Jak czyścić uszy? Zobacz, jak prawidłowo używać patyczków i nie tylko!

Używasz patyczków do czyszczenia uszu? Lekarze z Amerykańskiej Akademii Otolaryngologów, którzy specjalizują się w badaniu chorób ucha i gardła, odradzają ich stosowanie. Dlaczego? Zaraz wyjaśnię.

Co to jest woskowina i jak powstaje?

Czym właściwie jest wosk uszny? To mieszanina złuszczonego naskórka z wydzielinami gruczołów łojowych i woskowinowych. Jaką ma funkcję? Tworzy się w 1/3 zewnętrznej części ucha i powstaje nie bez powodu. Pełni funkcję oczyszczającą – ucho za jej pomocą samo się pozbywa martwych komórek skóry, brudu czy pyłu. W normalnych ilościach woskowina jest wręcz niezbędna – chroni kanał słuchowy przed wysuszeniem i podrażnieniami oraz działa antybakteryjnie.

Co ciekawe, woskowina nie tworzy się w dolnej części kanału słuchowego, w pobliżu bębenka. Jeżeli więc masz uszy przytkane woskowiną, która się przy nim zebrała, zapewne doprowadziło do tego czyszczenie uszu patyczkami. Kiedy wkładasz do ucha patyczek, spychasz jednocześnie brud, woskowinę i martwy naskórek w stronę błony bębenkowej. Zapchanie ucha woskowiną to jedna z najczęstszych przyczyn utraty słuchu.

Kiedy czyścić uszy?

Najlepiej uszu nie czyścić w ogóle, ponieważ organizm sam stara się pozbyć nadmiaru woskowiny. Poprzez ruchy szczęki, np. gdy coś żujesz lub połykasz, wosk przemieszcza się w stronę otworu słuchowego. Są jednak sytuacje, gdy powinno się wyczyścić uszy, ale trzeba to robić w określony sposób. Szczególnym wzywaniem może być higiena uszu niemowlaka. Więcej wskazówek na ten temat znajdziesz w artykule: Czyszczenie uszu niemowlaka. Uważaj z patyczkami do uszu!

Sytuacje, kiedy należy czyścić uszy:

• gdy czujesz, że woskowiny jest za dużo,
• masz przytkane uszy,
• pracujesz w miejscu pełnym kurzu, pyłu i piachu,
• ucho Cię boli i/lub swędzi,
• szumi lub dzwoni Ci w uchu,
• Twoje uszy produkują nadmierne ilości woskowiny.

Objawy niedrożności ucha stosunkowo łatwo rozpoznać. Osłabienie słuchu w wyniku zapchania woskowiną to najczęstszy z nich. Nie martw się − słuch powróci po usunięciu blokady z wosku. Inne typowe objawy to: uczucie pełności w uchu, ból ucha, dzwonienie, brzęczenie lub inne dziwne dźwięki. Większość ludzi zauważa te symptomy tylko w jednym uchu, ponieważ jest mało prawdopodobne, że uszy zostaną zablokowane w tym samym czasie. Przeczytaj także artykuł dotyczący piszczenia w uchu.

Jeżeli sytuacja jest bardzo poważna, masz upławy z ucha, silny ból i gorączkę, nie obędzie się bez wizyty u lekarza. W innych przypadkach kieruj się poniższymi wskazówkami.

Jak czyścić uszy, czyli 6 sposobów na czyszczenie uszu

Jak prawidłowo czyścić uszy według specjalistów? Po pierwsze umyj zewnętrzną część ucha kawałkiem czystego materiału (nie może się rozpadać jak np. wata). Nie wkładaj niczego do wnętrza kanału słuchowego. Masz jednak do wyboru kilka sposobów na samodzielne oczyszczenie ucha wewnątrz lub możesz też udać się w tym celu do otolaryngologa.

1. Domowe krople do czyszczenia uszu

Woskowina jest substancją przypominającą olej. W związku z tym niektóre z nich mogą powodować wyraźne zmiękczenie woskowiny, gdy te dwie substancje wejdą w kontakt. Zwolennicy tego środka sugerują stosowanie następujących olejków:

• olejek dla dzieci,
• olej kokosowy,
• gliceryna,
• olej mineralny,
• oliwa z oliwek.

W razie potrzeby lekko podgrzej wybrany olej, aby był ciepły (ale nie gorący) i wlej go do butelki z zakraplaczem. Nie podgrzewaj oleju w kuchence mikrofalowej. Zawsze sprawdzaj temperaturę przed wlaniem oleju lub oliwy do ucha. Przechyl głowę na bok i wlej kilka kropli olejku do ucha. Trzymaj głowę przechyloną na bok przez 5 minut. Powtarzaj raz lub 2 razy dziennie. Woskowina powinna zmięknąć i sama wypłynąć. Pozostałości oczyść chusteczką.

