Trądzik zaskórnikowy – przyczyny i leczenie. Czym się charakteryzuje trądzik zaskórnikowy?

Trądzik zaskórnikowy charakteryzuje się czarnymi lub białymi punktami na twarzy. Jest kłopotliwy, jednak stosunkowo łatwo poddaje się leczeniu. Redukcja nieestetycznych zmian wymaga cierpliwości, ale odpowiednimi działaniami można je skutecznie wyeliminować. Z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny trądziku zaskórnikowego i w jaki sposób przebiega leczenie.  

Trądzik zaskórnikowy – charakterystyka 

Trądzik, w tym trądzik u dorosłych to choroba dermatologiczna mogąca prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, bliznowacenia i trwałych zmian strukturalnych skóry. Związane ze schorzeniem bolesne wykwity i podrażnienia nierzadko powodują dyskomfort fizyczny, jednak nie mniej istotny jest aspekt psychospołeczny. Zmiany skórne, zwłaszcza te umiejscowione w widocznych obszarach, takich jak twarz, mogą być przyczyną obniżonej samooceny, poczucia wstydu oraz izolacji społecznej.  

Jedną z postaci trądziku pospolitego jest trądzik zaskórnikowy (acne comedonica), charakterystyczny dla okresu dojrzewania (choć zmiany mogą pojawić się również u osób dorosłych) ściśle związany z produkcją sebum przez gruczoły łojowe.  

• Co ważne, obecność sebum jest istotna dla zachowania równowagi i zdrowia skóry. Po pierwsze, sebum działa niczym naturalny emolient, który nawilża i zmiękcza naskórek, zapobiegając nadmiernemu odparowywaniu wody. Po drugie pomaga w utrzymaniu elastyczności skóry i stanowi ważny składnik hydrolipidowej warstwy chroniącej przed działaniem czynników zewnętrznych. Zbyt duża ilość sebum może prowadzić do zatkania ujść gruczołów łojowych i tworzenia się zaskórników. 
• Zaskórniki, potocznie nazywane wągrami, należą do zmian niezapalnych pojawiających się w obszarach obfitujących w gruczoły łojowe. Występują na twarzy, głównie w strefie T (czoło, nos, broda), ale mogą lokalizować się również na dekolcie, plecach, ramionach czy szyi. Ze względu na obraz kliniczny, wyróżnia się dwa rodzaje zaskórników – otwarte i zamknięte. 
• Zaskórniki otwarte widoczne są na powierzchni skóry jako małe, czarne punkciki. Tworzą się w wyniku zablokowania ujść gruczołów łojowych przez nadmiar sebum, komórek naskórka oraz zanieczyszczeń. W kontakcie z powietrzem czop łojowy ulega utlenieniu i przybiera charakterystyczny czarny kolor. 
• Zaskórniki zamknięte, podobnie jak kaszka na twarzy, tworzą się pod powierzchnią skóry. W tym przypadku ujście mieszka włosowego jest zwężone lub całkowicie zamknięte, utrudniając wydostanie się nagromadzonej wydzieliny. Brak kontaktu z powietrzem sprawia, że nie dochodzi do procesu utleniania, dlatego zaskórniki zamknięte mają biały kolor. Przyjmują postać niewielkich guzków, widocznych po naciągnięciu skóry. Zaskórniki zamknięte są trudniejsze do usunięcia niż otwarte i również bardziej podatne na stan zapalny. 

Przeczytaj, co to jest trądzik grudkowy. 

Trądzik zaskórnikowy – przyczyny 

Mechanizm powstawania trądziku zaskórnikowego obejmuje interakcję czynników hormonalnych, genetycznych, środowiskowych i mikrobiologicznych. Jedną z kluczowych przyczyn jest wzmożona aktywność gruczołów łojowych, tzw. łojotok, charakterystyczny dla tłustej, nadmiernie błyszczącej skóry, za który mogą odpowiadać uwarunkowania genetyczne oraz zaburzenia hormonalne. Zbyt duża ilość sebum w połączeniu z kurzem, potem, resztkami kosmetyków pielęgnacyjnych i kolorowych może prowadzić do zaczopowania ujść gruczołów łojowych. To z kolei stanowi doskonałe środowisko do rozwoju bakterii, które zaczynają się szybko namnażać. 

Jednak przyczyn powstawania zaskórników jest zdecydowanie więcej, a dodatkowo mogą być złożone i trudne do zdefiniowania. Za potencjalne źródło zaskórników uznaje się między innymi: 

• Wahania poziomu hormonów typowe dla okresu dojrzewania, ale również dla okresu menopauzalnego, ciąży czy menstruacji, 
• Przyjmowanie niektórych leków, np. antydepresantów czy leków przeciwpadaczkowych, 
• Nieodpowiednia dieta bazująca na pokarmach o wysokim indeksie glikemicznym oraz żywności bogatej w cukry proste, takie jak słodycze, słodzone napoje i produkty wysokoprzetworzone,  
• Przewlekły stres, podczas którego organizm wydziela hormony, takie jak kortyzol i adrenalina wpływające na funkcjonowanie gruczołów łojowych skóry, 
• Palenie papierosów powodujące zwężenie naczyń krwionośnych skóry, zmniejszając tym samym przepływ krwi i utrudniając dostęp tlenu i substancji odżywczych. Co więcej, składniki chemiczne obecne w dymie papierosowym mogą uszkadzać kolagen i elastynę. W efekcie skóra traci elastyczność, jędrność. Jest również bardziej podatna na powstawanie zmarszczek, 
• Niepoprawna pielęgnacja skóry trądzikowej i zaniedbania w higienie. 

