Trening pamięci dla seniorów – jak wspomagać mózg?
4. 12. 2020
· 6 minut czytania
Wielu seniorów obawia się osłabienia pamięci, co prowadzi do problemów w codziennym funkcjonowaniu. Dzięki treningowi pamięci można tego uniknąć. Sprawdź, jak ćwiczyć mózg!
Spis treści
Średnia długość ludzkiego życia wydłuża się wraz z każdym kolejnym pokoleniem. Dziś przechodzący na emeryturę seniorzy mają przed sobą jeszcze wiele lat spokojnego i aktywnego odpoczynku. Wraz z wiekiem rośnie jednak również ryzyko pojawienia się chorób neurodegeneracyjnych i utraty sprawności mózgu. Na szczęście, można temu zapobiec poprzez odpowiednią profilaktykę. Czym są treningi pamięci i jakie przynoszą korzyści?
Utrata sprawności poznawczej w późnym wieku
Z biegiem lat zmienia się struktura demograficzna naszego społeczeństwa. Wśród nas jest coraz więcej osób po 60. roku życia – dane GUS z 2014 r. mówią o 8,5 mln Polaków i Polek, które przekroczyły granicę tego wieku. To ponad 1/5 wszystkich mieszkańców naszego kraju. Większość z nich jest płci żeńskiej.
Trend ten będzie również przybierał na sile. Za około 20 lat aż 36% Polaków będzie po osiemdziesiątce. To prawdziwe wyzwanie dla współczesnych psychologii i medycyny: pracownicy ochrony zdrowia będą zmagać się z ogromną liczbą pacjentów cierpiących z powodu chorób wieku podeszłego, w tym z chorobami neurodegeneracyjnymi, które znacząco wpływają na intelekt chorego i ograniczają jego samodzielne funkcjonowanie.
Spadek funkcji poznawczych – dlaczego mózg się starzeje?
Warto pamiętać, że starzenie się mózgu jest zjawiskiem naturalnym – zwłaszcza po 65. roku życia, choć pierwsze zmiany mogą się rozpocząć nawet dwie dekady wcześniej. U wielu osób procesy starzenia się układu nerwowego przebiegną niezauważalnie, a ich skutek nie będzie miał żadnego wpływu na codzienną egzystencję. Jednak u części emerytów zjawisko to będzie miało bardziej inwazyjny charakter: w najgorszym wypadku skończy się chorobą neurodegeneracyjną (na przykład chorobą Alzheimera, demencją) prowadzącą do konsekwentnej utraty kolejnych funkcji życiowych, a w ostateczności – do śmierci.
Wraz z upływem lat w mózgu zmniejsza się obecność jego tkanek budulcowych – istoty białej i szarej, a w szczególności pierwszej z nich. Spada także tempo reakcji neurochemicznych, co skutkuje często wolniejszym myśleniem, refleksem, zapamiętywaniem i działaniem: na niektóre zadania pamięciowe senior potrzebuje więcej czasu niż jego kolega po czterdziestce. Naukowcy sądzą, że wspomniany spadek tempa przesyłania informacji i substancji chemicznych w mózgu może wpływać na często występujące u osób po 60. choroby psychiczne i neurologiczne – za depresję seniora może odpowiadać na przykład ubytek serotoniny.
Sprawdź też, czym są gry umysłowe dla seniorów.
Sprawność mózgu po 60. - sprawa indywidualna
Starzenie się układu nerwowego ma charakter indywidualny – oznacza to, że u każdego z nas zmiany będą przebiegały nieco inaczej. Wpływa na to wiele czynników: zarówno genetyczne, jak i nasz osobisty styl życia, czyli stosowana dieta, nałogi czy poziom dbałości o zdrowie. Na pamięć po sześćdziesiątce wyjątkowo źle oddziałuje silnie przeżywany stres, a także ogólny zły stan zdrowia. Istotna jest nawet nasza sytuacja społeczna i ekonomiczna. Osoby wykształcone i zamożne z reguły mniej cierpią z powodu poznawczych konsekwencji starzenia się mózgu, mają bowiem lepszy dostęp do opieki medycznej i świadomość o konieczności wykonywania badań profilaktycznych.
