Choroba niedokrwienna serca. Objawy, przyczyny, profilaktyka

W niepokojącym tempie obniża się średnia wieku osób, które dopadła choroba niedokrwienna serca. Objawy to między innymi piekący ból w klatce piersiowej. Szczególnie narażone na tę dolegliwość są palacze, osoby otyłe i ci, którzy mają problem z cholesterolem. Dowiedz się, jak zminimalizować ryzyko zachorowania.

Czym jest choroba niedokrwienna serca? 

Choroba niedokrwienna serca, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się przewlekłym niedotlenieniem i niedożywieniem komórek mięśnia sercowego. Przypadłość ta powoduje, że Twoje serce się dusi, ponieważ dostaje za mało krwi. 

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

"Czym różni się choroba wieńcowa a niedokrwienie serca? Objawy przecież są takie same. Choroba niedokrwienna występuje, gdy pojawiają się symptomy związane z niedokrwieniem, niezależnie od motywu. O chorobie wieńcowej mówimy w sytuacji, kiedy za niedokrwienie odpowiadają zmiany w tętnicach wieńcowych. W praktyce zdecydowana większość przypadków niedokrwienia mięśnia sercowego wynika z choroby wieńcowej".

Choroba niedokrwienna serca - przyczyny

Niepokojącym zjawiskiem jest obecnie obniżanie się wieku chorujących pacjentów! Tak jak każde schorzenie układu krążenia, choroba niedokrwienna serca niesie ze sobą poważne konsekwencje - od upośledzenia sprawności fizycznej, po konieczność rezygnacji z pracy aż po przedwczesną śmierć. Jakie są przyczyny choroby niedokrwiennej serca? Może być ich wiele, natomiast głównym powodem jest miażdżyca tętnic wieńcowych, która odpowiada za aż 80% przypadków.

Farmaceutka Irmina Turek kontynuuje:

"Jakie mogą być inne źródła niedokrwienia mięśnia sercowego, niż choroba wieńcowa? W bardzo rzadkich przypadkach jest to skurcz tętnicy wieńcowej lub jej zator i zapalenie. Taki stan wywołuje też zakrzepica tętnicza, zatrucie tlenkiem węgla, niedokrwistość, niekontrolowana nadczynność tarczycy, czy rozwarstwienie aorty.

Ponieważ za większość przypadków niedokrwienia mięśnia sercowego odpowiada jednak choroba wieńcowa, dowiedzmy się o niej więcej. Zmiany, jakie najczęściej pojawiają się w naczyniach wieńcowych, to ich zwężenia. Światło naczyń, przez które przepływa krew zaopatrująca mięsień sercowy w tlen i składniki odżywcze zawęża się, w wyniku odkładania blaszki miażdżycowej. Miażdżyca w naczyniach rozwija się latami i doprowadza do ich powstania na wewnętrznych ścianach naczyń krwionośnych. Osłabiają one przepływ krwi i pogarszają tym samym zaopatrzenie mięśnia sercowego. 

Przyczyny choroby wieńcowej to właśnie miażdżyca naczyń tętniczych w sercu. To przewlekła choroba, podczas której komórki związane z powstawaniem stanu zapalnego oraz nadmiar cholesterolu  we krwi gromadzą się w naczyniach, tworząc tak zwane blaszki miażdżycowe. Dojrzała blaszka miażdżycowa to bardzo solidna i złożona struktura, posiadająca rdzeń i warstwę powierzchowną. W zaawansowanej postaci miażdżycy dochodzi nawet do całkowitego zamknięcia światła naczyń i zablokowania przepływu krwi. 

Zmiany powstające w naczyniach w chorobie miażdżycowej występują w różnych częściach ciała - w naczyniach wieńcowych, narządach wewnętrznych i kończynach. W zależności od miejsca zawężenia naczyń i problemów z ukrwieniem pojawiają się inne objawy miażdżycy". 

