Kurkuma – zastosowanie, działanie, właściwości

Złocisto-pomarańczowa kuzynka imbiru pochodzi z krajów azjatyckich i kojarzy się głównie z kuchnią indyjską. Mowa oczywiście o kurkumie, która oprócz intensywnego zabarwienia i walorów smakowych wyróżnia się licznymi właściwościami zdrowotnymi od dawna wykorzystywanymi w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej. Przeczytaj, w jaki sposób działanie kurkumy może wspierać organizm. 

Kurkuma – ciekawostki i pochodzenie

Kurkuma (Curcuma longa) należy do tej samej rodziny co bardziej popularny imbir. Charakteryzuje się jasnozielonymi, wyraźnie unerwionymi liśćmi i efektownymi kwiatami o rurkowatych kielichach rosnącymi na długich szypułkach. Podobnie jak w przypadku imbiru, najważniejszym elementem rośliny jest aromatyczny korzeń, który po odpowiednim przetworzeniu, wysuszeniu i zmieleniu, zostaje przekształcony się w sproszkowaną przyprawę kuchenną o energetycznym żółto-pomarańczowym kolorze i pieprzowo-korzennym zapachu.

Co warto wiedzieć o kurkumie?

• Kurkuma należy do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae) i naturalnie występuje głównie w Azji Południowo-Wschodniej. 
• Jest głównym składnikiem indyjskiego curry i to właśnie w Indiach spożywa się ją w największych ilościach. 
• Ze względu na swoje pochodzenie nie sprawdzi się w polskich warunkach klimatycznych jako roślina uprawiana w gruncie, jednak z powodzeniem hodowana jest w formie egzotycznego kwiatu doniczkowego. 
• Od wieków stosowana jest w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej jako roślina lecznicza, której przypisuje się wiele korzyści zdrowotnych, przede wszystkim przeciwzapalnych i przeciwutleniających, a także w postaci „złotej przyprawy” na problemy trawienne. 
• W kulinariach wykorzystywana jest jako dodatek do aromatyzowania oraz barwienia potraw. 
• Obecnie kurkuma zaliczana jest do grona tzw. superfoods. Znajdziesz ją między innymi w Purella Superfoods Super Shot Odporność imbir + kurkuma. 
• Z uwagi na jej właściwości zdrowotne uzupełnia również receptury nutrikosmetyków, suplementów na odporność i wzmocnienie czy suplementów wspomagających trawienie. 

Sprawdź witaminy na pamięć. 

Kurkuma – właściwości lecznicze

Właściwości lecznicze kurkumy to zasługa obecności w składzie substancji aktywnych – w szczególności kurkuminy. Kurkumina nadaje przyprawie charakterystyczny, żółty kolor. Jest silnym przeciwutleniaczem polifenolowym hamującym procesy zapalne i wspierającym walkę z wolnymi rodnikami odpowiadającymi między innymi za starzenie się organizmu.  

Co ważne, sama kurkuma jest przyprawą o niskiej kaloryczności. W szczypcie znajduje się nie więcej niż 20 kcal. Kurkuma jest również bogata w błonnik pokarmowy wspierający prawidłową pracę układu trawiennego. 

W jaki sposób skład kurkumy przekłada się na jej właściwości prozdrowotne? Za jakie aspekty odpowiada kurkumina? 

• Kurkumina hamuje działanie czynników zapalnych w organizmie, co pomaga zmniejszać stany zapalne. Jest to szczególnie przydatne w przypadku chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. 
• Pomaga w łagodzeniu dokuczliwych objawów związanych z układem trawiennym poprzez regulację procesów trawienia, hamowanie wzrostu niekorzystnych bakterii i przyczynianie się do redukcji stanów zapalnych w przewodzie pokarmowym. 
• Kurkumina jest silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu neutralizuje wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki i tkanki w organizmie. Zmniejszenie stresu oksydacyjnego przyczynia się do obniżenia ryzyka wielu schorzeń, w tym chorób serca i nowotworów. 
• Wykazuje potencjał w zwalczaniu wzrostu i rozwoju komórek nowotworowych poprzez różne mechanizmy, w tym hamowanie procesów angiogenezy (tworzenia nowych naczyń krwionośnych w guzie nowotworowym) i indukcję apoptozy (programowanej śmierci komórek nowotworowych). 
• Wskazuje się również, że kurkumina, wskutek działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego, może wpływać na zdrowie mózgu i zmniejszać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer i Parkinson. 

