Brązowe plamy na skórze – co oznaczają i jak je usunąć?

Pojawienie się brązowych plam na skórze to efekt zaburzeń pigmentacji skóry. Przebarwienia mogą występować na różnych obszarach ciała, w tym na twarzy, dłoniach, ramionach, dekolcie i w innych miejscach. Ich intensywność różni się w zależności od przyczyny i indywidualnych cech skóry. Przeczytaj, co mogą oznaczać brązowe plamy na skórze i jak sobie z nimi radzić. 

Co oznaczają brązowe plamy na skórze? 

Brązowe plamy na skórze, które w zauważalny sposób odróżniają się od obszaru wokół, to przebarwienia będące bezpośrednim następstwem zaburzeń produkcji melaniny – naturalnego pigmentu występującego w skórze, włosach, oczach, a także w innych tkankach i narządach organizmu. Kluczową funkcją melaniny jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UV mogącym powodować uszkodzenia DNA komórek skóry i prowadzącym do procesów starzenia skóry oraz rozwoju nowotworów. Melanina działa niczym naturalny filtr UV – absorbuje i rozprasza energię promieniowania słonecznego, chroniąc tym samym komórki skóry przed jego szkodliwym działaniem. Dodatkowo jej ilość i rozmieszczenie określają odcień skóry, kolor włosów i pigmentację oczu. 

Zaburzenia w produkcji melaniny determinowane są różnymi czynnikami endogennymi i egzogennymi, między innymi ekspozycją na promieniowanie UV, uwarunkowaniami genetycznymi, zaburzeniami hormonalnymi, urazami skóry, przyjmowaniem niektórych leków, kontaktem z substancjami fototoksycznymi i fotoalergizującymi, a nawet niektórymi chorobami skóry. 

Przyczyny powstawania brązowym plam i przebarwień na twarzy to głównie: 

• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV stymulująca produkcję melaniny i gromadzenie się barwnika w określonych obszarach skóry. Prowadzi to do powstania przebarwień, takich jak piegi, plamy soczewicowate (zwane też plamami starczymi) czy melasma. Regularna ekspozycja na promieniowanie UV bez odpowiedniej ochrony pogłębia istniejące przebarwienia i sprzyja powstawaniu nowych. 
• Zaburzenia hormonalne, na przykład w ciąży, kiedy gwałtowny wzrost poziomu hormonów płciowych (między innymi estrogenów) skutkuje wystąpieniem melasmy, czyli brązowych przebarwień na skórze, zwłaszcza w okolicach twarzy. Na proces melanogenezy i dysregulację produkcji melaniny może wpływać również przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej oraz hormonalnej terapii zastępczej. 
• Choroby ogólnoustrojowe, takie jak nadczynność i niedoczynność tarczycy, cukrzyca, choroby wątroby, a także choroby skóry – suche brązowe plamy na skórze występują w przebiegu grzybicy. 
• Przebyte stany zapalne skóry powodujące nadprodukcję lub nieprawidłowe uwalnianie melaniny oraz powstawanie plam i plamek na obszarach skóry uprzednio zmienionej zapalnie bądź uszkodzonej. Najczęstsze przyczyny zmian zapalnych to: trądzik pospolity, atopowe zapalenie skóry, zapalenie mieszków włosowych, łuszczyca, ukąszenia owadów, kontaktowe zapalenie skóry, peelingi chemiczne, oparzenia skóry, zabiegi laserowe oraz uczulenie na leki. 

Większość brązowych plam na skórze to przede wszystkim problem natury estetycznej i takie zmiany nie muszą budzić niepokoju, zwłaszcza jeśli ich kształt i struktura nie ulegają zmianie. Niemniej, warto zachować czujność i monitorować zmiany pigmentacyjne, aby w razie potrzeby skonsultować je z dermatologiem. Jeśli brązowe plamy na skórze zaczynają się łuszczyć lub towarzyszy im uporczywy świąd, może to wskazywać na infekcję grzybiczą wymagającą specjalistycznego leczenia. Grzybica jest poważną chorobą skóry, która dodatkowo się rozprzestrzenia i bywa trudna w leczeniu, dlatego istotne jest jej szybkie rozpoznanie.

Jak usunąć brązowe plamy na skórze? 

W przypadku plam i przebarwień na skórze najlepiej sprawdza się zasada – lepiej zapobiegać niż leczyć, odzwierciedlająca najlepszą praktykę pielęgnacji skóry. Ponieważ za powstawanie zmian pigmentacyjnych w głównej mierze odpowiada ekspozycja na promieniowanie słoneczne, istotnym elementem profilaktyki przebarwień jest regularne stosowanie kremów z filtrami UV, które zapobiegną powstawaniu nowych brązowych przebarwień i nasileniu się już istniejących plam na skórze, np. Bioderma Photoderm M krem do skóry z tendencją do przebarwień, SPF 50+, ciemny o fotostabilnej i wodoodpornej formule. 

