Zapalenie pochwy – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie pochwy to częsta dolegliwość, która przynajmniej raz w życiu przytrafia się niemal każdej kobiecie. U części z nich infekcje intymne mogą nawracać. Do głównych przyczyn zapalenia pochwy należy grzybica, waginoza bakteryjna oraz zakażenie rzęsistkiem pochwowym. Różnicowanie tych zakażeń jest możliwe na podstawie badania ginekologicznego i wywiadu lekarskiego. Niekiedy w celu włączenia odpowiedniego leczenia może być konieczne wykonanie badania mikrobiologicznego wymazu z pochwy.

Zapalenie pochwy – przyczyny

Do jednostek klinicznych będących przyczyną większości przypadków zapalenia pochwy i sromu należy grzybica, rzęsistkowica oraz waginoza bakteryjna. Dużo rzadziej za pojawiające się objawy odpowiedzialne są zmiany chorobowe w przebiegu kiły, zakażenia wirusem opryszczki genitalnej czy wirusem brodawczaka ludzkiego. Analizując przyczynę pojawiającego się zapalenia pochwy, musimy również wziąć pod uwagę występowanie czynników sprzyjających jego rozwojowi. Ich weryfikacja pozwala na wprowadzenie kroków zmierzających do zmniejszenia ryzyka ponownego wystąpienia infekcji pochwy.

• Przyczyną grzybiczego zapalenia pochwy, inaczej nazywanego drożdżycą lub kandydozą jest zakażenie grzybami z rodzaju Candida. Infekcja ta może mieć charakter sporadyczny lub nawracający, jeśli występuje co najmniej 4 razy w ciągu roku. 

• Ryzyko rozwoju grzybicy pochwy jest większe u kobiet noszących nieoddychającą bieliznę wykonaną ze sztucznych materiałów oraz dbających w sposób niedostateczny lub wręcz nadmierny o higienę intymną. Szczególnie sprzyja temu stosowanie irygatorów ginekologicznych – urządzeń służących do oczyszczania pochwy.
• Poza tym do uznanych czynników ryzyka grzybiczej infekcji pochwy należą: antybiotykoterapia, sterydoterapia, czas trwania ciąży, cukrzyca oraz stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej i doustnej antykoncepcji hormonalnej.

• Waginoza bakteryjna to kolejna częsta przyczyna rozwoju zapalenia pochwy. W tym przypadku patogenne bakterie chorobotwórcze wypierają prawidłową florę bakteryjną pochwy, co prowadzi do zmniejszenia populacji dobroczynnych pałeczek kwasu mlekowego i pojawienia się nieprzyjemnych objawów infekcji intymnej.

• Do czynników sprzyjających rozwojowi waginozy bakteryjnej należą nieprawidłowe nawyki higieniczne, w tym zbyt agresywne czyszczenie pochwy oraz noszenie nieprzewiewnej bielizny i wkładek higienicznych, a także zmiany hormonalne w przebiegu menopauzy czy ciąży.
• Poza tym na waginozę bakteryjną narażone są pacjentki często zmieniające partnerów seksualnych, uprawiające seks bez prezerwatywy oraz stosujące irygacje pochwy.

Rzęsistkowica, wywołana przez zakażenie rzęsistkiem pochwowym, kiła, zakażenie wirusem opryszczki genitalnej oraz wirusem brodawczaka ludzkiego to zakażenia przenoszone drogą płciową. Głównym czynnikiem ryzyka ich nabycia jest uprawianie seksu bez prezerwatywy z partnerem będącym nosicielem tych patogenów.

Zapalenie pochwy – objawy

Do głównych objawów wskazujących na zapalenie pochwy należy świąd oraz pieczenie tej okolicy, a także upławy, czyli nadmierna, nieprawidłowa wydzielina z pochwy. Poza tym w przebiegu niektórych infekcji intymnych pojawia się również nieprzyjemny zapach z pochwy.

• Grzybicze zapalenie pochwy i sromu charakteryzuje siębólem, świądem i pieczeniem pochwy i sromu. Nierzadko dochodzi do obrzęku warg sromowych, a pokrywająca je błona śluzowa może być zaczerwieniona i popękana. Dolegliwości nasilają się podczas oddawania moczu, stosunku oraz ciepłej kąpieli. Jedną z cech typowych dla tej infekcji jest obecność grudkowych, bezwonnych upławów z pochwy o konsystencji przypominającej ser.
• Podobnie jak w przypadku grzybicy pochwy, w przebiegu waginozy bakteryjnej wiele kobiet skarży się na świąd i pieczenie okolic intymnych. Jednak upławy mają charakter jednorodnej, kremowoszarej wydzieliny o nieprzyjemnym, rybim zapachu.
• Z kolei zakażenie rzęsistkiem pochwowym charakteryzuje się obecnością żółtoszarych upławów o pienistej konsystencji.

Wiele kobiet w czasie zapalenia pochwy zgłasza dodatkowe objawy ze strony dróg moczowych, w postaci częstego oddania moczu oraz uczucia parcia na mocz

Ile trwa zapalenie pochwy?