Choroba wieńcowa - przyczyny

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

"Choroba wieńcowa wynikająca z miażdżycy naczyń wieńcowych to podstawa choroby wieńcowej. Zmiany miażdżycowe pojawiają się z czasem u praktycznie wszystkich ludzi, jednak u niektórych dzieje się to wcześniej. Na szybszy rozwój miażdżycy szczególnie narażone są osoby z nadwagą i otyłe, palacze i osoby z wysokim stężeniem cholesterolu. 

Zrzucenie zbędnych kilogramów oddziałuje korzystnie również na obniżenie poziomu cholesterolu. Zdrowa zbilansowana dieta oraz odpowiednie proporcje to istotny element  równowagi. Dieta przekłada się zarówno na utrzymanie odpowiedniej wagi ciała, jak i na unormowanie cholesterolu. Jego podniesiony poziom  może wynikać również z różnego rodzaju zaburzeń gospodarki tłuszczowej organizmu i nie zawsze jest konsekwencją niezdrowej diety. Do rozwoju miażdżycy przyczynia się też występowanie cukrzycy.  Sprawdź, jak leczyć zaburzenia lipidowe czyli co pomoże na wysoki cholesterol?

Na rozwój miażdżycy wpływa też nadciśnienie tętnicze. Jest to pewnego rodzaju błędne koło. Z jednej strony, podniesione ciśnienie w naczyniach powoduje łatwiejsze uszkodzenie śródbłonka naczyń i występowanie stanów zapalnych, oraz uszkodzeń powstałych już blaszek miażdżycowych (co podnosi ryzyko zawałów serca i udarów mózgu). Z drugiej strony, jeśli przez blaszki miażdżycowe zwężeniu ulegną naczynia doprowadzające krew do nerek, dochodzi do niedokrwienia nerek. Organy te, aby zwiększyć przepływ krwi, wytwarzają przekaźniki podnoszące ciśnienie krwi". 

Objawy choroby wieńcowej

Farmaceutka Irmina Turek opisuje oznaki choroby wieńcowej:

"Symptomy miażdżycy naczyń wieńcowych w stabilnej postaci choroby to przede wszystkim ból w klatce piersiowej. Ból ten zlokalizowany jest w okolicy mostka i odczuwasz jako piekący lub gniotący. Czasem promieniuje w stronę szyi, nadbrzusza, czy ramion. W umiarkowanej postaci choroby dolegliwości pojawiają się przy wysiłku fizycznym i wzmożonym zapotrzebowaniu na tlen mięśnia sercowego, a ustaje w trakcie spoczynku. Powstają też w sytuacjach stresowych lub kiedy jesteś pod wpływem silnych emocji. Inne objawy to uczucie zmęczenia, bóle brzucha i nudności".

Leczenie choroby wieńcowej

Farmaceutka Irmina Turek przedstawia, jak wygląda leczenie choroby niedokrwiennej serca:

"Terapia choroby wieńcowej skupia się na zwiększeniu ukrwienia serca. Aby polepszyć przepływ krwi przez mięsień sercowy, stosuje się leki rozszerzające naczynia, takie jak np. nitrogliceryna. Inną grupą leków, wykorzystywaną w chorobie wieńcowej, są substancje obniżające zapotrzebowanie serca na tlen. W tym celu używa się beta-blokerów, blokerów kanałów wapniowych oraz leków obniżających ciśnienie krwi. Jego zmniejszenie przekłada się bezpośrednio na mniejsze obciążenie lewej komory serca. Grupy leków o takim działaniu to diuretyki, inhibitory konwertazy angiotensyny, czy sartany. 

Kolejnym aspektem terapii jest zahamowanie dalszego rozwoju miażdżycy. W tej roli sprawdzą się leki obniżające poziomu cholesterolu, np. statyny. Dodatkowo w tym schorzeniu istnieje ryzyko powstawania skrzeplin w zmienionych zapalnie i zwężonych naczyniach. Z tego względu, w kuracji lekarz zaleca preparaty o działaniu przeciwpłytkowym, np. niskie stężenia kwasu acetylosalicylowego. 

