Duszności - skąd się biorą? Stres, problemy z sercem czy z płucami?

„Duszności nierzadko pojawiają się po wysiłku fizycznym – szczególnie zaniepokoić powinny Cię duszności po stosunkowo niewielkim wysiłku. Mogą też jednak wystąpić w spoczynku. Często są także odpowiedzią na intensywne przeżycia emocjonalne. Natomiast wysoce niebezpieczne są duszności z napadem sinicy”. Przeczytaj także, czym jest ból płuc przy oddychaniu.

Objawy duszności – co powinno Cię zaniepokoić?

W zależności od nasilenia objawów wyróżniamy duszność ostrą i przewlekłą.

Agnieszka Dusza wymienia choroby powodujące duszności i ich symptomy:

Duszność wdechowa (sercowa)

„Jest skutkiem osłabienia pracy serca, zastoju oraz nadciśnienia w żyłach płucnych, a czasami zwężenia górnych dróg oddechowych. Powietrze ma utrudniony dostęp do pęcherzyków płucnych, więc oddech staje się przyśpieszony i płytki. Ten rodzaj duszności jest charakterystyczna dla niedomogi serca. Zobacz, czy duszności mogą oznaczać nadciśnienie płucne.

Duszność wydechowa (płucna)

Związana jest ze zbyt małą elastycznością pęcherzyków płucnych oraz zwężeniem oskrzelików. Można ją zaobserwować w rozedmie płuc, zapaleniu oskrzeli, dychawicy oskrzelowej i innych schorzeniach układu oddechowego. Kłopoty z oddychaniem dotyczą przede wszystkim fazy wydechu, który jest czynnością automatyczną (bierną), co skutkuje zaangażowaniem dodatkowych grup mięśni.

Duszność o charakterze mieszanym

Pojawia się, kiedy trudności z oddechem dotyczą zarówno wdechu, jak i wydechu. Ujawnia się w przewlekłych oraz podostrych chorobach układu oddechowego, zwłaszcza przy jednoczesnych problemach układu krążenia oraz serca.

Kiedy nie powinieneś bagatelizować duszności? Istnieje szereg objawów, których wystąpienie jest dla Ciebie sygnałem do niezwłocznej konsultacji medycznej.

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli wystąpi u Ciebie:

• duszność spoczynkowa,
• zaburzenia świadomości,
• ból w klatce piersiowej,
• sinica,
• małe wychylenie klatki piersiowej podczas oddechu,
• trzeszczenia,
• utrata masy ciała.

Napady duszności mają wiele przyczyn i właściwa diagnoza ma kluczowe znaczenie dla wyeliminowania groźnych objawów oraz następstw duszności”. Dusznościom towarzyszą także nocne poty. Sprawdź, co jeszcze oznacza pocenie się w nocy.

Skąd biorą się duszności? Przyczyny i choroby towarzyszące

Agnieszka Dusza pisze:

„Duszności atakują, kiedy dostarczysz organizmowi zbyt małą ilość tlenu przy jednoczesnym nadmiarze dwutlenku węgla. Ich najczęstszą przyczyną jest po prostu zbyt duży wysiłek fizyczny w stosunku do kondycji Twojego organizmu i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na tlen. Sytuacja ta może mieć miejsce gdy, przebywasz na dużych wysokościach.

Choroby, jakim mogą towarzyszyć duszności to:

• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• rozedma płuc,
• astma,
• niewydolność serca,
• choroba wieńcowa,
• wady serca,
• zawał serca.

Ostry atak duszności bywa też symptomem zatorowości płucnej, szczególnie jeśli idzie za tym przyśpieszona akcja serca oraz sinica twarzy. Taki stan zagraża Twojemu życiu i wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej!

Duszności pojawiają się również w trakcie chorób zakaźnych:

• w przebiegu zapalenia płuc,
• chorób układu nerwowego,
• chorób metabolicznych (kwasica),
• w wyniku niedokrwistości lub zatrucia (np. dwutlenkiem węgla, tlenkiem azotu, chlorem lub siarkowodorem).

