Progesteron, Progesteronum - dawkowanie, działanie, ulotka, skutki uboczne

Wskazania do stosowania progesteronu

Progesteron to jeden z kluczowych hormonów płciowych kobiet, który odgrywa ważną rolę w cyklu miesiączkowym, ciąży i rozwoju zarodka. Wskazania do stosowania go w celach medycznych obejmują:

• Bezowulacyjne cykle i niewydolność ciałka żółtego.
• Bezpłodność spowodowaną niewydolnością fazy lutealnej.
• Zaburzenia miesiączkowania i brak menstruacji, spowodowane niedoborem tego hormonu.
• Ryzyko poronienia lub nawracających poronień, spowodowanych niedoborem progesteronu.
• Krwawienia z układu rozrodczego.
• Syndrom napięcia przedmiesiączkowego (PMS).
• Niewydolności fazy lutealnej w latach poprzedzających menopauzę.
• Hormonalną terapię zastępczą w okresie menopauzy.

Związek ten stosowany jest również w terapiach związanych z niepłodnością, w tym procedurach in vitro. Jako składnik antykoncepcji hormonalnej, progesteron przeciwdziała rozrostowi endometrium, stymulowanemu przez estrogeny. Lek występuje w postaci kapsułek do połykania, kapsułek podjęzykowych, tabletek dopochwowych oraz roztworów do wstrzykiwań.

Mechanizm działania progesteronu

Progesteron jest hormonem steroidowym produkowanym głównie przez ciałko żółte w jajnikach, a także przez łożysko podczas ciąży. Jego podstawowy mechanizm działania wiąże się z regulacją cyklu miesiączkowego i utrzymaniem ciąży.

Po owulacji, pod wpływem hormonu produkowanego przez ciałko żółte, następuje przemiana błony śluzowej macicy (endometrium) w celu przygotowania jej na ewentualne zagnieżdżenie zarodka. Jest to faza lutealna cyklu miesiączkowego. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, poziom progesteronu spada, co prowadzi do odrzutu endometrium i wystąpienia miesiączki.

Jeżeli natomiast dojdzie do zapłodnienia i zagnieżdżenia zarodka w endometrium, poziom hormonu utrzymuje się na wysokim poziomie. Związek ten hamuje skurcze macicy, zapobiegając tym samym odrzuceniu zagnieżdżonego zarodka. Dodatkowo, stymuluje rozwój gruczołów mlekowych w piersiach.

Dawkowanie progesteronu

• Niezależnie od powodów stosowania leku, konieczne jest ścisłe przestrzeganie rekomendowanego dawkowania. W każdym z przypadków, nie powinno się przekraczać jednorazowej dawki 200 mg. Progesteron należy zażywać między posiłkami, często zaleca się jego przyjmowanie przed snem.
• Gdy występuje niedobór tego hormonu, zazwyczaj stosuje się dawkę od 200 do 300 mg dziennie.
• Zaburzenia fazy lutealnej: zwykle zalecana dawka wynosi od 200 do 300 mg na dobę. Tę dawkę można podzielić na 200 mg raz na noc lub 300 mg w dwóch dawkach podzielonych przez 10 dni cyklu, zwykle od 17. do 26. dnia.
• Menopauza: zaleca się wprowadzenie terapii progesteronem w dawce 200 mg dziennie jako uzupełnienie terapii estrogenowej. Możliwe jest podział tej dawki na dwie porcje po 100 mg albo podanie całości dawki 200 mg przed pójściem spać. Terapia powinna trwać od 12 do 14 dni w każdym miesiącu lub przez ostatnie dwa tygodnie każdego cyklu leczenia. Po każdym cyklu zalecane jest około tygodniowe przerwanie wszelkiego leczenia hormonalnego, w czasie którego zazwyczaj występuje krwawienie z odstawienia

Przeciwwskazania do stosowania progesteronu

Nie powinno się stosować progesteronu w przypadku reakcji alergicznej na ten związek, a także przy niezidentyfikowanych krwawieniach z układu rozrodczego. Jest on również niewskazany w następujących sytuacjach:

• Aktywne lub przebyte schorzenia zatorowo-zakrzepowe, takie jak zakrzepowe zapalenie żył,
• Obecność lub podejrzenie nowotworów piersi i organów płciowych,
• Niewydolność wątroby lub poważne dysfunkcje tego organu,
• Porfiria,
• Krwotoki mózgowe,
• Utrzymane poronienie lub ciąża ektopowa.

Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu mannitolu

Skutki uboczne

Tak jak każdy inny lek, progesteron może powodować określone działania niepożądane. Można je podzielić ze względu na częstość występowania:

• Częste: bóle głowy, zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki, krwawienia nieznanego pochodzenia z pochwy.
• Niezbyt częste: zatrzymywanie płynów, zawroty głowy, senność, zaburzenia gastryczne, wysypka, trądzik, mastodynia.
• Rzadko: nudności, żółtaczka, zmiana masy ciała.
• Bardzo rzadko: pokrzywka, depresja, łysienie, ostuda, hirsutyzm, zaburzenia libido, gorączka.