Działanie kurkumy różni się w zależności od dawki, formy suplementacji i indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych. Wiadomo również, że kurkuma ma ograniczoną biodostępność w organizmie i wchłania się do krwiobiegu w niewielkim stopniu, dlatego wykorzystuje się różne sposoby na spotęgowanie absorpcji. Jednym z nich jest łączenie ekstraktu z kłącza kurkumy z innymi substancjami, np. z czarnym pieprzem, który dzięki zawartości piperyny znacznie zwiększa przyswajanie kurkumy, a tym samym – obecnych w niej związków aktywnych. 

W jakich suplementach znajdziesz kurkumę? 

• Kurkuma Piperyna – suplement diety, 
• MyVita, Kurkuma, suplement diety, płynny ekstrakt, 
• Kurkuma i Piperyna + Imbir, suplement diety. 

Kurkuma w kosmetyce 

Jak się okazuje, kurkuma to nie tylko przyprawa i składnik suplementów. Z sukcesem wykorzystywana jest także przez branżę kosmetyczną, a obszar potencjalnych korzyści obejmuje między innymi: 

• Neutralizowanie wolnych rodników, 
• Ochronę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez czynniki środowiskowe, np. promieniowanie UV oraz zanieczyszczenia, 
• Zwalczanie oznak starzenia skóry, 
• Wspieranie regeneracji naskórka, 
• Łagodzenie objawów trądziku, zaczerwienienia skóry i stanów zapalnych, 
• Poprawę kolorytu skóry, rozjaśnianie i niwelowanie przebarwień, 
• Nawilżanie i dostarczanie skórze niezbędnych składników odżywczych.

Szukasz sprawdzonych formulacji kosmetycznych z zawartością kurkumy? Przetestuj nasze propozycje! 

• Uzdrovisco Kurkuma roślinny wypełniacz zmarszczek do specjalistycznej pielęgnacji skóry dojrzałej wzbogacony kolagenem akacjowym, masłem shea, skwalanem, witaminą E, olejem awokado oraz olejem z pestek winogron. 
• Orientana, krem bogaty z kurkumą do cery normalnej i problematycznej. Skutecznie likwiduje przebarwienia i rozjaśnia skórę oraz działa łagodząco na stany zapalne. W składzie, oprócz ekstraktu z kłącza kurkumy, umieszczono olejek ze słodkich migdałów, aloes, olej sezamowy, winogronowy i masło shea. 

Kurkuma – zastosowanie w kuchni 

Kurkuma jest wszechstronną przyprawą, która ma znaczący wpływ na smak i kolor wielu dań. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim kuchni azjatyckiej, z której zaczerpnięto inspirację na aromatyczne potrawy z dodatkiem tej egzotycznej przyprawy. Ponieważ kurkuma najlepiej przyswaja się podana w wysokich temperaturach i w towarzystwie tłuszczy, wykorzystaj jej atuty, serwując ją z daniami na bazie ryżu i mięsa, a także jako dodatek do marynat, sosów czy zup. Kurkuma jest jednym z kluczowych składników curry, popularnego dania kuchni indyjskiej. Razem z innymi przyprawami nadaje potrawie głęboki smak i kolor.  

Jednak zastosowanie kurkumy w kuchni obejmuje również słodkie wypieki, dipy i pasty kanapkowe, a nawet owocowe smoothie. Ponadto przy użyciu kurkumy możesz przyrządzić tzw. złote mleko. Napój doskonale sprawdzi się w chłodniejsze dni, pomoże rozgrzać i odprężyć ciało.  

Jak przygotować złote mleko? 

Wlej do garnka szklankę mleka krowiego lub ulubionego mleka roślinnego i doprowadź do wrzenia. Następnie zestaw naczynie z ognia i dodaj przyprawy – szczyptę imbiru i czarnego pieprzu oraz łyżeczkę kurkumy, a dla zwiększenia absorpcji przyprawy – łyżeczkę oleju kokosowego. Napój możesz dosłodzić według uznania syropem klonowym lub miodem. 