Kolejną przyczyną duszności, zwłaszcza u małych dzieci, jest obecność ciała obcego w drogach oddechowych. Atakuje Cię wtedy nagły kaszel lub świst podczas wdechu, bez towarzyszących objawów typowych dla zakażenia.

Jeśli cierpisz na choroby o podłożu emocjonalnym, np. stres, nerwicę czy fobię, na pewno uczucie duszności nie jest Ci obce. Mogą im towarzyszyć także inne objawy, takie jak uścisk i duszności w klatce piersiowej, kołatanie serca lub kłucie w sercu. Niekiedy stres utrudnia nabieranie powietrza do płuc. Duszności występują również, jeśli nic Ci nie dolega, ale przeżywasz silne emocje. Innym typowym symptomem jest uczucie tzw. guli w gardle”.

Inne rodzaje duszności – jak sobie z nimi radzić?

Jeśli nie jest to duszność z ostrym przebiegiem, udaj się do lekarza rodzinnego, który w pierwszej kolejności zleci podstawowe badania, np. zdjęcie klatki piersiowej i badania krwi. Na tej podstawie skieruje Cię on do specjalisty na dalszą diagnostykę.

Duszność ostra natomiast, zawsze wymaga pilnej pomocy lekarskiej, gdyż jest jednym ze stanów zagrożenia życia. W takim wypadku najlepiej szybko udaj się na pogotowie.

Duszności przy nerwicy – wizyta u psychologa

Co pomoże przy nerwicy? Pacjenci z tym problemem wymagają specjalistycznej pomocy u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Nawracające napady duszności utrudniają normalne funkcjonowanie, dlatego tak ważne jest, abyś nie wstydził się szukać pomocy.

Duszność jest niezwykle częstym objawem przy napadzie lękowym. Z czego to wynika? Twoja psychika jest nierozerwalnie złączona z ciałem i każdy stres, napięcie czy niepokój odzwierciedlają się w rekcjach Twojego organizmu. W przebiegu napadu lękowego odczuwasz szybsze bicie serca, wzrasta Ci ciśnienie tętnicze krwi, oraz pojawia się duszność. Zdiagnozowanie tego schorzenia w takim przypadku wymaga wykluczenia chorób kardiologicznych i pulmonologicznych. Przeczytaj, jak się uspokoić w stresującej sytuacji?

Leczenie duszności u kardiologa

Kiedy udać się do pulmonologa przy duszności? Pacjenci leczący się w poradni pulmonologicznej bardzo często zgłaszają lekarzowi uczucie duszności. Istnieje wiele płucnych przyczyn braku tchu. Objaw ten jest często spotykany w astmie oskrzelowej czy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) – ma wtedy charakter przewlekły z okresowymi zaostrzeniami. Powodem może również być zbyt mała ilość aktywnych pęcherzyków płucnych w zapaleniu płuc, czy w przebiegu nowotworu tkanki płucnej.

Z ostrą dusznością masz do czynienia wtedy, gdy nagle dochodzi do wyłączenia części płuca. Ma to miejsce na przykład w przebiegu obrzęku płuc, ich zatorowości czy odmy opłucnowej. Do kardiologicznych przyczyn braku tchu należą takie choroby jak przewlekła niewydolność serca, na którą chorują między innymi osoby z wadami serca czy jego uszkodzeniem wskutek zawału. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy z oddychaniem na tle sercowym, udaj się na konsultację do specjalisty.

Duszności – poznaj sposoby leczenia w zależności od przyczyn

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

„Aby długoterminowo i skutecznie wyeliminować problemy z oddechem, dobrze jest poznać przyczyny duszności. Można wtedy wdrożyć odpowiednie leczenie przyczynowe. W sytuacjach silnej duszności i niedotlenienia organizmu stosuje się tlenoterapię lub wentylację mechaniczną. Pozwala to doprowadzić powietrze do płuc, a następnie natlenowaną krew do komórek organizmu. Jeśli zostanie ustalona konkretna przyczyna pojawienia się epizodów duszności, lekarz określi, jakie leczenie zapobiegnie takim sytuacjom w przyszłości.