To, jakie leki i w jakim schemacie dawkowania zażywa chory, zawsze indywidualnie ustala specjalista - na podstawie wyników badań i stopnia zaawansowania choroby. W aptekach nabędziesz również tabletki na serce bez recepty. Są to suplementy diety, które w swoim składzie zawierają wyciągi ziołowe i kwasy omega.  Poprawiają profil lipidowy i jedynie wspomagają terapię podstawową. Przed ich zażyciem omów to z lekarzem prowadzącym.

Chorobę wieńcową możesz leczyć też metodami zabiegowymi. Służy do tego przezskórna interwencja wieńcowa lub pomostowanie tętnic wieńcowych (tzw. bypassy). W pierwszej technice do serca wprowadza się specjalny cewnik z balonem, który dociera do naczyń wieńcowych poprzez tętnicę udową lub promieniową. Balon ustawia się w zwężonym miejscu, a następnie lekko napełnia, co powoduje poszerzenie naczynia. Przeważnie po takim poszerzeniu w danym miejscu wszczepiony zostaje stent. Jest to mała struktura z biozgodnego tworzywa, która pełni rolę stelaża zapobiegającego ponownemu zwężeniu naczynia.

Pomostowanie polega na tworzeniu odpowiedniego połączenia tętnic, tak, aby krew omijała miejsce przewężenia. Wykonanie powyższych zabiegów wymaga od pacjentów zażywania odpowiednich leków, nie tylko tuż po zabiegach, ale i na co dzień. Dodatkowo nieodzowna będzie modyfikacja stylu życia, tak aby utrzymać efekty zabiegów". 

Przewlekła choroba niedokrwienna serca - 9 porad, dzięki którym wygrasz z chorobą

Zastanawiasz się, jak zapobiegać wtórnej chorobie niedokrwiennej serca? W większości przypadków jest to schorzenie przewlekłe. Wczesne wykrycie i wdrożenie profilaktyk zmniejszy częstość powikłań i nawrotów choroby.

1. Zamień boczek na warzywa

W obraz kuchni polskiej wpisują się dania tłuste, ciężkie i kaloryczne - to źle! Aby zapobiec przewlekłej chorobie niedokrwiennej serca, weź przykład z mieszkańców południa Europy i wprowadź dietę śródziemnomorską. Stwierdzono, że Grecy i Włosi żyją dłużej niż pozostali Europejczycy, ponieważ ich jadłospis obfituje w warzywa, owoce, ryby i oliwę z oliwek oraz zawiera bardzo mało tłuszczów zwierzęcych.

2. Rzuć palenie!

Choroba niedokrwienna serca wymaga bezwzględnego rzucenia palenia papierosów. Badania pokazały, że palenie tytoniu zwiększa dwukrotnie ryzyko wystąpienia zawału serca! Dlaczego? Nikotyna zwęża naczynia krwionośne, a tlenek węgla narusza ich wewnętrzną warstwę. To sprawia, że będą bardziej podatne na miażdżycę.

3. Ruszaj się

Jeśli masz przewlekłą chorobą niedokrwienną serca, nie powinieneś korzystać z siłowni. Nie jest wskazane wstrzymywanie oddechu ani gwałtowne i wysiłkowe wykonywanie ćwiczeń, które mogą powodować ból w klatce piersiowej. Nie znaczy to jednak, że powinieneś całkiem rezygnować z ruchu! W ćwiczeniach najważniejszy jest umiar.

Niewielka dawka sportu 3 razy w tygodniu:

• pozwoli Ci utrzymać prawidłową wagę ciała,
• ureguluje ciśnienie krwi,
• ograniczy rozwój miażdżycy i cukrzycy,
• obniży krzepliwość krwi,
• poprawi krążenie krwi i metabolizm całego ciała,
• zmniejszy stres.

