Katar u niemowlaka − skąd się bierze i jak go leczyć?

11. 1. 2023 · 6 minut czytania

Najczęstszą przyczyną wywołującą katar u niemowlaka są infekcje wirusowe. Aby udrożnić nos malucha i ułatwić mu oddychanie, warto odciągać wydzielinę, stosować inhalację oraz zadbać o optymalną wilgotność w pomieszczeniach.

Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Katar u niemowlaka − skąd się bierze i jak go leczyć?

Katar u niemowlaka wzbudza uzasadniony niepokój wśród rodziców. Z racji tego, że kanały nosowe u tak małych dzieci są bardzo wąskie, katar może szybko przekształcić się w zapalenie zatok lub uszu, a nawet zapalenie płuc. Jakie są przyczyny kataru u niemowlaka? Czym się objawia i jak ulżyć maluchowi? Wyjaśniamy!

Katar u niemowlaka przyczyny

Najczęstszą przyczyną kataru u niemowląt są infekcje wirusowe przenoszone drogą kropelkową, które rozwijają się po przeniknięciu złośliwych bakterii do organizmu dziecka. Rzadziej natomiast katar spowodowany jest infekcją bakteryjną. 

  • Cieknący nos u dziecka często pojawia się w trakcie ząbkowania u niemowląt jako objaw infekcji wywołanej osłabieniem odporności malucha. 
  • W niektórych przypadkach katar uaktywnia się z powodu zanieczyszczeń oraz niskiej wilgotności powietrza. 
  • Zatkany nos u dziecka może mieć również charakter alergiczny i wynikać z unoszących się w otoczeniu alergenów (np. pyłków roślin czy sierści zwierząt). Alergiczny nieżyt nosa, czyli katar sienny utrzymuje się przez dłuższy czas, ma charakter nawracający i towarzyszy mu kichanie. Jednak u niemowląt znacznie częściej występuje alergia pokarmowa niż wziewna.
  • Za katar u dziecka mogą także odpowiadać wrodzone defekty związane z budową zatok i przegrody nosowej.
Katar u niemowlaka przyczyny

Katar u niemowlaka objawy

Objawy kataru u niemowlaka są charakterystyczne, więc nie sposób je przeoczyć. 

  • Maluch staje się rozdrażniony, niespokojny i płaczliwy. 
  • Często brak mu apetytu, dlatego odmawia jedzenia i picia. 
  • Wydzielina w obrębie jamy nosowej utrudnia oddychanie pojawić się może wówczas sapka niemowlęca. Dziecko doświadcza trudności ze ssaniem piersi. 

Rodzaje kataru wskazują na wirusowe lub bakteryjne podłoże infekcji. 

  • Katar wirusowy cechuje rzadka i przezroczysta wydzielina, natomiast gęsta i zabarwiona na zielono barwa świadczy o zakażeniu bakteryjnym
  • Do ogólnych objawów może także dołączyć podwyższona temperatura ciała.
  • Dziecko nie potrafi poradzić sobie z katarem we własnym zakresie, oddycha jedynie przez nos, dlatego nawet niewielki obrzęk błony śluzowej powoduje całkowitą niedrożność nosa. Przez zatkany nos i konieczność oddychania przez usta dochodzi do wysuszenia błony śluzowej gardła, dlatego maluchowi może dodatkowo dokuczać ból gardła. 
  • W momencie zauważenia pierwszych symptomów ważna jest nasza szybka reakcja, ponieważ nieleczony katar u niemowlaka w szybkim czasie może doprowadzić do poważnych chorób, takich jak: zapalenie zatok, oskrzeli, płuc czy ucha środkowego.

Jak leczyć katar u niemowlaka?

Pojawiający się katar u niemowlaka wymaga udrożnienia nosa. Wielu pediatrów w celu usunięcia wydzieliny rekomenduje metodę trzech kroków.

  • Rozrzedzanie przygotowanie nosa maluszka do efektywniejszego usunięcia wydzieliny. Polega to na jej zmiękczeniu i tym samym rozrzedzeniu za pomocą soli fizjologicznej lub roztworu wody morskiej dla dzieci. Można również zastosować dedykowane krople do nosa dla dzieci. Wystarczy zaaplikować 2-3 kropelki do każdej z dziurek nosa. Najlepiej wykonać czynność w pozycji leżącej, aby roztwór mógł łatwiej dostać się do zalegającej wydzieliny.
  • Odciąganie to kluczowy proces w usuwaniu kataru. Do pozbycia się wydzieliny można użyć tradycyjnej gruszki do nosa dla dzieci. Równie popularne i skuteczne są specjalne aspiratory do nosa. Dzięki nim odciąganie wydzieliny jest szybkie, bezbolesne i efektywne. Przynosi natychmiastową ulgę i ułatwia maluchom spokojny sen. Aspirator można stosować już od pierwszych dni życia bez obaw o podrażnienia czy uszkodzenia błony śluzowej.
  • Nawilżanie po wykonaniu powyższych czynności warto dodatkowo nawilżyć śluzówkę nosa dziecka, aby zapobiec zaczerwienieniom i podrażnieniom. W tym celu należy ponownie zaaplikować po dwie krople roztworu wody morskiej.

