Propofol
Wskazania do stosowania propofolu
Propofol to środek znieczulający ogólny o krótkim czasie działania. Stosuje się go do wprowadzenia oraz podtrzymywania znieczulenia. Może być używany do uspokajania pacjentów - zarówno dorosłych, jak i dzieci powyżej 28. dnia życia - podczas zabiegów chirurgicznych i diagnostycznych. Propofol może być używany samodzielnie lub w kombinacji z innymi środkami znieczulającymi. Jest również stosowany do sedacji pacjentów powyżej 16. roku życia na oddziałach intensywnej terapii, którzy korzystają z wentylacji mechanicznej.
Mechanizm działania propofolu
Mechanizm działania propofolu nie jest dokładnie znany. Uważa się, że jego efekty anestetyczne i uspokajające są związane z modulacją receptorów GABAA, które hamują działanie neurotransmitera GABA.
Dawkowanie propofolu
- Propofol podaje się dożylnie: jako wstrzyknięcie lub wlew.
- Lek stosuje się tylko w placówkach z odpowiednim wyposażeniem i możliwościami monitorowania pacjenta.
- Podawanie propofolu nadzoruje lekarz anestezjolog lub specjalista intensywnej terapii.
- Dawka jest indywidualnie dostosowana: uwzględnia wiek, masę ciała oraz choroby towarzyszące.
Indukcja znieczulenia
- Dla większości dorosłych poniżej 55 roku życia: 1,5 - 2,5 mg/kg mc.
- Dzieci powyżej 8 lat: 2,5 mg/kg mc.
- Dzieci 1 miesiąc - 3 lata: 2,4 - 4 mg/kg mc.
Podtrzymanie znieczulenia
- Propofol można podawać ciągłym wlewie lub w wstrzyknięciach.
- Szybkość wlewu: 4-12 mg/kg mc./godz.
- Dawka wstrzyknięcia: 25–50 mg.
- U starszych pacjentów unikać szybkich wstrzyknięć.
Sedacja w intensywnej terapii:
Szybkość wlewu dostosowuje się indywidualnie, zwykle: 0,3 - 4,0 mg/kg mc./h.
Sedacja przy zabiegach:
- Indukcja: 0,5 - 1,0 mg/kg mc. w kilka minut.
- Szybkość wlewu dostosowuje się indywidualnie.
- W razie potrzeby: wstrzyknięcie 10–20 mg.
- U pacjentów starszych oraz w grupach ryzyka ASA III i IV, dostosować dawkowanie indywidualnie.
Znieczulenie u dzieci:
- Propofol może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca (wprowadzenie do znieczulenia ogólnego, podtrzymanie znieczulenia ogólnego)
- Dawka dostosowana do wagi i wieku.
Przeciwwskazania do stosowania propofolu
- Nie stosować w przypadku alergii na substancję czynną.
- Propofol nie jest zalecany dla pacjentów poniżej 16. roku życia poddanych intensywnej terapii.
- Brak dowodów na bezpieczeństwo stosowania u dzieci z krupem lub zapaleniem nagłośni w intensywnej terapii.
Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu propofolu
Skutki uboczne
Możliwe działania niepożądane w trakcie stosowania propofolu obejmują:
- Ból w miejscu wstrzyknięcia, martwicę tkanek w przypadku podania pozanaczyniowego,
- Krótkotrwały bezdech podczas wprowadzenia w znieczulenie,
- Mimolne ruchy, skurcze i drżenie mięśni,
- Spadek ciśnienia krwi,
- Ból głowy, nudności i wymioty po wybudzeniu (niekiedy także zaburzenia widzenia i halucynacje).
W niektórych przypadkach mogą wystąpić reakcje anafilaktyczne, obrzęk płuc i zapalenie trzustki. W rzadkich sytuacjach odnotowywane są kwasica metaboliczna, hiperkaliemia, hiperlipidemia i hepatomegalia. Sporadycznie może dojść do zapalenia żył. Długotrwałe podawanie leku może zmieniać kolor moczu.
Wpływ na prowadzenie pojazdów
Nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn przez 12 godzin po zastosowaniu propofolu. Lek może wpływać na świadomość.
Wpływ na ciążę
Nie należy podawać leku ciężarnym, chyba że jest to absolutnie konieczne. Lek przenika przez łożysko, co może prowadzić do problemów oddechowych lub sercowych u noworodka. Lek można stosować podczas procedur przerywania ciąży.
Wpływ na laktację
Propofol przedostaje się do mleka matki. Kobiety karmiące piersią powinny unikać podawania mleka przez 24 godziny po podaniu leku.
Interakcje z lekami
Interakcje propofolu z innymi lekami:
- Istnieje potencjalne ryzyko rozwoju leukoencefalopatii w przypadku łączenia z antybiotykami z grupy cefalosporyn I i II generacji,
- Podczas jednoczesnego stosowania z benzodiazepinami istnieje ryzyko przedłużonego działania znieczulenia i zmniejszenie częstości oddechów,
- Istniej ryzyko wystąpienia ciężkiego niedociśnienia tętniczego podczas jednoczesnego stosowania z ryfampicyną,
- Kwas walproinowy może nasilać działanie propofolu (konieczne dostosowanie dawek).
Interakcja z alkoholem
Nie należy spożywać alkoholu 8 godzin przed oraz po podaniu propofolu. Alkohol może wzmacniać działanie uspokajające leku, zwiększając ryzyko komplikacji oddechowych i sercowych.
Inne środki ostrożności
- Należy monitorować pacjenta podczas zabiegów z użyciem propofolu, by uniknąć hipotensji czy problemów z oddychaniem.
- W trakcie zabiegów okulistycznych mogą wystąpić niekontrolowane ruchy i skurcze.
- Propofol może wydłużać czas przebudzenia i zwiększać napięcie mięśniowe.
- Po podaniu propofolu, zaburzenia świadomości mogą trwać do 12 godzin. Pacjent powinien znajdować się pod kontrolą.
- Należy zachować ostrożność przy podawaniu leku osobom z niewydolnościami narządów i osłabionym stanem zdrowia.
- U osób z padaczką ryzyko napadów może wzrosnąć po podaniu propofolu.
- Po przebudzeniu pacjent może wykazywać nadmierną otwartość seksualną.
Portal ma charakter edukacyjny. Staramy się, aby treści były poprawne merytorycznie, jednak nie powinny zastępować porady lekarza lub farmaceuty, dietetyka, kosmetologa czy fizjoterapeuty odnoszącej się do indywidualnej sytuacji pacjenta. Redakcja i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za skutki zastosowania się do zamieszczonych informacji. Prosimy, skonsultuj się ze specjalistą, zanim zdecydujesz o podjęciu danej terapii mającej wpływ na Twoje zdrowie.