4. Kontroluj cholesterol

Podstawową przyczyną powstawania miażdżycy tętnic mięśnia sercowego, jest zbyt wysoki poziom złego cholesterolu (LDL). Powstaje on przez nieprawidłową dietę, nadwagę oraz stosowaniem rróżnego rodzaju używki. Miażdżyca zmniejsza przepływ krwi w sercu i zwiększa prawdopodobieństwo powstawania złowrogich zakrzepów. 

Przynajmniej raz na pół roku rób badania okresowe, które określą u Ciebie poziom złego (LDL) i dobrego (HDL) cholesterolu, czyli tak zwany lipidogram. Pamiętaj, że utrzymanie cholesterolu w normie obniża ryzyko powikłań choroby niedokrwiennej serca. Zobacz też: Badanie cholesterolu jak interpretować swoje wyniki?

5. Mierz ciśnienie

Zaopatrz się w dobry ciśnieniomierz, gdyż prędzej czy później Ci się przyda. Miej się na baczności, jeśli Twoje ciśnienie wynosi powyżej 140/90 mmHg. U osób z nadciśnieniem tętniczym istnieje wyższe ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu.

6. Kontroluj stres

Depresja będąca wynikiem przewlekłego stresu, powoduje, że prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wieńcowej wzrasta od półtora do nawet prawie pięciu razy! Dotyczy to zarówno osób zdrowych, jak i po zawałach serca. Jeśli chcesz poznać sposoby walki ze stresem, przeczytaj artykuł: Męczą Cię objawy stresu? Jak sobie radzić ze stresem?

7. Dbaj o odpowiednią ilość snu

Trzymaj się optymalnej ilości snu, czyli ok. 6 - 8 godzin w ciągu doby. Jeśli nie będziesz spał ani krócej, ani dłużej, ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowych znacznie spadnie.

8. Pilnuj leków!

Zdiagnozowana przewlekła choroba niedokrwienna serca wymaga ciągłego leczenia, a podstawą jest kwas acetylosalicylowy oraz leki obniżające poziom cholesterolu. Jednym z czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca jest cukrzyca i nadciśnienie, dlatego, aby mieć te choroby pod kontrolą, stosuj się do zaleceń lekarza.

9. Korzystaj z akcji profilaktycznych

W dużych miastach Polski, takich jak Warszawa, Łódź, Wrocław czy Białystok, raz na pół roku studenci uczelni medycznych przeprowadzają akcje profilaktyczne dotyczące nadciśnienia i cukrzycy. Podczas takich wydarzeń za darmo zbadasz poziom cukru we krwi, zmierzysz ciśnienie i dokonasz analizy składu Twojego ciała.

Szczególnie polecam Ci to ostatnie badanie, gdyż dzięki niemu dowiesz się, jaką masz zawartość tkanki tłuszczowej, sprawdzisz masę mięśni, określisz Twój wiek metaboliczny i zawartość wody w organizmie. 

Wygraj z chorobą niedokrwienną - postaw na profilaktykę!

Na czynniki, takie jak płeć, wiek czy obciążenia rodzinne, nie dasz rady wpłynąć. Skup się na aspektach, nad którymi możesz zapanować. Już wiesz, jak niebezpieczna może być choroba wieńcowa. Objawy, jakie jej towarzyszą to między innymi ostry ból w okolicy mostka. Jeśli dokucza Ci ten objaw, skonsultuj to ze specjalistą, gdyż może to oznaczać u Ciebie problem z miażdżycą i cholesterolem. Wykonuj badania okresowe, unikaj niezdrowych tłuszczy i cukrów w diecie, nawadniaj się i odpowiednio wysypiaj. W ten sposób z pewnością obniżysz ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

Źródła: 

1. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2013,
2. Mutschler E., Farmakologia i toksykologia, red. Buczko W., Wyd. III polskie, MedPharm Polska, Wrocław 2013,
3. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L., Farmakologia Goodmana i Gilmana, Czelej, 2007,
4. Burns D.K., Kumar V., Patologia Robbinsa, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2005.