Omega
Kwasy omega-3, 6 i 9 – dlaczego są ważne?
Kwasy omega to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Znane są głównie ze swojego dobroczynnego wpływu na układ krążenia. Ich działanie jest jednak znacznie szersze i spełniają one wiele funkcji m.in.:
- Zmniejszają stany zapalne,
- Poprawiają kondycję skóry,
- Wspierają pracę układu nerwowego i funkcje poznawcze,
- Regulują ciśnienie krwi i profil lipidowy,
- Wspierają gospodarkę hormonalną,
- Biorą udział w prawidłowym rozwoju prenatalnym.
Niestety organizm nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować kwasów omega-3 i omega-6, dlatego niezbędne jest ich dostarczanie z dietą. To również nie zawsze jest wystarczające, ponieważ ich źródła pokarmowe są ograniczone. W wielu przypadkach stwarza to konieczność przyjmowania kwasów omega w formie suplementów.
Rola kwasów omega w regulacji poziomu cholesterolu
Kwasy omega 3 i 6 odgrywają rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.
- Są to przede wszystkim kwasy tłuszczowe omega 3 – DHA, który obniża frakcję LDL („złego cholesterolu”) i trójglicerydów, jednocześnie promując wzrost HDL („dobrego cholesterolu”).
- Z kolei kwasy omega-6, takie jak kwas linolowy, pomagają utrzymać równowagę lipidową, pod warunkiem ich odpowiedniego spożycia w stosunku do omega-3.
- Nieprawidłowe proporcje kwasów tłuszczowych omega-3 i 6 mogą działać odwrotnie i zwiększać ryzyko zaburzeń lipidowych.
Suplementacja kwasów omega 3 i 6 może wspierać terapię dietetyczną u osób z podwyższonym cholesterolem, a także działać profilaktycznie w przypadku obciążenia chorobami sercowo-naczyniowymi.
Właściwości przeciwzapalne kwasów omega
Kwasy omega-3, 6 i 9 wykazują naturalne działanie przeciwzapalne, co ma znaczenie w profilaktyce i wspomaganiu leczenia wielu chorób przewlekłych. Najsilniejsze właściwości przypisuje się kwasom omega-3, zwłaszcza EPA i DHA, które regulują produkcję cytokin i ograniczają aktywność enzymów prozapalnych.
Regularna suplementacja lub odpowiednia dieta może:
- Zmniejszać objawy zapalne stawów,
- Wspierać leczenie chorób skóry (AZS, łuszczyca),
- Łagodzić stany zapalne jelit,
- Poprawiać ogólną odporność organizmu.
Efekt przeciwzapalny kwasów omega-3, 6 i 9 zależy od ich jakości, dawki i proporcji w diecie.
Kwasy omega-3 – charakterystyka
Wśród tłuszczów omega-3 najważniejsze dla zdrowia są 3 kwasy tłuszczowe:
- ALA (kwas-alfa linolenowy) – pomaga utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi,
- EPA (kwas eikozapentaenowy) – wpływa na pracę serca,
- DHA (kwas dokozaheksaenowy) – poprawia profil lipidowy, jest niezbędny dla prawidłowej pracy układu nerwowego.
Najlepszym naturalnym źródłem omega-3 są ryby i owoce morza. Aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu, zaleca się ich spożywanie minimum 2 razy w tygodniu. Niestety większość populacji nie jada ryb tak często i potrzebuje suplementacji. Preparaty z omega-3 jest zalecane m.in. weganom, kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Suplementacja omega-3 ma też zastosowanie we wspomaganiu leczenia chorób sercowo-naczyniowych, neurologicznych i psychiatrycznych, również wtedy kiedy przyjmowane są leki na układ krążenia, leki na cholesterol lub leki na nadciśnienie.
Suplementacja kwasów omega – kiedy jest wskazana?
Suplementacja kwasów omega-3 zalecana jest:
- Osobom z podwyższonym poziomem cholesterolu, nadciśnieniem, chorobami serca,
- Kobietom w ciąży i matkom karmiącym, ponieważ wspierają m.in. rozwój mózgu u dziecka,
- Osobom, które rzadko spożywają ryby.
Z kolei stosowanie kwasów omega-6 w połączeniu z kwasami omega-3 rozpatruje się m.in. u osób z problemami dermatologicznymi, np. przy suchej i problematycznej skórze. Kwasy omega-9 wraz z innymi omega-3 i 6 są suplementowane w diecie ubogiej w zdrowe tłuszcze.
Czy kwasy omega-6 są zdrowe?
Kwasy omega-6 są niezbędne dla zdrowia. Aby prawidłowo spełniały swoje funkcje, muszą pochodzić z odpowiednich źródeł oraz występować w diecie w optymalnych ilościach i proporcjach do kwasów omega-3 (około 4:1). Najważniejszym kwasem z tej grupy jest kwas LA (linolowy). Pomaga m.in. utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi, zmniejsza ryzyko zachorowania na miażdżycę, a także poprawia metabolizm glukozy i insuliny.
Kwasy omega-6 naturalnie występują m.in. w oleju lnianym, słonecznikowym, rzepakowym i sezamowym. Znajdują się też w orzechach, które oprócz kwasów omega zawierają wartościowe witaminy i minerały, takie jak magnez, selen czy witamina E. Stosowanie urozmaiconej, niskoprzetworzonej diety w wielu przypadkach jest wystarczające do pokrycia zapotrzebowania na kwasy omega-6, jednak u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi warto rozważyć suplementację.
Jak działają kwasy omega-9?
Kwasy omega-9 to wyjątkowa grupa tłuszczów „omega”, ponieważ mogą być syntezowane w organizmie w niewielkich ilościach. Niezbędna jest jednak do tego odpowiednia podaż omega-3 i omega-6. Działanie kwasów omega-9 polega m.in. na:
- Regulacji ciśnienie krwi,
- Ochronie układu krwionośnego i nerwowego,
- Wsparciu naturalnych procesów regeneracyjnych,
- Poprawie profilu lipidowego.
Głównym reprezentantem kwasów omega-9 jest kwas oleinowy, który występuje w dużych ilościach w oliwkach i oliwie z oliwek. Źródłem omega-9 są również orzechy, migdały, awokado oraz inne oleje roślinne.
Omega-3 w tabletkach i płynie – co wybrać?
Przyjmowanie kwasów omega-3 ma zastosowanie w profilaktyce i leczeniu wielu chorób. W aptekach są dostępne preparaty w postaci płynnej oraz w kapsułkach, zarówno suplementy diety, jak i leki bez recepty.
- Skuteczność omega-3 w płynie i kapsułkach jest zbliżona, dlatego wybór można dopasować do własnych preferencji.
- Większość preparatów zawiera omega-3 pochodzenia rybiego. Osoby, którym przeszkadza rybi smak i zapach, powinny wybierać omega-3 w kapsułkach. Alternatywą są omega-3 w płynie z dodatkiem aromatów np. cytrynowych.
- Omega-3 w płynie można spożywać samodzielnie, ale też dodawać do posiłków na zimno np. sałatek lub smoothie, co ułatwia ich stosowanie u osób, które przyjmują na co dzień wiele tabletek i kapsułek.
- Omega-3 w kapsułkach są wygodniejsze w podróży.