Jeśli wolisz sięgnąć po gotowy preparat na bazie olejków, możesz wypróbować krople do uszu Remo-Vax. W zestawie dostaniesz gumową gruszkę do irygacji. Olejek oliwkowy jest dostępny w sprayu do uszu  Audimax Olive Dr. Max.

2. Podgrzana woda utleniona

Możesz zmiękczyć woskowinę uszną za pomocą podgrzanej wody utlenionej (około 10 kropli). Należy przechylić głowę na bok, wlać płyn i po 3-4 minutach odwrócić głowę w drugą stronę, żeby wydzielina mogła swobodnie wypłynąć. Czynność powtarza się 2-3 razy.

Nadtlenek wodoru (rozpuszczony w wodzie) dostaniesz też w postaci gotowego sprayu do higieny uszu Audimax Aqua Clean Dr. Max. Spray umożliwia równomierne rozprowadzenie substancji na ściankach ucha.

3. Soda oczyszczona

Jak wyczyścić ucho za pomocą sody? Rozpuść 1/2 łyżeczki sody oczyszczonej w 1/4 szklanki ciepłej wody. Jeśli masz butelkę z zakraplaczem, wlej do niej roztwór. Przechyl głowę na bok i delikatnie wlej od 5 do 10 kropli roztworu do ucha, po jednej kropli na raz. Pozostaw roztwór w uchu do godziny, a następnie dokładnie spłucz wodą. Rób to raz dziennie, aż woskowina zniknie. Może to nastąpić w ciągu kilku dni. Nie rób tego dłużej niż 2 tygodnie.

4. Irygacja, czyli jak myć uszy wodą

Woda jako skuteczny środek do czyszczenia uszu? Tak! Dosyć powszechnie używa się tej metody przy oczyszczaniu ucha. Możesz udać się do lekarza lub nabyć zestaw do samodzielnego „strzykawkowania”.

• Wodę oraz roztwór soli nagrzej do temperatury ciała.
• Roztwór wlej do ucha na około 15-30 minut przed użyciem strzykawki lub gruszki z wodą. Zmiękczysz w ten sposób woskowinę.
• Strzykawkę lub miękką gumową gruszkę przeznaczoną do czyszczenia uszu napełnij ciepłą wodą.
• Przechyl głowę na bok nad ręcznikiem, umywalką lub miską.
• Delikatnie ściśnij gruszkę, aby ciepła woda wpadła do ucha.
• Pozwól wodzie swobodnie spłynąć na ręcznik lub umywalkę.

Być może zauważysz widoczne kawałki woskowiny, co oznacza, że zabieg był udany. Metoda ta nie jest wskazana dla osób z cukrzycą, uszkodzonym bębenkiem czy osłabioną odpornością.

Jeśli nadal masz wątpliwości, czy próbować irygacji samodzielnie, zapoznaj się z opinią lekarza w artykule: Płukanie ucha: w domu czy u laryngologa? [opinia lekarza]

5. Ręczne usuwanie woskowiny u otolaryngologa

Możesz poddać się też ręcznemu usuwaniu woskowiny. Odbywa się to najczęściej u otolaryngologa. Używa on do tego celu narzędzi ssących lub specjalnych miniaturowych instrumentów oraz mikroskopu, którym powiększa kanał słuchowy.

6. Preparaty do czyszczenia uszu

Obecnie oferta nieinwazyjnych środków do higieny uszu jest bardzo duża. Już wiesz, że preparaty do czyszczenia uszu to zdecydowanie lepszy i bezpieczniejszy wybór niż patyczki.

Na uwagę zasługują preparaty, takie jak:

• aerozol do czyszczenia uszu lub spray do czyszczenia uszu (np. Audispray Adult Higiena Ucha, Solwax, Voskolix – ten może być stosowany również u dzieci),
• płyn do czyszczenia uszu (np. Cerumex),
• krople do czyszczenia uszu (np. naturalne krople do czyszczenia uszu z nagietkiem  Antotalgin Natural).

Jak oczyścić uszy z woskowiny za pomocą gotowych preparatów?

Środki tego typu rozpuszczają woskowinę uszną i mają zapobiegać jej ponownemu nagromadzeniu. Ich aplikacja jest szybka i prosta, a wypływające płyny usuwasz na zewnątrz ucha kawałkiem czystego materiału (może być gaza).

