Acyklowir, Aciclovirum - dawkowanie, działanie, ulotka, skutki uboczne

Wskazania do stosowania acyklowiru

Acyklowir to lek przeciwwirusowy. Stosuje się go w przypadkach zakażeń przez wirus opryszczki (Herpex). Leczenie tym preparatem obejmuje:

• Zapalenie rogówki wywołane opryszczką,
• Zapalenie skóry i błon śluzowych związane z opryszczką, w tym opryszczkę narządów płciowych,
• Zapalenie opon mózgowych spowodowane opryszczką.

Lek jest również stosowany do leczenia zakażeń wirusem Varicella zoster, który powoduje ospę wietrzną i półpaśca. Zalecany zwłaszcza dla osób z osłabioną odpornością.

Mechanizm działania acyklowiru

Acyklowir to analog nukleozydów, który hamuje działanie polimerazy DNA. W zainfekowanych komórkach, przekształca się w monofosforan acyklowiru. Po przekształceniu wbudowuje się w DNA wirusa, tworząc błędną sekwencję nukleotydową. W efekcie hamuje działanie polimerazy DNA, co zatrzymuje produkcję wirusowego DNA i rozmnażanie się wirusa. Lek jest najbardziej skuteczny przeciwko wirusowi opryszczki, ale działa także na wirus ospy wietrznej, półpaśca oraz wirusa Epsteina-Bar.

Dawkowanie acyklowiru

Leczenie tm środkiem powinno być rozpoczęte możliwie najszybciej po zdiagnozowaniu choroby. Przy ospie wietrznej i półpaścu najlepiej, jeśli wdroży się je w ciągu 24h od pojawienia się pierwszych zmian skórnych. Terapia trwa od 5 do 10 dni w zależności od choroby. Lek można przyjmować lek bez względu na posiłek. Dla osób z osłabioną odpornością należy rozważyć podanie dożylnie.

 Ordynowane dawki zależą od wieku, stanu pacjenta i typu zakażenia:

• Dorośli i dzieci powyżej 6 lat: 3,2 g do 4 g dziennie w podziale co 4 godziny (przerwa nocna).
• Dzieci do 6 lat: 800 mg do 1600 mg dziennie w dawkach podzielonych (dawka w oparciu o masę: 20 mg/kg co 4 godziny).
• Dożylnie dla dorosłych: 10 mg/kg do 15 mg/kg co 8 godzin. Dzieci 6 mies.-12 lat: 250 mg/m2 do 500 mg/m2 co 8 godzin.
• Acyklowir stosowany miejscowo. Maść oczna: 10 mm pasmo o stężeniu 30 mg/g co 4 godziny, kontynuować 3 dni po ustąpieniu objawów. Kremy i lipożele: 5 razy dziennie, co 4 godziny.

Przeciwwskazania do stosowania acyklowiru

Leku nie należy stosować, jeśli występuje nadwrażliwość na acyklowir lek lub na walacyklowir.

Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu acyklowiru

Skutki uboczne

Stosowanie leku może wiązać się z występowaniem określonych działań niepożądanych:

• Często obserwowane: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, bóle i zawroty głowy, zmęczenie, nadwrażliwość na światło, wysypka, świąd, gorączka,
• Niezbyt często obserwowane: pokrzywka, wypadanie włosów,
• Rzadko obserwowane: obrzęk naczynioruchowy, anafilaksja, podwyższone stężenie mocznika i kreatyniny we krwi, podwyższone stężenie bilirubiny i enzymów wątrobowych,
• Bardzo rzadko obserwowane: drgawki, duszności, dezorientacja, omamy, senność, nadmierne pobudzenie, zaburzenia psychotyczne, leukopenia, trombocytopenia, niewydolność nerek, ból nerek, żółtaczka, zaburzenia mowy, encefalopatia, niedokrwistość, ataksja, śpiączka.