Inne preparaty są polecane pacjentom z dusznością psychogenną, a inne tym, którym dokucza duszność spoczynkowa (związana np. z chorobami płuc). Dodatkowo znając chorobę podstawową, specjalista szczegółowo stwierdzi, w jakich sytuacjach może się pojawić duszność w klatce piersiowej, jak do nich nie doprowadzać oraz jak sobie poradzić, kiedy już wystąpi. Odpowiednie przygotowanie na ewentualne ataki jest bardzo ważne i pozwoli Ci poczuć się pewniej – tym bardziej że epizody duszności towarzyszą wielu przewlekłym chorobom.

Problemy z oddychaniem u palaczy wynikają z nagromadzenia w drogach oddechowych wydzieliny i jej odkrztuszania. W takiej sytuacji konieczne będzie rzucenie palenia. Pomogą ci w tym preparaty wspomagające rzucenie palenia. Nie ma innego sposobu na złagodzenie kaszlu u palacza niż pożegnanie się z papierosami. Zmiany nie nastąpią z dnia nadzień, ale z kolejnymi tygodniami i miesiącami powinieneś poczuć się coraz lepiej.

W przypadku infekcji przeziębieniowych czy łagodnego przebiegu COVID-19, ulgę przyniosą Ci preparaty na kaszel. Tabletki lub syrop na kaszel mokryułatwią odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Farmaceutyki tego typu zawierają w składzie substancje takie jak erdosteina, acetylocysteina, czy ambroksol. W przypadku mokrego kaszlu ważne jest również, abyś pił dużo wody. Ułatwi to rozrzedzenie zalegającej w płucach wydzieliny – łatwiej się jej pozbędziesz. Syropy na kaszel suchy pomogą w męczącym kaszlu, podczas którego nie dochodzi do odkrztuszania flegmy.

Duszności związane ze stresem zniwelują tabletki na uspokojenie, ale najlepszy, długoterminowy skutek przyniesie odpowiednia terapia. W niektórych przypadkach przydatne mogą okazać się krople nasercowe, które również działają uspokajająco. Te pierwsze ekonomizują pracę serca i delikatnie obniżą ciśnienie. Lek nasercowy działa analogicznie do tabletek uspokajających, lecz nieco szybciej. 

Jeśli masz do czynienia z chorobami związanymi z niewydolnością oddechową, nie doprowadzaj organizmu do przemęczenia i unikaj intensywnych wysiłków fizycznych. Rób przerwy w trakcie aktywności, a także wdróż ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne. Wiele tych umiejętności przyda się Ci także, jeśli doskwiera Ci również duszność psychogenna.

W leczeniu objawowym duszności w nocy i w dzień bardzo pomocne bywają leki z grupy glikokortykosteroidów bądź preparaty rozkurczające oskrzela. GSK wziewne działają przeciwzapalnie i hamują reakcje alergiczne w obrębie ścian oskrzeli. Przez to redukują kaszel, duszności, czy świszczący oddech. Leki tej grupy sprawdzają się w astmie, infekcjach układu oddechowego czy też POChP”. 

Uczucie duszności – nie ignoruj tego schorzenia!

Duszności oznaczają wiele dolegliwości. Związane są m.in. z problemami kardiologicznymi, astmą lub zapaleniem płuc. Mogą być także sygnałem od organizmu, że dostaje on zbyt wiele bodźców. Duszności są również powodowane dużym stresem lub wysiłkiem fizycznym niedostosowanym do Twojej kondycji. Nie lekceważ tego objawu, gdyż może być to oznaka zawału serca! Wszelkie niepokojące cię symptomy skonsultuj z lekarzem pierwszego kontaktu lub specjalistą, który dokładnie Cię zbada i zdiagnozuje przyczynę problemu. 

Źródła:

1. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2013,
2. Mutschler E., Farmakologia i toksykologia, red. Buczko W., Wyd. III polskie, MedPharm Polska, Wrocław 2013,
3. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L., Farmakologia Goodmana i Gilmana, Czelej, 2007.