Adrenalina, Adrenalinum - dawkowanie, działanie, ulotka, skutki uboczne

Wskazania do stosowania adrenaliny

Adrenalina jest środkiem stosowanym w przypadkach takich jak:

• Zatrzymanie krążenia,
• Wstrząs kardiogenny czy anafilaktyczny,
• Reakcje alergiczne spowodowane różnymi czynnikami (np. ukąszenia przez owada, alergie pokarmowe, alergie na leki).

Poza tym, lek ma także zastosowanie przy bradykardii i w przypadku ataku astmy (jako środek rozkurczający oskrzela).

Mechanizm działania adrenaliny

Adrenalina jest hormonem, naturalnie wydzielanym przez rdzeń nadnerczy w odpowiedzi na stres lub wysiłek. Stymuluje receptory alfa-adrenergiczne i beta-adrenergiczne. Pobudzenie receptorów α1 powoduje skurcz naczyń krwionośnych, zwiększając ciśnienie krwi, redukując obrzęk i pokrzywkę. Aktywacja receptorów β1 prowadzi do zwiększenia siły i częstości skurczów serca. Natomiast stymulacja receptorów β2 powoduje rozszerzenie oskrzeli, co pomaga złagodzić objawy astmy.

Dawkowanie adrenaliny

Lek podawany jest w postaci iniekcji (pod skórę, do mięśni lub do żyły). Dawka, jak również sposób podania, zależą od wielu czynników, takich jak stan kliniczny pacjenta, wiek czy masa ciała. Podanie dożylnie jest zarezerwowane dla najpoważniejszych, zagrażających życiu przypadków.

• Dawki dla dorosłych, podawane w bolusie, podskórnie lub domięśniowo, wynoszą od 0,3 do 1,0 mg. Przy podaniu dożylnym maksymalna dawka wynosi 0,5 μg/kg masy ciała na minutę.
• Dawki dla dzieci, podawane w bolusie podskórnie lub domięśniowo, zwykle wynoszą 10 μg/kg masy ciała. Dawka nie powinna przekraczać jednorazowo 0,5 μg.
• Dawkowanie można powtarzać w odpowiednich odstępach czasowych, zależnie od reakcji pacjenta na leczenie.
• W sytuacjach kryzysowych, kiedy dostęp do żyły jest utrudniony, adrenalina może zostać podana doszpikowo, zgodnie z dawką dożylną, lub dotchawiczo po odpowiednim rozcieńczeniu - 3 mg dla dorosłych i 100 μg/kg masy ciała dla dzieci.

Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu adrenaliny

Skutki uboczne

Podanie adrenaliny drogą pozajelitową może wywołać różnorodne reakcje, takie jak:

• Reakcje alergiczne,
• Wzrost poziomu glukozy we krwi,
• Spadek stężenia potasu,
• Zaburzenia metaboliczne,
• Problemy psychiczne (lęk, nerwowość, omamy),
• Ból i zawroty głowy,
• Drżenie,
• Rozszerzenie źrenic,
• Arytmia, kołatanie serca, tachykardia,
• Gwałtowny wzrost ciśnienia,
• Omdlenia,
• Problemy z oddychaniem,
• Dysfunkcje żołądkowo-jelitowe,
• Trudności z oddawaniem moczu,
• Osłabienie,
• Nadmierna potliwość,
• Bladość skóry,
• Uczucie zimna w dłoniach i stopach.

Wpływ na prowadzenie pojazdów

Po zastosowaniu adrenaliny, pacjent nie powinien prowadzić pojazdów. Stan, który wymagał użycia leku, oraz ryzyko powrotu objawów, na przykład wstrząsu anafilaktycznego, mogą negatywnie wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów.

Wpływ na ciążę

Adrenalina ma zdolność przenikania przez łożysko. W związku z tym, podawanie leku kobietom w ciąży powinno być ograniczone tylko do sytuacji, w których zastosowanie adrenaliny jest niezbędne dla zdrowia matki, a korzyści dla niej przeważają nad potencjalnym zagrożeniem dla płodu.

