwężają rozszerzone pory i przywracają skórze zdrowy blask. 

Sprawdź również, jaki wybrać retinol na trądzik. 

Podsumowanie

W pielęgnacji skóry zmagającej się z trądzikiem grudkowym kluczową rolę odgrywają odpowiedni dobór preparatów oraz właściwa higiena skóry. Poprawna pielęgnacja cery pomaga w regulacji produkcji sebum, redukcji stanów zapalnych oraz zapobiega zatykaniu się porów. Dbałość o skórę powinna być integralną częścią farmakoterapii wspierającą skuteczność leczenia farmakologicznego i przyczyniającą się do poprawy stanu skóry.  

Źródła:

1. W. Jankowiak, W. Imielski, J. Pachurka, Kosmetologia wobec problemów cery tłustej i trądzikowej, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.5-5.pdf [dostęp 27.03.2024 r.]
2. M. Serafin, H. Dąbrowska, Trądzik zwyczajny – etiopatogeneza i leczenie, https://www.czytelniamedyczna.pl/2348,trdzik-zwyczajny-etiopatogeneza-i-leczenie.html [dostęp 27.03.2024 r.]
3. K. Janda, M. Chwiłkowska, Acne Vulgaris – aetiology, classification, treatment, https://ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci/article/view/24 [dostęp 27.03.2024 r.]