Kurkuma a alergia 

Kurkuma nie wykazuje silnego potencjału uczuleniowego, jednak nie jest wykluczone wystąpienie reakcji alergicznych, zwłaszcza jeśli masz stwierdzoną alergię na imbir. Objawy, które powinny zaniepokoić to swędzenie i wysypka, a w cięższych przypadkach – duszności. Jeśli zauważasz u siebie powyższe symptomy po spożyciu preparatu z kurkumą lub wskutek kontaktu z przyprawą, natychmiast zaprzestań jej stosowania i skonsultuj się z lekarzem.

Kurkuma w ciąży 

Ze względu na ograniczoną liczbę dostępnych badań odnoszących się do wpływu kurkumy na organizm ciężarnych i matek karmiących piersią zaleca się powstrzymanie się od suplementacji kurkumą. Istnieje ryzyko, że może wykazywać działanie pobudzające skurcze macicy, a to z kolei może zwiększać ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu. W związku z tym przed zastosowaniem kurkumy w okresie ciąży i laktacji zaleca się ostrożność i konsultację z lekarzem.  

Jeśli przyszła mama nie ma stwierdzonej alergii kontaktowej na kurkumę, nie ma przeciwwskazań do stosowania preparatów pielęgnacyjnych z zawartością substancji, o ile inne składowe kosmetyku są bezpieczne dla kobiet w ciąży. 

Kurkuma – przeciwwskazania

Pomimo opisanych wyżej, licznych właściwości leczniczych kurkumy, istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. Należą do nich między innymi: 

• Przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych – z uwagi na fakt, że kurkuma wykazuje działanie rozrzedzające krew, suplementacja może wzmocnić działanie leków przeciwzakrzepowych i potęgować ryzyko nadmiernego krwawienia, 
• Przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych – wskazuje się, że kurkuma może wpływać na obniżenie poziomu cukru we krwi, co w połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi grozi niebezpieczną hipoglikemią, 
• Alergie – osoby uczulone na kurkumę powinny zachować szczególną ostrożność i powstrzymać się od przyjmowania preparatów zawierających wyciąg z rośliny. 

Kurkuma – skutki uboczne 

Większość osób może spożywać kurkumę jako dodatek do zróżnicowanej i zrównoważonej diety, a dawkowanie w postaci przyprawy do ulubionych potraw, nie wiąże się z ryzykiem skutków ubocznych. Ewentualne, niekorzystne konsekwencje są najczęściej następstwem suplementacji, czyli przyjmowania substancji w większych ilościach. Wśród potencjalnych skutków ubocznych wymienia się głównie problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, nudności i zgaga.  

Podsumowanie

Kurkuma to egzotyczna przyprawa znana głównie miłośnikom kuchni indyjskiej. Trudno wyobrazić sobie curry bez tego aromatycznego, złocistego składnika. Okazuje się, że kurkuma to nie tylko walory smakowe, ale również zdrowotne, a zawarta w niej kurkumina to silny antyoksydant wspierający zdrowie na wielu płaszczyznach. Dla większości osób umiarkowane spożycie kurkumy jako przyprawy lub składnika diety jest bezpieczne, jednak dobrze być świadomym potencjalnych skutków ubocznych i zachować ostrożność. 

Źródła:

1. Anand P., Kunnumakkara A.B., Newman R.A., Aggarwal B.B., Bioavailability of curcumin: problems and promises, Mol Pharm. 2007 Nov-Dec;4(6):807-18. doi: 10.1021/mp700113r. Epub 2007 Nov 14. PMID: 17999464. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17999464/ [dostęp 02.11.2023 r.]
2. Kabir M.T., Rahman M.H., Akter R., Behl T., Kaushik D., Mittal V., Pandey P., Akhtar M.F., Saleem A., Albadrani G.M., Kamel M., Khalifa S.A.M., El-Seedi H.R., Abdel-Daim M.M., Potential Role of Curcumin and Its Nanoformulations to Treat Various Types of Cancers, Biomolecules. 2021 Mar 7;11(3):392. doi: 10.3390/biom11030392. PMID: 33800000; PMCID: PMC8001478. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33800000/ [dostęp 02.11.2023 r.]
3. Akaberi M., Sahebkar A., Emami S.A., Turmeric and Curcumin: From Traditional to Modern Medicine, Adv Exp Med Biol. 2021;1291:15-39. doi: 10.1007/978-3-030-56153-6_2. PMID: 34331682. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34331682/ [dostęp 02.11.2023 r.]