Wpływ na laktację

Substancja przenika do mleka matki w niewielkich ilościach. Przyjmuje się więc, że tak niewielka dawka leku nie powinna negatywnie wpłynąć na karmione piersią dziecko.

Interakcje z lekami

Jednoczesne stosowanie z innymi środkami leczniczymi może powodować występowanie określonych interakcji.

Leki nasilające działanie adrenaliny:

• Leki antydepresyjne jak wenlafaksyna, milnacypran i inhibitory monoaminooksydazy;
• Preparaty na chorobę Parkinsona, takie jak entakapon blokujący enzym o nazwie metylotransferaza oraz lewodopa,
• Hormony tarczycowe,
• Teofilina, środek przeciwko astmie;
• Oksytocyna, hormon używany w położnictwie;
• Parasympatykolityki, na przykład atropina;
• Niektóre leki antyalergiczne:   difenhydramina, chlorfeniramina;
• Leki sympatykomimetyczne, np. wziewne środki o działaniu rozkurczającym oskrzela.

Przy jednoczesnym podaniu adrenaliny i leków takich jak propranolol, sotalol (i innych nieselektywnych β-adrenolityków) istnieje ryzyko wystąpienia poważnego nadciśnienia tętniczego i spowolnienia pracy serca.

Należy zachować ostrożność u pacjentów stosujących glikozydy naparstnicy, chinidynę, chlorowcowane znieczulenia, gdyż mogą one zwiększać zagrożenie arytmiami.

Leki rozszerzające naczynia krwionośne lub blokujące receptory α-adrenergiczne mogą niwelować zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi spowodowane przez adrenalinę.

Efekt adrenaliny może być neutralizowany przez leki blokujące receptory β-adrenergiczne, szczególnie nieselektywne, jak propranolol.

Adrenalina ogranicza wydzielanie insuliny, stąd u pacjentów z cukrzycą konieczne może być dostosowanie dawki insuliny lub innych leków stosowanych w tej chorobie.

Interakcja z alkoholem

Jednoczesne spożycie alkoholu i przyjęcie adrenaliny, nasila jej działanie.

Inne środki ostrożności

• Podanie dożylne leku musi być przeprowadzone przez specjalistę. Adrenalinę należy wcześniej rozcieńczyć i podawać powoli, co zminimalizuje ryzyko działań niepożądanych.
• Jeżeli nie ma bezpośredniego zagrożenia życia, adrenalina powinna być podawana z ostrożnością. Szczególnie dotyczy to osób cierpiących na choroby serca, zaburzenia krążenia, nadczynność tarczycy, ciężką niewydolność nerek, gruczolak prostaty, guzy chromochłonne nadnerczy, wysokie ciśnienie w oku, cukrzycę, hiperkalcemię i hipokaliemię, a także seniorów i kobiet w ciąży.
• Nieodpowiednie podanie adrenaliny, na przykład do dłoni czy stopy, może skutkować zablokowaniem krążenia krwi w tych obszarach (niedokrwienie obwodowe).
• Osoby, u których zatrzymanie krążenia jest wynikiem nadużywania kokainy lub innych sympatykomimetyków, zastosowanie leku wymaga szczególnej ostrożności.
• Pacjent, któremu przepisano adrenalinę w automatycznym wstrzykiwaczu, powinien być precyzyjnie poinstruowany, jak i kiedy należy podać lek. Zaleca się, aby osoby z najbliższego otoczenia pacjenta również były przeszkolone. Po podaniu adrenaliny konieczne jest wezwanie pomocy medycznej. Adrenalina w wstrzykiwaczu automatycznym powinna być aplikowana w przednio-boczną część uda, przez ubranie lub bezpośrednio przez skórę. Wstrzykiwacza nie powinno się używać więcej niż raz.
• Należy mieć świadomość możliwości nawrotu objawów anafilaktycznych kilka godzin po ustąpieniu pierwszych symptomów.
• Przy podaniu adrenaliny domięśniowo osobom o dużej ilości tkanki tłuszczowej, może okazać się konieczne podanie dodatkowej dawki.