Katar sam w sobie zwykle nie wymaga konsultacji lekarskiej, jednak wizyta u pediatry konieczna jest w wówczas, gdy:

  • Objaw pojawi się u dzieci poniżej 6 miesięcy życia,
  • Utrzymuje się dłużej niż 7 dni, 
  • Towarzyszy mu gorączka, wykwity w obrębie skóry oraz trudności z oddychaniem. 
Do specjalisty należy zgłosić się również, kiedy nasze dziecko nadmiernie pociera rączką okolice ucha lub trze główką o poduszkę. Może to wskazywać na zapalenie ucha środkowego. Lekarz zaleci bezpieczną metodę leczenia i przepisze odpowiednie leki na katar u dzieci. Jak długo trwa katar u niemowlaka? Objaw utrzymuje się średnio 5-7 dni. Tyle czasu potrzeba organizmowi, żeby układ immunologiczny dziecka uporał się z infekcją bakteryjną i wirusową. 
Jak leczyć katar u niemowlaka

Katar u niemowlaka domowe sposoby

Przeziębienie u dziecka w początkowej fazie można próbować łagodzić domowymi sposobami. Na co zwrócić szczególną uwagę?

1. Odpowiedni poziom temperatury i wilgotności w domu

Warto stale monitorować temperaturę i poziom wilgotności powietrza w domu. Należy o to dbać zwłaszcza jesienią i zimą, kiedy sezon grzewczy rozpoczyna się na dobre i powietrze często jest zbyt suche. W pomieszczeniu, w którym śpi maluch, temperatura nie powinna przekraczać 21ºC, a wilgotność pozostawać w przedziale 50-60%. 

Śluz produkowany w jamie nosa stanowi naturalną barierę ochronną przeciw mikroorganizmom. Suche powietrze powoduje jego wysychanie i utratę funkcji. Wówczas patogeny mogą więc przedostać się do dalszych odcinków układu oddechowego. Równie istotne jest regularne wietrzenie pokoju, w którym śpi niemowlę. Wystarczy wówczas przenieść dziecko do innego pomieszczenia. Dobrym sposobem na poprawę parametrów jest zakup nawilżacza powietrza. Podobny efekt można uzyskać, kładąc wilgotny ręcznik na ciepłym grzejniku.

2. Spacery na świeżym powietrzu

Katar u niemowlaka wcale oznacza konieczności pozostania w domu, wręcz przeciwnie świeże powietrze obkurcza śluzówkę nosa i ułatwia maluszkowi oddychanie. Dlatego jeśli dziecko nie gorączkuje i nie występują u niego inne niepokojące objawy, spacery w wózku są jak najbardziej wskazane. Rodzice powinni pamiętać również, by nie przegrzewać malucha i ubierać go adekwatnie do pogody.

3. Inhalacje

Inhalacja noworodka ma za zadanie nawilżyć drogi oddechowe i rozrzedzić zalegającą w nich wydzielinę, tym samym ułatwiając jej usunięcie. Warto zakupić w aptece specjalny nebulizator, jednak można też przygotować inhalacje w domu. Do naczynia z gorącą wodą dodaje się kilka kropel olejku eterycznego albo napar z rumianku lub szałwii. Naczynie należy ulokować w bezpiecznej odległości od twarzy dziecka. 

4. Prawidłowe pozycje ułożeniowe

Aby przynieść ulgę dziecku i poprawić jego komfort, warto kłaść je na brzuszku, co sprawi, że katar będzie sam wypływał z nosa (jednak nie należy go tak układać do snu). Podczas snu należy zadbać o to, żeby główka znajdowała się powyżej jego klatki piersiowej. Można pod materac podłożyć zwinięty ręcznik lub kilka książek.

5. Oklepywanie pleców niemowlaka

Pomocne w zwalczaniu kataru jest oklepywanie plecków maluszka. Aby zrobić to bezpiecznie, należy ułożyć dziecko na brzuchu lub naszych kolanach, stabilnie je przytrzymując. Nasza dłoń powinna być ułożona w łódkę. Oklepywanie zaczynamy od dołu, stopniowo kierujemy się ku górze. Najlepiej jest wykonywać tę czynność kilka razy dziennie zaraz po przebudzeniu dziecka.

6. Większa częstotliwość karmień

Jeśli dziecko ma katar, matka nie powinna rezygnować z karmienia piersią. Naturalny pokarm bogaty jest w przeciwciała, które pomogą szybciej uporać się z uciążliwą dolegliwością. Kiedy zatkany nos u dziecka uniemożliwia sprawne karmienie, warto stosować zasadę częściej, a mniej.

Katar u niemowlaka domowe sposoby

Podsumowanie

Katar u niemowlaka jest najbardziej uciążliwy w pierwszych 6 miesiącach życia dziecka. Maluch nie może zajmować pozycji pionowej, co znacznie utrudnia odpływ wydzieliny z nosa. U starszych dzieci powyżej ze względu na większą aktywność, samodzielne siedzenie i raczkowanie walka z zatkanym nosem jest znacznie łatwiejsza. Katar u niemowlaka należy wyleczyć do końca, aby nie dopuścić do rozwoju infekcji i groźnych powikłań. Po skończonej terapii warto udać się na wizytę kontrolę do pediatry.

Źródła:

  1. A. Skórka, Katar u dzieci,http://managerapteki.pl/katar-u-dzieci/ [dostęp 10.01.2023]
  2. R. Zieliński, A. Zakrzewska, Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci podział morfologiczny, diagnostyka i terapia, Forum Medycyny Rodzinnej, 2010
  3. W. Kawalec, R. Grenda, H. Ziółkowska, Pediatria. Tom I-II, PZWL, Warszawa 2018

    Więcej artykułów na ten temat

    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije w stronę ginekologii i położnictwa, a także endokrynologii. W szczególności interesuje mnie wpływ zdrowej diety na gospodarkę hormonalną człowieka. W wolnych chwilach lubię gotować i testować nowości kosmetyczne. Uwielbiam podróże, dobre jedzonko oraz jogę.
    Przeczytaj więcej od tego autora
    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije...
    Przeczytaj więcej od tego autora