Podczas terapii progesteronem podawanym dopochwowo możliwe jest wystąpienie świądu i podrażnienia okolic intymnych wraz z pojawieniem się upławów. Wystąpić mogą także ból głowy, uczucie lęku, senności, a także problemy z koncentracją.

W przypadku podania drogą parenteralną mogą wystąpić:

• Reakcje na miejscu podania (świąd, obrzęk, ból),
• Krwawienia z pochwy, skurcze macicy,
• Ból głowy, zmęczenie, zaburzenia nastroju,
• Krwiaki, stwardnienie w miejscu podania,
• Nudności, wymioty, zaparcia, wzdęcia, ból brzucha,
• Świąd lub zapalenie sromu i pochwy, upławy,
• Zespół hiperstymulacji jajników,
• Ból i nadwrażliwość piersi.

Wpływ na prowadzenie pojazdów

Jeśli stosowanie leku wiąże się z wystąpieniem takich działań ubocznych jak senność, może mieć on wpływ na ograniczenie zdolności prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn.

Wpływ na ciążę

Progesteron jest często używany jako lek podczas ciąży w celu zapobiegania poronieniom lub porodom przedwczesnym. Ostateczną decyzję o zastosowaniu tego leku w trakcie ciąży podejmuje zawsze lekarz.

Wpływ na laktację

Środek jest zazwyczaj akceptowany jako substancja bezpieczna do stosowania podczas karmienia piersią, jednak warto zauważyć, że ten hormon może potencjalnie obniżać wydzielanie mleka matki. Ostateczną decyzję o zastosowaniu progesteronu w okresie laktacji podejmuje zawsze lekarz.

Interakcje z lekami

• Leki stymulujące izoenzymy cytochromu CYP450-3A4, takie jak niektóre antybiotyki (ampicylina, tetracykliny), środki przeciwpadaczkowe (fenytoina, karbamazepina), barbiturany, ryfampicyna, spironolakton, fenylobutazon, gryzeofulwina, oraz suplementy ziołowe zawierające wyciąg z dziurawca (Hypericum perforatum) mogą przyspieszyć eliminację progesteronu z organizmu.
• Ketokonazol i inne inhibitory CYP450-3A4 mogą natomiast zwiększyć dostępność biologiczną leku.
• Hormon ten ma potencjał do zaburzania działania bromokryptyny oraz do podwyższania poziomu cyklosporyny we krwi.
• Progesteron może również wpływać na wyniki testów diagnostycznych dotyczących funkcji wątroby i/lub gruczołów wydzielania wewnętrznego.
• Progestageny mogą obniżać tolerancję organizmu na glukozę, co może prowadzić do zwiększonej oporności na insulinę lub inny stosowany lek przeciwcukrzycowy u pacjentów z diagnozą cukrzycy.
• Palenie tytoniu może obniżać biodostępność progesteronu, a nadmierne spożywanie alkoholu może ją zwiększać.

Interakcja z alkoholem

Stosowanie progesteronu może nasilać wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy. Z tego powodu zaleca się unikać alkoholu podczas terapii.

Inne środki ostrożności

• Przy zastosowaniu zbyt dużych dawek progesteronu mogą wystąpić: senność lub euforia, zawroty głowy, a także zaburzenia hormonalne, w tym nieregularne miesiączki.
• Pacjentki korzystające z terapii tym lekiem powinny być zachęcane do regularnych badań przesiewowych na obecność nowotworów piersi i szyjki macicy.
• Osoby cierpiące na choroby, które mogą się nasilić pod wpływem terapii progesteronem, takie jak migrena, epilepsja, choroby serca, nerek, nadciśnienie, cukrzyca, astma, depresja, czy fotodermatoza, powinny zachować ostrożność przy stosowaniu tego hormonu.
• Zaleca się unikanie przyjmowania leku podczas posiłków, aby nie zwiększać jego biodostępności.
• Progesteron może być łączony z estrogenami jako część hormonalnej terapii zastępczej. Przed rozpoczęciem takiej terapii, powinna zostać przeprowadzona ocena ryzyka i korzyści, a pacjentki powinny być pod ścisłym nadzorem medycznym.
• Przy podejrzeniu zawału serca, choroby zakrzepowo-zatorowej, miażdżycy, zapalenia żył, chorób siatkówki, nagłych zaburzeń widzenia, obrzęku nerwu wzrokowego lub migreny, terapia  powinna zostać natychmiast przerwana, a pacjentka powinna przejść odpowiednią diagnostykę i leczenie. Aby zminimalizować ryzyko powyższych powikłań, pacjentki powinny unikać palenia tytoniu, a rozpoczęcie terapii progesteronem powinno być rozważane u kobiet powyżej 35 roku życia, z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i osteoporozy.