Destrukcyjny wpływ na naszą pamięć w starszym wieku mają również wspomniane nałogi, szczególnie palenie papierosów. Co ciekawe, stopień zmian ma związek z liczbą wypalonych w ciągu życia papierosów, a więc rzucenie nałogu nikotynowego w każdym wieku ma sens. W przypadku alkoholu jego niewielkie dawki mogą pozytywnie wpłynąć na działanie układu nerwowego, jednak jego nadużywanie jest już dla komórek nerwowych toksyczne.
- Suplement diety, który zawiera wyciąg z liści miłorzębu dwuklapowego.
- Suplement diety w płynie o smaku cytrusowym z kwasami omega-3 i 6.
- Suplement diety z lecytyną sojową, która wspomaga zdolności intelektualne.
- Suplement diety zawierający wyciąg z liści miłorzębu japońskiego.
Trening pamięci dla seniorów – na czym polega?
Niezwykle istotna w kontekście zachowania dobrej sprawności mózgu w wieku starszym jest intelektualna aktywność seniora. Według badaczy cała nasza wykonana praca umysłowa w ciągu życia procentuje po sześćdziesiątce w postaci tak zwanej rezerwy poznawczej – im więcej się uczyliśmy i zapamiętywaliśmy, tym dłużej będziemy cieszyć się świetnie funkcjonującym umysłem i dobrą pamięcią.
Szczególnie w wieku starszym warto podtrzymywać wspomnianą aktywność intelektualną, nawet jeśli nie pracujemy już umysłowo. Pomóc w tym może chociażby zestaw ćwiczeń pamięci dla seniorów – gotowe książki z rozpisanym treningiem pamięci na każdy dzień ukazały się nakładem wielu renomowanych wydawnictw naukowych. Oprócz zestawów gier typu memory czy zapamiętywania sekwencji wyrazów znajdziemy tam również ćwiczenia na wnioskowanie oraz koncentrację – inne funkcje poznawcze, które słabną w wieku starszym.
Polecane przez specjalistów pozycje i zbiory zawierające ćwiczenia pamięci dla seniorów to m.in.:
- Słowa do pary. Ćwiczenia dla osób z zaburzeniami komunikacji językowej, Mariola Czarnkowska, Anna Lipa, Paulina Wójcik, wyd. WIR,
- Trening pamięci i koncentracji dla seniorów. Przykłady zajęć dla prowadzących warsztaty, Agnieszka Sokół-Stanisławska, wyd. Difin,
- Superpamięć dla seniorów i nie tylko, Paulina Mechło, wyd. Sensus,
- Trening umysłu dla seniorów, Natalia i Krzysztof Minge, wyd. Samo Sedno,
- Trening językowy dla seniorów i nie tylko, Paulina Mechło, Paulina Polek, wyd. Sensus.
Dla seniorów aktywnie korzystających z sieci pomocne mogą okazać się treningi pamięci w wydaniu internetowym. Gotowe szablony zadań przygotowują za darmo fundacje zajmujące się propagowaniem zdrowia psychicznego. Często są to tematyczne zestawy, które wymagają przypominania sobie wydarzeń z dawnych lat (ćwiczenie pamięci epizodycznej) czy określonych słów i pojęć teoretycznych (ćwiczenie pamięci semantycznej).
Sprawdź też witaminy i suplementy na pamięć.
Dla bardziej zaawansowanych użytkowników dostępne są zaś interaktywne treningi w formie gier, często poziom trudności zadania zwiększa się wraz z zaliczeniem kolejnych poziomów. Programy tego rodzaju dla seniorów to między innymi Siłownia Pamięci, aplikacja MEMO, Trening Mózgu CogniFit czy Neurogra.
