Niedobór żelaza – przyczyny, objawy, skutki i leczenie

Objawy niedoboru żelaza

Niskie stężenie pierwiastka powoduje nieprawidłowe działanie narządów, co w konsekwencji prowadzi do niedokrwistości (anemii). Warto podkreślić, że odsetek osób cierpiących na anemię jest ogromny – na świecie ten problem dotyczy ponad 2 miliardów ludzi. Jeden z pierwszych objawów biochemicznych związanych ze zbyt małą podażą żelaza stanowi obniżenie stężenia ferrytyny we krwi. Kolejną oznakę stanowi niedokrwistość z niedoboru żelaza. Charakterystycznym jej skutkiem jest niska hemoglobina oraz zmniejszona liczba erytrocytów. Do objawów niskiego poziomu żelaza należą ponadto:

• Stałe uczucie osłabienia i znużenia,
• Łatwa męczliwość,
• Spadek koncentracji,
• Bóle i zawroty głowy,
• Osłabienie układu odpornościowego,
• Zaparcia i problemy z wypróżnianiem,
• Zajady w kącikach ust,
• Łamliwość włosów i paznokci,
• Wypadanie włosów.

Jakie mogą być skutki niedoboru żelaza?

Niedobór żelaza negatywnie odbija się na wielu aspektach życia – pogorszeniu ulega zarówno stan psychiczny, jak i fizyczny. Wiele osób doświadcza problemów z koncentracją, a praca i nauka sprawiają coraz większe trudności. Deficyt żelaza w organizmie pociąga za sobą również spadek odporności i znacznie zwiększa podatność na infekcje. Następstwem niedostatecznej ilości pierwiastka w organizmie wśród najmłodszych może być spowolnienie wzrostu, problemy z koncentracją i równowagą oraz zaburzenia rozwoju ruchowego. Często również obserwuje się charakterystyczne sińce pod oczami u dzieci. 

Jak zdiagnozować niski poziom żelaza?

Niedobór żelaza diagnozuje się na podstawie badań laboratoryjnych. Niska hemoglobina, obniżenie poziomu erytrocytów, hematokrytu oraz spadek parametrów MCV stanowią poważny sygnał ostrzegawczy i mogą wskazywać na niedokrwistość z niedoboru żelaza. Warto również sprawdzić stężenie ferrytyny, która stanowi magazyn pierwiastka w naszym organizmie. Należy podkreślić, że oznaczenie samej zawartości żelaza w surowicy nie zawsze jest miarodajne i bardzo często nie daje nam pełnych informacji o jego ilości.

Badanie polega na nakłuciu żyły sterylną igłą i zebraniu krwi do probówki, która poddana zostaje automatycznej analizie w laboratorium. Interpretacja wyników zawsze powinna zostać wykonana przez lekarza, który uwzględni wszystkie istotne czynniki (wiek, płeć). Na tej podstawie określi rodzaj ewentualnej niedokrwistości oraz ustali plan dalszego leczenia.

Jak leczyć niedobór żelaza?

Główny cel leczenia w przypadku stwierdzenia niedokrwistości stanowi uzupełnienie niedoboru żelaza i normalizacja stężenia hemoglobiny. W niektórych przypadkach, gdy istnieje podejrzenie innych chorób, lekarz może zalecić dodatkowe badania obrazowe – endoskopię, kolonoskopię, czy USG. Pełne wyleczenie niedokrwistości jest możliwe, jednak pacjenci powinni skrupulatnie trzymać zaleceń. Oprócz stosowania właściwej diety pomocne są dostępne na rynku suplementy, które oprócz żelaza zawierają szereg witamin krwiotwórczych (witaminę C oraz inne witaminy z grupy B). Leczenie preparatami żelaza zazwyczaj trwa około 3-6 miesięcy.

Jak uzupełnić niedobór żelaza?

Nieocenioną rolę w niwelowaniu niedoborów odgrywają preparaty żelaza w tabletkach dostępne w różnych postaciach i dawkach. Ich właściwą suplementację powinien ustalić lekarz. Podczas leczenia niedokrwistości warto pamiętać o kilku zasadach, dzięki którym zwiększymy wchłanialność żelaza:

• Preparaty należy przyjmować na pusty żołądek (jeśli wystąpi podrażnienie żołądka, można suplementować w trakcie posiłku),
• Jednocześnie stosowane środki o działaniu zobojętniającym mogą zakłócać wchłanianie pierwiastka,
• Nie powinniśmy popijać żelaza kawą lub herbatą, ponieważ zawarte w nich taniny utrudniają jego wchłanianie z przewodu pokarmowego,
• Żelazo zaleca się przyjmować wraz z witaminą C i witaminą B12, które zwiększają jego wchłanianie w organizmie.