Paracetamol
Paracetamol - jak działa?
Paracetamol jest popularnym i powszechnie stosowanym w nagłych przypadkach bólu lekiem nieopioidowym. Wykazuje działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe. Nie ma jednak działania przeciwzapalnego lub wykazuje je bardzo słabo, co odróżnia go od niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Paracetamol nie ma również negatywnego wpływu na błonę śluzową żołądka ani na krzepnięcie krwi. Podlega procesom metabolicznym w wątrobie i wydalany jest wraz z moczem. Jego zaletą jest szybkość działania oraz długotrwałe utrzymywanie się efektów. Paracetamol bowiem może zahamować ból na 4 czy 6 godzin. Gorączkę natomiast zbija nawet na 6 do 8 godzin. Samo działanie przeciwbólowe można odczuć już po 30 minutach od zażycia środka z paracetamolem, co wyróżnia go na tle innych substancji, które mają na celu redukować odczuwanie bólu. Dostępne są różne formy, w jakich występuje paracetamol – syrop, tabletki czy czopki.
Paracetamol – dla dzieci i dorosłych
Wskazaniami do zastosowania paracetamolu są ból różnego pochodzenia o niskim lub średnim nasileniu oraz gorączka. Często stosowany jest przy bólu zęba oraz równie uciążliwych bólach głowy. Pomaga także zniwelować ból mięśni, kości czy stawów. Nie ma jednak działania leczniczego. Przydatny może okazać się również osobom, które zmagają się z nerwobólami. Działanie paracetamolu doceniają również kobiety podczas miesiączki. W określonych sytuacjach paracetamol może zostać zalecony przez lekarza także po leczeniu operacyjnym oraz stomatologicznym i w przypadku urazów. Niekiedy stosowany jest przy przeziębieniach – właśnie ze względu na szybkość przyswajania, a co za tym idzie, również szybkość działania. Stosują go także osoby uczulone na niesteroidowe leki przeciwzapalne bądź na kwas acetylosalicylowy.
Paracetamol – dla niemowląt i kobiet w ciąży? Ze względu na obojętny wpływ na agregację płytek krwi, paracetamol jest jednym z niewielu leków dostępnych dla kobiet w ciąży w wyjątkowych i określonych sytuacjach. Przenika jednak przez łożysko i może przenikać do pokarmu, dlatego jego stosowanie w przypadku ciąży lub karmienia piersią powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem, doraźne i krótkotrwałe.
Jako lek przeciwgorączkowy paracetamol podawany jest czasem także niemowlętom. Nie powinien być jednak stosowany u noworodków do 3. miesiąca życia, a o zastosowaniu leku zawsze musi zadecydować lekarz.
Kiedy i jak stosować paracetamol?
Głównym wskazaniem do stosowania paracetamolu są bóle różnego pochodzenia o umiarkowanym nasileniu, m.in.:
- bóle mięśni (np. podczas grypy lub przeziębienia),
- bóle stawów (np. po urazach lub przeciążeniach),
- bóle głowy (np. migreny),
- bóle zębów (np. po zabiegach stomatologicznych lub ekstrakcji),
- bóle menstruacyjne,
- nerwobóle,
- gorączka u dzieci i dorosłych,
- objawy przeziębienia lub grypy.
Leki przeciwbólowe z paracetamolem występują na rynku w różnych formach i pod wieloma nazwami handlowymi. Stosując którykolwiek z preparatów, należy pamiętać, aby nie przyjmować go dłużej ani w większych dawkach niż jest to zalecane przez producenta i lekarza. Paracetamol nie działa profilaktycznie i nie niweluje przyczyny bólu. Nie zmniejsza też stanu zapalnego tak jak leki NLPZ, np. ibuprofen. Z tego powodu należy go stosować wyłącznie wtedy, kiedy jest to konieczne. Warto zaczynać od mniejszych dawek i ewentualnie zwiększać je dopiero wtedy, kiedy okażą się niewystarczające. Przedawkowanie paracetamolu może powodować m.in. nudności, wymioty, bóle brzucha, wymioty, uszkadzać wątrobę, a w skrajnych przypadkach prowadzić do jej niewydolności i śmierci. Jeśli ból pojawia się często, a tabletki przeciwbólowe przynoszą jedynie chwilową ulgę, należy skonsultować się z lekarzem, aby znaleźć przyczynę problemu i omówić najlepsze metody leczenia.
Jakie dawki paracetamolu stosować? Dawkowanie jest zależne m.in. od wieku i masy ciała pacjenta oraz postaci leku. Maksymalna dobowa dawka paracetamolu w tabletkach dla osób dorosłych wynosi 4 g na dobę, a maksymalna dawka pojedyncza 1 g. Pomiędzy kolejnymi dawkami należy zachować minimum 4-godzinną przerwę. Bez względu na to, czy stosuje się leki przeciwbólowe na receptę, czy leki bez recepty, nie należy przekraczać zalecanych dawek.
Warto też podkreślić, że mimo iż paracetamol można stosować u dorosłych, kobiet w ciąży i dzieci, są pewne przeciwwskazania do jego przyjmowania takie jak:
- nadwrażliwość na substancję czynną,
- choroba alkoholowa, nadużywanie alkoholu,
- przewlekła niewydolność wątroby,
- ciężka niewydolność nerek,
- niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej lub reduktazy methemoglobiny.
Paracetamol – tabletki przeciwbólowe
Paracetamol w tabletkach to szybki i skuteczny sposób na zmniejszenie bólu. Po przyjęciu doustnym substancja ta szybko się wchłania, a maksymalne stężenie we krwi obserwuje się po 30-120 minutach od przyjęcia preparatu.
Paracetamol występuje w tabletkach jednoskładnikowych, a także w preparatach złożonych. Zawierają go m.in. tabletki na ból głowy i leki na ból zęba. Jest też częstym składnikiem leków przeznaczonych do stosowania podczas grypy i przeziębienia. Najczęściej występuje w połączeniu z substancjami, które wspomagają udrażnianie nosa, zmniejszają obrzęk i przekrwienie błon śluzowych nosa oraz wyciszają i ułatwiają zasypianie.
Podczas przyjmowania jakichkolwiek leków warto dokładnie zapoznać się z ich składem i sprawdzić, czy występuje w nich paracetamol, a jeśli tak, to w jakiej dawce. Zmniejszy to ryzyko przedawkowania.
Paracetamol – czopki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
Czopki z paracetamolem działają przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Po podaniu doodbytniczym wchłanianie tej substancji jest wolniejsze niż po przyjęciu doustnym. Maksymalne stężenie paracetamolu we krwi uzyskiwane jest w ciągu 2-3 godzin po podaniu czopka. Zaletą paracetamolu w czopkach jest możliwość zastosowania leku u pacjentów, którzy nie są w stanie przyjmować preparatów doustnych, np. ze względu na stan pooperacyjny, silne nudności lub wymioty. Czopki można także podawać dzieciom, jeśli nie chcą lub nie mogą przyjmować leków doustnych.
Paracetamol – syrop dla dzieci
W aptece dostępnych jest wiele syropów z paracetamolem. Lek w tej postaci jest zdecydowanie bardziej przyjazny dla dzieci. Syropy z paracetamolem dla dzieci występują w różnych wersjach smakowych. Niektóre z nich po konsultacji z lekarzem mogą być stosowane nawet u niemowląt.