Jak poprawić pamięć? Domowe sposoby
Oprócz korzystania z profesjonalnych treningów i ćwiczeń pamięci przeznaczonych dla osób starszych warto pamiętać o codziennych aktywnościach, które dla naszego umysłu również działają jak intelektualna siłownia. Ich częste wykonywanie bardzo wspomaga wydajność naszego mózgu. Należy do nich:
- czytanie książek – wpływa pozytywnie również na kreatywność,
- nauka języków – zwłaszcza obcych słówek,
- zapamiętywanie numerów telefonów, rozkładów jazdy itp.,
- przygotowywanie list – na przykład zakupów i próby samodzielnego ich odtworzenia w sklepie,
- rozwiązywanie krzyżówek – wymaga przypominania sobie wielu rzadko używanych pojęć i terminów,
- korzystanie z Internetu i mediów, przyswajanie nowych treści,
- liczne kontakty społeczne i opowiadanie zdarzeń z przeszłości.
Dzięki częstemu wykonywaniu wspomnianych czynności nasz mózg będzie nieustannie aktywny intelektualnie – a to główny czynnik zachowania jego sprawności na dłużej. Regularny trening pamięci, koncentracji, logicznego wnioskowania lub podzielności uwagi sprawi, że w późniejszym wieku zdecydowanie łagodniej odczujemy naturalne zmiany zachodzące w naszym układzie nerwowym. To również ochrona przed chorobami neurologicznymi i depresją – samodzielność z pewnością pozwoli zachować seniorowi dobre samopoczucie i optymizm.
Źródła:
- Raport GUS. Ludność w wieku 60+. Struktura demograficzna i zdrowie. Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy GUS. Warszawa, 2016. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-w-wieku-60-struktura-demograficzna-i-zdrowie,24,1.html?pdf=1. [dostęp: 26.11.2020]
- Raport GUS. Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050. Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy GUS w porozumieniu z Departamentem Badań Społecznych i Warunków Życia GUS. Warszawa, 2014. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-osob-starszych-i-konsekwencje-starzenia-sie-ludnosci-polski-w-swietle-prognozy-na-lata-2014-2050,18,1.html. [dostęp: 26.11.2020].
- Ewa Małgorzata Szepietowska, Czy mniej znaczy gorzej? Starzenie się z perspektywy neurobiologicznej. [w] Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska - Sectio J. 22/2001, s.9-23.
- Anna Grzanka-Tykwińska, Kornelia Kędziora-Kornatowska, Znaczenie wybranych form aktywności w życiu osób w podeszłym wieku. [w] Gerontol Pol. 18, 1/2016, s. 29-32.
-
- Suplement diety, zawiera połączenie ekstraktów roślinnych i witamin.
-
-
Najnowsze artykuły
Uroda
Jak pielęgnować skórę podczas menopauzy?
Menopauza a pielęgnacja skóry. Przeczytaj, jak pielęgnacja i zdrowy styl życia mogą wspólnie wpływać na utrzymanie kondycji i elastyczności skóry podczas menopauzy.
Uroda
Najlepsze prezenty na Dzień Dziadka – ranking produktów
Szukasz najlepszego prezentu na Dzień Dziadka? Sprawdź nasz ranking, w którym zebraliśmy aż 6 ciekawych propozycji!
Uroda
Najlepsze prezenty na Dzień Babci – ranking produktów
Dzień Babci zbliża się wielkimi krokami, a nasz ranking to skarbnica pomysłów na wyjątkowe prezenty. Zobacz propozycje polecanych prezentów na Dzień Babci i wybierz odpowiedni produkt!
Zdrowie
Ból w dole brzucha u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Ból w dole brzucha u osoby starszej może mieć przyczynę prostą do wyeliminowania lub świadczyć o chorobie. Obecność lub brak dodatkowych objawów pomaga w odnalezieniu przyczyny dolegliwości.
Zdrowie
Czerwony język u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Za czerwony język u osób starszych najczęściej odpowiedzialne są niedobory, szczególnie witamin z grupy B i żelaza, a także podrażnienia błony śluzowej wynikające z noszenia niedopasowanej protezy.
Zdrowie
Andropauza – czym jest męskie klimakterium i jak złagodzić objawy?
Andropauza to okres w życiu mężczyzny, w którym dochodzi do niedoboru androgenów i obniżenia produkcji testosteronu, odpowiedzialnego za wiele czynności metabolicznych. Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat.
Zdrowie
Grypa u starszych ludzi – przyczyny, objawy i leczenie
Grypa u osób starszych to infekcja wirusowa, która może dać liczne powikłania, a także doprowadzić do zaostrzenia chorób współistniejących. Dowiedz się, jak postępować w przypadku grypy u seniora.
