Teofilina
Wskazania do stosowania teofiliny
Teofilina to syntetyczna pochodna metyloksantyny. Jej zastosowanie obejmuje:
- Leczenie i profilaktykę skurczów oskrzeli,
- Astmę oskrzelową,
- Przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),
- Rozedmę płuc,
- Zapalenie oskrzeli z kurczem.
Mechanizm działania teofiliny
Mechanizm działania teofiliny nie jest całkowicie zrozumiały. Lek zwiększa poziom cAMP w komórkach przez hamowanie fosfodiesterazy. W dużych dawkach blokuje receptory adenozynowe, działa przeciwko prostaglandynom i wpływa na wapń w komórkach.
Teofilina wykazuje następujące działania względem układu oddechowego:
- Rozszerza oskrzela,
- Hamuje substancje zapalne z komórek tucznych,
- Ułatwia usuwanie śluzu,
- Zmniejsza skurcz oskrzeli i reakcje astmatyczne,
- Zwiększa kurczliwość przepony, ułatwiając oddychanie,
Ponadto teofilina działa także na inne części ciała:
- Rozszerza mięśnie pęcherzyka żółciowego, jelit i naczyń krwionośnych.
- W dużych dawkach przyspiesza pracę i siłę skurczu serca.
- Pobudza mięśnie szkieletowe.
- Zmniejsza skurcze macicy.
- Zwiększa wydzielanie moczu i innych substancji, w tym kwasu żołądkowego.
Dawkowanie teofiliny
Lek występuje w różnych formach, takich jak: kapsułki o zmodyfikowanym uwalnianiu, roztwór do wstrzykiwań, syrop, tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu.
Dawkowanie teofiliny zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Badanie stężenia teofiliny w osoczu pomaga ustalić odpowiednią dawkę. Jeśli pacjent brał już teofilinę, zalecane dawki powinny być niższe. Palacze powinni stosować większe dawki ze względu na szybsze usuwanie leku z organizmu. Po rzuceniu palenia ostrożność w dawkowaniu jest konieczna.
Leczenie rozpoczynamy wieczorem, przed snem (możliwa regulacja dawki co 2-3 dni). Odstęp między dawkami powinien wynosić co najmniej 8 godzin. Leczenie trwa tak długo, jak zaleci lekarz. Największa dawka dla dorosłego to 900 mg dziennie.
Przeciwwskazania do stosowania teofiliny
- Nadwrażliwość na teofilinę lub inne ksantyny wyklucza stosowanie leku.
- Pacjenci z padaczką, wrzodami żołądka, niedawnym zawałem lub tachyarytmiami nie powinni przyjmować teofiliny.
Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu teofiliny
Skutki uboczne
Bardzo częste: bezsenność, białkomocz, biegunka, bóle w nadbrzuszu, drażliwość, drgawki, hiperglikemia, kołatanie serca, spadek ciśnienia krwi, niepokój, nieprawidłowy poziom elektrolitów we krwi, wzmożone odruchy, nudności, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, nasilona diureza, jadłowstręt, tachykardia, wymioty, zwiększenie liczby erytrocytów w moczu, zawroty głowy, arytmia nadkomorowa, zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi, bóle głowy, zaburzenia rytmu serca, drżenia mięśniowe, przyspieszenie oddychania, podrażnienie żołądka, hiperurykemia, hipokaliemia, brak apetetu.
Niezbyt częste: reakcje nadwrażliwości, wysypka, świąd.
Wpływ na prowadzenie pojazdów
Teofilina może osłabiać zdolność prowadzenia. Należy zachować ostrożność.
Wpływ na ciążę
Należy unikać stosowania leku w pierwszym trymestrze. W II i III trymestrze konieczna konsultacja z lekarzem (teofilina może wpływać na skurcze macicy). U kobiet w ciąży konieczne jest dostosowanie dawki. Wskazane jest obserwować noworodki, które były narażone na teofilinę w życiu płodowym.
Wpływ na laktację
Teofilina przenika do mleka. Kobiety karmiące powinny przyjmować możliwie najniższe dawki tego leku (wskazane jest karmienie dzieka przed zażyciem kolejnej dawki). Konieczne jest monitorowanie dziecka pod kątem wystąpienia ewentualnych działań niepożądanych.
Interakcje z lekami
Monitorowanie stężenia:
- Zaleca się kontrolę poziomu teofiliny w surowicy przy długotrwałym stosowaniu z innymi lekami i po ich odstawieniu.
Wzajemne działanie:
- Teofilina nasila efekty ksantyn, beta-sympatykomimetyków, kofeiny. Kawa zwiększa działanie teofiliny.
Leki zwiększające klirens teofiliny (wymagane zwiększenie dawki teofiliny): barbiturany, karbamazepina, lit, fenytoina, ryfampicyna i inne.
Leki zmniejszające klirens (wymagana redukcja dawki teofiliny): allopurynol, cymetydyna, kortykosteroidy i inne.
Przy jednoczesnym stosowaniu z niektórymi chinolonami wskazana jest ścisła kontrola stężenia teofiliny w ustroju.
Inne interakcje:
- Izoniazyd: Konieczne monitorowanie stężenia leku w ustroju.
- Leki beta-adrenolityczne, soli litu, adenozyna, benzodiazepiny: efekt działania może być osłabiony przy jednoczesnym stosowaniu z teofiliną.
- Leki moczopędne: teofilina potęguje ich działanie.
- Halotan: ryzyko wystąpienia ciężkich arytmii.
- Szczepionka przeciw grypie: możliwe interakcje z teofiliną.
- Fluwoksamina: zaleca się zmniejszenie dawki teofiliny o 50% i monitorowanie.
- Preparaty dziurawca: mogą obniżać poziom teofiliny.
Interakcja z alkoholem
Alkohol może podnosić stężenie teofiliny we krwi.
Inne środki ostrożności
- Należy uważnie stosować teofilinę u osób z niestabilną dławicą piersiową, ryzykiem tachyarytmii, wysokim nadciśnieniem, nadczynnością tarczycy czy wrzodami, problemami wątroby czy nerek.
- Wskazane jest monitorować stężenie teofiliny u pacjentów z niewydolnością krążenia, wątroby, z infekcjami wirusowymi lub nadużywających alkohol.
- Działanie teofiliny może różnić się w zależności od pacjenta: starszych, dzieci, kobiet w różnych fazach cyklu, palaczy czy w zależności od pory dnia.
- Starsi pacjenci i ci w stanie krytycznym mogą być bardziej narażeni na działania toksyczne. Monitorować ich stężenie teofiliny.
- W przypadku nudności i wymiotów, należy przerwać leczenie i kontrolować poziom teofiliny.
- Osoby z historią padaczki nie powinny przyjmować teofiliny.
Portal ma charakter edukacyjny. Staramy się, aby treści były poprawne merytorycznie, jednak nie powinny zastępować porady lekarza lub farmaceuty, dietetyka, kosmetologa czy fizjoterapeuty odnoszącej się do indywidualnej sytuacji pacjenta. Redakcja i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za skutki zastosowania się do zamieszczonych informacji. Prosimy, skonsultuj się ze specjalistą, zanim zdecydujesz o podjęciu danej terapii mającej wpływ na Twoje zdrowie.