Czas trwania zapalenia pochwy jest zależny od przyczyny infekcji, stopnia nasilenia objawów oraz zastosowanego leczenia. Objawy zazwyczaj mijają w ciągu kilku dni od wprowadzenia skutecznej terapii przyczynowej. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian chorobowych konieczne może być dłuższe leczenie.

Jakie badanie na zapalenie pochwy należy przeprowadzić?

Pieczenie, świąd oraz ból okolic intymnych, a także upławy z pochwy to objawy, które powinny skłonić do wizyty u ginekologa. Lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu i badania ginekologicznego będzie mógł ustalić właściwą diagnozę i zalecić ukierunkowane na przyczynę przykrych symptomów leczenie.

• Badanie przedmiotowe obejmuje ocenę wyglądu sromu, oglądanie pochwy i ujścia pochwowej szyjki macicy we wzierniku oraz sprawdzenie pH wydzieliny pochwowej za pomocą papierka lakmusowego. To ostatnie, stosunkowo łatwe badanie wraz z towarzyszącymi objawami pozwala wstępnie zróżnicować przyczynę zapalenia pochwy. W infekcji grzybiczej prawidłowe pH pochwy zostaje zachowane. Natomiast w waginozie bakteryjnej i rzęsistkowicy pochwowej znacznie wzrasta.
• Dodatkowym potwierdzeniem diagnozy jest badanie mikrobiologiczne wydzieliny pochwowej.

Zapalenie pochwy – leczenie

W leczeniu zapalenia pochwy zastosowanie mają globulki, czopki, tabletki i leki dopochwowe ukierunkowane na przyczynę zakażenia. U części pacjentek konieczna może być terapia doustna, a także stosowanie leków na infekcję dróg moczowych. Choć na rynku mamy dostęp do szeregu leków na infekcje intymne dostępnych bez recepty, ich zastosowanie zawsze powinna poprzedzać konsultacja ginekologiczna.

• W przypadku infekcji grzybiczej najczęściej zalecana jest kilkudniowa terapia miejscowym lekiem o działaniu przeciwgrzybiczym, jednak jeśli zakażenie nie ustępuje lub nawraca, konieczne może być zastosowanie leków doustnych.
• Bakteryjne zapalenie pochwy, czyli waginoza bakteryjna wymaga terapii klindamycyną lub metronidazolem w formie dopochwowej lub doustnej.
• Metronidazol znajduje również zastosowanie w leczeniu rzęsistkowicy pochwowej. Aby zmniejszyć ryzyko nawrotów, konieczne jest również równoczesne leczenie partnera seksualnego.
• Po zakończeniu terapii zapalenia pochwy zaleca się stosowanie probiotyków ginekologicznych, które wspomagają odbudowę naturalnej flory tej okolicy.

Domowe sposoby na zapalenie pochwy

Domowe sposoby na zapalenie pochwy nie powinny być stosowane zamiennie z leczeniem farmakologicznym.

• Zaleca się jednak, by zachowania prozdrowotne takie jak noszenie bawełnianej, oddychającej bielizny, rezygnacja z ciągłego noszenia wkładek higienicznych, czy irygacji pochwy były stale przestrzegane przez każdą kobietę.
• Dodatkowo w przypadku nawracających infekcji pochwy warto zadbać o prawidłową dietę, ubogą w cukry proste oraz sprawdzić, czy kosmetyki używane do higieny intymnej nie są zbyt drażniące.

Skutki zapalenia pochwy

Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zapalenie pochwy wiąże się z ryzykiem pewnych powikłań, które w niektórych przypadkach mogą mieć katastrofalne konsekwencje.

• Jednym z nich jest zapalenie narządów miednicy mniejszej. Jego przebycie na skutek zmniejszenia ruchliwości jajowodów i powstania zrostów pozapalnych, zwiększa ryzyko ciąży pozamacicznej oraz problemów w zajściu w ciążę w przyszłości.
• Szczególnie niebezpieczna jest infekcja intymna w ciąży, ponieważ trwający stan zapalny w tej okolicy ciała wiąże się z ryzykiem poronienia lub porodu przedwczesnego na skutek przedwczesnego pęknięcia błon płodowych. Konsekwencją czego może być śmierć płodu lub urodzenie wcześniaka.

Podsumowanie

Zapalenie pochwy to częsta dolegliwość, która u części kobiet powraca wielokrotnie. Konsultacja ginekologiczna pozwala na poznanie przyczyny infekcji i włączenie odpowiedniego, ukierunkowanego na nią leczenia.

Źródła:

1. G.H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, Tom 2, PZWL, Warszawa 2020
2. M. Miller, Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia, https://podyplomie.pl/ginekologia/17012,nawrotowe-zapalenie-sromu-i-pochwy-porady-dotyczace-leczenia, [dostęp 14.05.2023 r.]
3. Stefanowicz, Bakteryjne zapalenie pochwy, https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/256372,bakteryjne-zapalenie-pochwy, [dostęp 14.05.2023 r.]