Zdrowie
Uderzenia gorąca u starszej osoby – jakie mogą być przyczyny i jak sobie z nimi radzić?
Uderzenia gorąca u starszej osoby mogą wiązać się z chorobami kardiologicznymi, wskazywać na choroby tarczycy lub problemy emocjonalne. Dowiedz się, jak radzić sobie z nieprzyjemnymi objawami.
Przeczytaj także
Aktywność fizyczna i psychiczna
Ćwiczenia dla osób starszych leżących – jak usprawnić seniora, który długo choruje?
Seniorze, czy na skutek choroby musisz leżeć w łóżku? To nie przeszkoda! Ty też możesz uprawiać aktywność fizyczną. Sprawdź, jakie ćwiczenia pomogą Ci w odzyskaniu sprawności!
Aktywność fizyczna i psychiczna
Zajęcia manualne dla osób starszych – dlaczego są warte uwagi?
Zajęcia plastyczne dla osób starszych to wspaniała okazja, by zachować sprawność fizyczną i intelektualną na długie lata. Jakie aktywności mogą się szczególnie spodobać seniorom?
Aktywność fizyczna i psychiczna
Ćwiczenia dla seniorów na kręgosłup — fizjoterapeuta radzi, jak zmniejszyć ból!
Odczuwasz ból pleców podczas codziennych czynności? Nie przyzwyczajaj się! W zmniejszeniu dolegliwości pomogą ćwiczenia na kręgosłup. Sprawdź, które są najskuteczniejsze!
Aktywność fizyczna i psychiczna
Joga dla seniorów – ćwiczenia, które poprawią zdrowie i samopoczucie!
Twoje ciało jest mało elastyczne, garbisz się lub często stresujesz? Joga pomoże Ci w każdym z tych przypadków. Seniorze, sprawdź, które ćwiczenia wykonać, by nareszcie czuć się lepiej!
Aktywność fizyczna i psychiczna
Ćwiczenia dla seniorów na siedząco – bądź aktywny nawet przed telewizorem lub komputerem!
Pracę przy biurku lub oglądanie telewizji da się wzbogacić troską o ciało. Jak mogą zrobić to seniorzy? Wykonując ćwiczenia na siedząco! Oto propozycje od fizjoterapeuty!
Aktywność fizyczna i psychiczna
Slow jogging – rodzaj biegania stworzony dla każdej kondycji!
Seniorze, czy kiedykolwiek twierdziłeś, że bieganie jest nie dla Ciebie? W takim razie poznaj slow jogging, czyli wolny trucht, który nie męczy! Dowiedz się, jak zacząć w naszym artykule!
Aktywność fizyczna i psychiczna
Ćwiczenia w wodzie dla seniorów – zabawa i poprawa zdrowia w jednym!
Trening w wodzie to aktywność ruchowa dla seniorów, którą można podejmować samodzielnie lub w grupie. Podpowiadamy, jakie ćwiczenia wykonywać, aby poprawić swoje zdrowie i dobrze się bawić
Aktywność fizyczna i psychiczna
Jazda na rowerze po 60. – dlaczego warto zdecydować się na tę aktywność fizyczną?
Choć podczas jazdy na rowerze czynnie pracują tylko nogi, korzyści płynące z tej aktywności dotyczą całego organizmu. Seniorze, przekonaj się, jak rower może Ci pomóc!
Więcej artykułów na ten temat
Jak poprawić pamięć? Czy lecytyna pomoże?
· 4 minuty czytaniaTwoja pamięć zaczyna szwankować? Nie załamuj się! Poznaj ćwiczenia poprawiające funkcjonowanie mózgu. Sprawdź, co suplementować, aby wspomóc układ nerwowy. Dowiedz się więcej!
Jak poprawić koncentrację? Sposoby na problemy z koncentracją
· 8 minut czytaniaProblemy z koncentracją mogą negatywnie wpływać na produktywność i jakość życia. W artykule wyjaśniamy, jak poprawić swoją koncentrację i w jaki sposób skutecznie walczyć z rozproszeniem uwagi.