Trądzik zaskórnikowy – leczenie 

Leczenie zaskórników opiera się głównie na eliminacji czynników determinujących (stres, nikotyna, dieta uboga w składniki odżywcze) oraz codziennej pielęgnacji. Pamiętaj, by pod żadnym pozorem nie wyciskać ani nie rozdrapywać zaskórników, ponieważ takie działanie może doprowadzić do powstania stanu zapalnego i zaostrzenia zmian trądzikowych. 

W przypadku wągrów specjalistyczne leczenia farmakologiczne zazwyczaj nie jest potrzebne, chyba że oprócz zaskórników na skórze pojawi się stan zapalny oraz ropne wykwity. W takiej sytuacji konieczny jest kontakt z dermatologiem, który zaproponuje preparaty do stosowania miejscowego zawierające retinoidy, nadtlenek benzoilu czy różnego rodzaju kwasy. Antybiotykoterapia zalecana jest wyłącznie przy zaostrzonym trądziku opornym na leczenie miejscowe. 

Jak dbać o skórę, by zniwelować wągry i poprawić jej ogólną kondycję? Domowe sposoby na zaskórniki obejmują przede wszystkim dokładne oczyszczanie skóry i nawilżanie. Ważne jest też złuszczanie martwego naskórka, które pomoże oczyścić ujścia gruczołów łojowych. W tym celu warto postawić na sprawdzone kosmetyki na trądzik o lekkiej formule oraz fizjologicznym pH niezawierające składników wysuszających, głównie alkoholu.  

Jeśli zmagasz się z zaskórnikami i innymi niedoskonałościami skóry, sprawdź np.: 

• Ziaja Jeju, pasta w czarne kropki przeciw zaskórnikom, delikatnie złuszczająca do mycia twarzy, z olejem z kamelii japońskiej, wyciągiem z czystka, prowitaminą B5 oraz aktywnymi salicylanami z kory topoli osikowej, 
• La Roche-Posay Effaclar, tonik zwężający pory regulujący poziom pH i pomagający usunąć ze skóry zabrudzenia oraz sebum, eliminując zaskórniki, błyszczenie i podrażnienia, 
• Pharmaceris T Comedo Acne, krem przeciw zaskórnikom z kwasem szikimowym, azeloglicyną i niacynamidem wyróżniający się lekką konsystencją, 
• Vichy Normaderm Probio-BHA serum przeciw niedoskonałościom z innowacyjną formułą zawierającą kompleks kwasu salicylowego i glikolowego oraz frakcje probiotyczne, dzięki czemu wygładza powierzchnię skóry, redukuje przebarwienia i zaskórniki, 
• Tołpa Dermo Men Pure, węglowy peeling oczyszczający przeciw zaskórnikom z dodatkiem złuszczających drobinek perlitu i węgla aktywnego. 

Wsparciem pielęgnacji są również specjalne plasterki, np. Nivea Skin Refining Clear-Up plastry oczyszczające przeciw zaskórnikom wykonane z miękkiej w dotyku tkaniny, zawierające nawilżającą glicerynę oraz kwas cytrynowy o działaniu antybakteryjnym i złuszczającym. Skuteczny w leczeniu zmian trądzikowych jest ponadto olejek z drzewa herbacianego, o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym, który możesz stosować punktowo bezpośrednio na zmiany skórne. 

Jakie zabiegi na trądzik zaskórnikowy? 

Zabiegi dermatologiczne na skórę z trądzikiem zaskórnikowym zawsze dobierane są indywidualnie na podstawie skali zmian oraz stopnia nasilenia. Wśród popularnych procedur wymienia się głównie: 

• Peelingi chemiczne z użyciem wybranego kwasu, np. kwasu glikolowego, nakładanego na skórę w odpowiednim stężeniu. Zabieg ma na celu redukcję drobnych zmarszczek, blizn, przebarwień, trądziku oraz ogólną poprawę tekstury i kolorytu skóry, 
• Peeling kawitacyjny wykorzystujący ultradźwięki, które stymulują mikrokrążenie krwi w skórze, oczyszcza i odświeża naskórek, a także niweluje zmiany trądzikowe, 
• Mikrodermabrazja, tzw. micropeeling, ścierająca zrogowaciałą warstwę skóry za pomocą strumienia mikrokryształków.  

Podsumowanie 

Trądzik zaskórnikowy to nieestetyczna, choć na ogół niegroźna zmiana dermatologiczna występująca w postaci otwartej lub zamkniętej. Terapia zaskórników opiera się głównie na domowej pielęgnacji oraz wyeliminowaniu czynników determinujących pojawianie się wągrów. Jeżeli problem jest poważniejszy lub zaskórniki są wyjątkowo oporne na wprowadzone zmiany w pielęgnacji, wybierz się do specjalisty, który wskaże efektywną ścieżkę leczenia. 

Źródła:

1. M. Biegaj, Trądzik pospolity i jego leczenie, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2017.2-6.pdf [dostęp 07.04.2024 r.]
2. Gollnick H, Schramm M. Topical drug treatment in acne. Dermatology. 1998;196(1):119-25. doi: 10.1159/000017844. PMID: 9557245., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9557245/ [dostęp 07.04.2024 r.]
3. M. Wyszkowska-Kolatko, P. Koczurkiewicz, K. Wójcik, E. Pękala, Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry, https://www.czytelniamedyczna.pl/5406,roliny-lecznicze-w-terapii-chorlb-sklry.html [dostęp 07.04.2024 r.]