Wpływ na prowadzenie pojazdów

Brak badań dotyczących wpływu acyklowiru na zdolności do prowadzenia pojazdów. Leczenie tym środkiem może powodować zaburzenia neurologiczne, które mogą utrudniać kierowanie samochodem czy obsługę maszyn.

Wpływ na ciążę

• Acyklowir przechodzi przez łożysko. W eksperymentach na zwierzętach w dużej dawce powodował wady wrodzone i uszkodzenia nerek. U ludzi nie stwierdzono takiego działania. Wady wrodzone u dzieci matek leczonych tym środkiem nie były częstsze niż średnio w populacji. Istnieją jednak raporty o możliwym związku z poronieniami w pierwszym trymestrze.
• Dla infekcji wirusowych u kobiet w ciąży, lek ten jest często wybierany ze względu na liczne doniesienia o jego bezpieczeństwie.
• U kobiet w ciąży z opryszczką płciową lub nawracającą opryszczką wargową, acyklowir jest zalecany między 34. a 36. tygodniem ciąży. Pomaga to zmniejszyć ryzyko zakażenia niemowlęcia, co może być zagrożeniem życia. Jeśli wystąpi pierwotne zakażenie wirusem Herpex simplex, rozważ leczenie przeciwwirusowe.

Wpływ na laktację

Lek jest uznawany za bezpieczny podczas karmienia piersią. Słabo wchłania się z układu pokarmowego, więc nie osiąga w organizmie dziecka wysokich stężeń. Nie odnotowano negatywnego wpływu leku na niemowlęta karmione przez matki stosujące acyklowir. Jeśli u kobiety karmiącej występuje opryszczka, karmienie jest dopuszczalne, o ile zmiany skórne nie znajdują się blisko brodawek lub w miejscach z ryzykiem zakażenia dziecka.

Interakcje z lekami

• Równoległe przyjmowanie acyklowiru i teofiliny może istotnie zwiększać stężenie tej drugiej w ustroju, powodując wzrost ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
• Łączenie z cyklosporyną zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju niewydolności nerek.
• Jednoczesne dokanałowe podawanie interferonu lub metotreksatu może sprzyjać rozwojowi działań niepożądanych związanych z zaburzeniami neurologicznymi.
• Podczas jednoczesnego stosowania litu i dużych dawek acyklowiru dożylnie, konieczne jest ścisłe kontrolowanie poziomu litu we krwi, by uniknąć ryzyka jego toksycznego działania

Inne środki ostrożności

• Stosowanie leku przez dłuższy czas może prowadzić do pojawienia się wirusów opornych na lek. 
• Acyklowir może wpływać negatywnie na nerki. Ryzyko uszkodzenia jest większe u osób, które biorą inne leki nefrotoksyczne lub mają problemy z nerkami.
• Osoby z niewydolnością nerek muszą dostosować dawkę leku z uwzględnieniem klirensu kreatyniny.
• Podawanie leku dożylnie zbyt szybko może prowadzić do problemów neurologicznych i nerkowych. Wlew powinien trwać co najmniej godzinę.
• Ryzyko zaburzeń neurologicznych rośnie u pacjentów odwodnionych, z niewydolnością narządową, chorobami neurologicznymi lub przyjmujących metotreksat lub interferon.
• W trakcie kuracji  ważne jest odpowiednie nawodnienie, zwłaszcza przy większych dawkach.
• Maści lub żele na bazie tej substancji nie są przeznaczone do stosowania na narządach płciowych czy błonach śluzowych. W przypadku zakażenia Herpes genitalis konsultacja lekarska jest konieczna.
• Po nałożeniu maści ocznej możliwe jest wystąpienie chwilowego uczucia pieczenia. 
• W trakcie leczenia acyklowirem w postaci maści ocznej nie należy używać soczewek kontakwotych.
• Pacjenci z opryszczką powinni dbać o higienę i unikać kontaktu z niemowlętami, seniorami oraz osobami o obniżonej odporności.