Zanim użyjesz jakiegokolwiek preparatu do czyszczenia uszu, za każdym razem przeczytaj ulotkę. Będziesz mieć pewność, że wprowadzasz do ucha substancje w odpowiedniej dawce i z określoną częstotliwością.

Świecowanie uszu – czy jest bezpieczne?

Świecowanie nie jest bezpieczną metodą usuwania wosku, jeśli zabieg nie odbywa się z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Co prawda metodę praktykuje się starożytności, ale lekarze są wobec niej raczej sceptyczni.

Zabieg wykonywany nieumiejętnie może spowodować poważne obrażenia, np.:

• oparzenia,
• przytkanie kanału słuchowego woskiem świecy i w konsekwencji zapalenie ucha środkowego,
• pęknięcie błony bębenkowej (oddziela kanał słuchowy od ucha środkowego).

Myślę, że nie warto ryzykować, zwłaszcza że znasz już o wiele bezpieczniejsze metody.

Jak poprawnie czyścić uszy patyczkami?

Na półkach drogerii i sklepów kosmetycznych dostępna jest szeroka gama patyczków do czyszczenia uszu. Jednak używanie ich do oczyszczania kanału słuchowego to błąd. Ucho to niezwykle skomplikowana i delikatna cześć naszego ciała – nie wolno wkładać do niego patyczków, zwiniętej waty, rogów chusteczki i innych podobnych elementów.

Wszystko dlatego, że mogą wpychać woskowinę oraz inne pozostałości głębiej w stronę bębenka. Co więcej, bawełniane waciki mogą się rozsuwać, pozostawiając kawałki oderwanej bawełny w uchu. Ich użycie niesie również ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej, bo tak naprawdę nie powinniśmy do ucha nic wkładać. Najlepiej używać patyczków tylko na zewnętrznej stronie ucha lub po prostu oczyszczać ten obszar ciepłą, wilgotną chusteczką.

Skąd pomysł na patyczki owinięte bawełną? W 1923 r. młody mężczyzna o imieniu Leo Gerstenzang obserwował, jak jego żona owija odrobinę materiału wokół wykałaczki, aby oczyścić uszy dziecka. Zainspirowany tym, co zobaczył, stworzył patyczek specjalnie dla rodziców do czyszczenia uszu dziecka. Ku przerażeniu społeczności medycznej w ciągu ostatnich 100 lat waciki bawełniane zyskały na popularności. Lekarze sugerują, że czyszczenie uszu bawełnianym wacikiem na patyczku jest jak palenie. To zły nawyk, który trzeba rzucić.

Jak dokładnie wyczyścić uszy – co warto zapamiętać?

Wśród społeczności medycznej stosowanie patyczków do czyszczenia kanału słuchowego nigdy nie było rekomendowane jako dobra metoda. Lekarze już dawno naciskali na etykietę na pudełku, aby ostrzec społeczeństwo o niebezpieczeństwach związanych z używaniem bawełnianych wacików na patyczku. Ale dopiero w 1970 r. dodano ostrzeżenie na pudełkach.

Patyczki mogą powodować uszkodzenia we wnętrzu ucha, zawroty głowy i problemy z równowagą. Osoba, której woskowina blokuje ucho, może mieć wrażenie pełności w uchu, odczuwa ból, swędzenie, dzwonienie. Czasem pojawia się wydzielina z ucha o nieprzyjemnym zapachu. Może dojść nawet do rozerwania błony bębenkowej. Wosk chroni ucho przed brudem, kurzem i bakteriami. Warto usuwać jedynie nadmiar wydzieliny. Zatem jak skutecznie czyścić uszy i co równie ważne – kiedy? Tylko gdy ucho jest przytkane lub mocno zabrudzone. Wtedy najlepiej oczyścić je za pomocą olejków, irygacji lub gotowych preparatów – bez mechanicznej ingerencji w głąb ucha.

Źródła:

1. Trisha Korioth: Hear this: Cotton-tipped swabs are not made for ears. W: American Academy of Pediatrics news [online]. June 19, 2017. Dostęp 19.09.2021. Dostępny online: https://www.aappublications.org/news/2017/06/19/PPCottonSwab061917

2. Schwartz, S.R., Magit, A.E., Rosenfeld, R.M. i inni: Clinical Practice Guideline (Update): Earwax (Cerumen Impaction). W: Otolaryngology– Head and Neck Surgery 2017, Vol. 156(1S) S1–S29 © American Academy of Otolaryngology [online] Dostęp 19.09.2021. Dostępny online: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0194599816671491

3. Deanna Pai: Can Cotton Swabs Cause Permanent Ear Damage? W: Keck Medicine [online]. Dostęp 19.09.2021.