A co z plamami, które już się pojawiły? Pierwszym krokiem powinno być wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji, czyli kremów na przebarwienia ze składnikami aktywnymi o działaniu depigmentacyjnym i rozjaśniającym. Wśród substancji o dowiedzionej skuteczności w walce z przebarwieniami znajdują się głównie witamina C, niacynamid, kwas azelainowy, kwas kojowy, kwas salicylowy i retinol. Przy wyborze kremu na przebarwienia pamiętaj, że każdy składnik aktywny ma swoje specyficzne właściwości, a skuteczność formulacji zależy od rodzaju i przyczyny przebarwień skóry. Weź pod uwagę, że niektóre substancje mogą wywoływać podrażnienia, zwłaszcza jeśli skóra jest wrażliwa lub skłonna do reakcji alergicznych, a co więcej – część z nich, np. retinol czy kwas salicylowy, nie może być stosowana przez ciężarne. Kluczowe jest zatem dobranie produktu odpowiednio do potrzeb i charakterystyki skóry. 

Przykładowe kosmetyki pielęgnacyjne na przebarwienia to: 

• Floslek White and Beauty, krem punktowy wybielający przebarwienia i piegi zawierający wyciąg z jagody Amla bogaty w witaminę C, minerały i taniny, dzięki którym wyrównuje niejednolite zabarwienie skóry, zmniejsza intensywność plam i zapobiega powstawaniu nowych zmian pigmentacyjnych, 
• Cetaphil Bright Healthy Radiance krem na dzień rozjaśniający przebarwienia SPF 15 wyrównujący koloryt skóry i rozjaśniający istniejące przebarwienia. Jego dodatkowe działanie nawilżające nadaje skórze promiennego blasku, 
• Synchroline Thiospot Intensive, krem na noc do skóry z przebarwieniami bazujący na fenyloetylu rezorcynolu, acetyloglukozaminie, linolanie etylu i kwasie ferulowym, które pomagają redukować intensywne zmiany skórne i stopniowo hamują syntezę melaniny, 
• Vichy Neovadiol Krem do twarzy po menopauzie przeciw przebarwieniom o lekkiej, odżywczej formule z proksylanem i kwasami omega 3-6-9, które pomagają uzupełnić międzykomórkową strukturę lipidową naskórka, 
• Floslek, krem wybielający przebarwienia oparty na kompleksie wybielającym, zawierającym między innymi wyciąg z afrykańskiego drzewa Mitracarpus Scaber i mącznicy lekarskiej, a także masło shea, olej morelowy oraz witaminę E. 

Gdy brązowe plamy na skórze są wyjątkowo oporne na domową pielęgnację, skorzystaj z zabiegów gabinetowych. Procedury zalecane w przypadku przebarwień to przede wszystkim peelingi chemiczne z wykorzystaniem kwasów umożliwiające głębokie złuszczenie naskórka, a także laseroterapia wykazująca wysoką skuteczność wobec wszystkich rodzajów zmian pigmentacyjnych. 

Podsumowanie 

Brązowe plamy na skórze mogą mieć różne przyczyny – od naturalnych procesów starzenia się skóry po działanie czynników, takich jak promieniowanie UV czy zaburzenia w gospodarce hormonalnej. W większości są niegroźne, ale warto być czujnym na zmiany w ich wyglądzie i systematycznie je monitorować, a w przypadku niepokojących objawów skonsultować się z dermatologiem. W zapobieganiu plamom pomaga odpowiednia pielęgnacja skóry, w tym stosowanie kremów z filtrem UV i preparatów o działaniu rozjaśniającym, a także profesjonalne zabiegi. 

Źródła:

1. A. Lisiecka, K. Waśko, N. Lisiecka, A. Maciejak, W. Hetman, Zaburzenia pigmentacyjne skóry, https://novaosvita.com/wp-content/uploads/2024/03/InnTheoryMethPract-Kyiv-Feb2024.pdf#page=113 [dostęp 07.05.2024 r.]
2. J. Drukała, S. Bobis, E. Żabińska-Płazak, A. Wojas-Pelc, Molekularne podłoże zaburzeń pigmentacji w chorobach skóry, https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/6cd14fa7-9bf3-4652-ab18-04428cbe66e9/content [dostęp 07.05.2024 r.]
3. M. Engler-Jastrzębska, C. Musiał, A. Kamm, Metody niwelowania hiperpigmentacji skóry w świetle nowych doniesień naukowych, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/11/ke2019.5-1.pdf [dostęp 07.05.2024 r.]