Czop śluzowy – kiedy odchodzi i o czym świadczy czop porodowy?

Czop śluzowy (czop porodowy, czop Kristellera) jest obecny u każdej kobiety będącej w ciąży. Jego odejście jest jednym z sygnałów, że ciało ciężarnej przygotowuje się do porodu. Jakie ma znaczenie? Kiedy odchodzi i czy jest coś, co powinno Cię zaniepokoić? Wyjaśniamy! 

Co to jest czop śluzowy?

Czopem śluzowym nazywany jest bardzo gęsty śluz, który w czasie ciąży wypełnia i uszczelnia kanał szyjki macicy. 

• Bardzo gęsta wydzielina jest produkowana przez szyjkę macicy i tworzy się już we wczesnej fazie ciąży.  
• Za jej pojawienie odpowiada hormon progesteron, którego poziom wzrasta już od momentu zapłodnienia. 
• Uszczelnienie tworzone przez czop porodowy, zapobiega przedostawaniu się bakterii z pochwy do macicy i szerzeniu się infekcji, które potencjalnie mogłyby być groźne dla zdrowia lub życia płodu.  
• W skład czopu śluzowego wchodzą również środki przeciwdrobnoustrojowe, tj. immunoglobuliny i peptydy przeciwdrobnoustrojowe. Ich obecność chroni przed zapaleniem narządów miednicy mniejszej i płodu, co mogłoby się wiązać z porodem przedwczesnym. 

Jak wygląda czop śluzowy?

Czop porodowy to gęsta, zbita, galaretowata struktura. Jego rozmiar i wygląd nigdy nie będzie dokładnie taki sam –  ciało każdej ciężarnej i jej szyjka macicy są różnie zbudowane. Pierwotnie czop jest przezroczysty, kremowy lub lekko żółtawy, a także  stosunkowo bezwonny.  

Jaki kolor ma czop śluzowy?

Prawidłowo czop porodowy jest przezroczysty, białawy, kremowy lub lekko żółtawy. Czasem czop śluzowy może przybierać inne zabarwienie.  

• Czop śluzowy przybierający kolor różowy świadczy o małej obecności krwi, co może być efektem pęknięcia małych naczynek krwionośnych w okolicy szyjki macicy.  
• Intensywne czerwone zabarwienie świadczy o obecności dużej ilości świeżej krwi.  
• Brązowy czop śluzowy jest również wyrazem krwawienia, ale takiego, które miało miejsce na jakiś czas przed odejściem czopu (krew zdążyła się utlenić i zmienić barwę z czerwonej na brunatną/brązową).  
• Niekiedy czop może przyjmować barwę zielonkawą, co może oznaczać wyciek zielonych wód płodowych. 

Świeża krew na czopie śluzowym oraz zielony czop śluzowy stanowią wskazanie do pilnej konsultacji z medykiem, ponieważ mogą świadczyć o zagrożeniach dla płodu (jak np. odklejające się łożysko, niedotlenienie płodu). 

Kiedy powstaje czop śluzowy?

Tuż po zapłodnieniu rozpoczyna się kaskada reakcji doprowadzająca do uformowania się czopa śluzowego. Od wczesnego stadium pierwszego trymestru ciąży, tuż po zapłodnieniu i zagnieżdżeniu się zapłodnionego jaja w macicy, wzrasta stężenie progesteronu. To dzięki temu hormonowi wydzielina szyjki macicy staję się na tyle gęsta, że może stworzyć w miarę szczelną strukturę, jaką jest czop porodowy. Rozwija się on w miarę postępu ciąży tak, żeby przez cały czas szczelnie wypełniać kanał szyjki macicy i stanowić barierę między środowiskiem pochwy a jamą macicy, w której rozwija się płód. 

Kiedy odchodzi czop śluzowy?

Odejście czopa śluzowego następuje zazwyczaj w bliskim terminie porodu, ale nie można stwierdzić, kiedy dokładnie. Ma to miejsce zwykle po zakończeniu 36. tygodnia ciąży i może poprzedzać akcję porodową o kilka godzin, dni, lub czasem nawet tygodni.  

Czy czop śluzowy zawsze odchodzi przed porodem? Nie, poród może się rozpocząć bez utraty czopa śluzowego. Niektóre kobiety wydalają go już po rozpoczęciu innych objawów porodu (np. skurcze i bóle porodowe). Skurcze porodowe należy odróżniać od skurczów przepowiadających, które mogą pojawić się już od około 20. tygodnia ciąży.  

Odejście czopa śluzowego zazwyczaj oznacza, że poród jest blisko, dlatego warto poinformować o tym swojego ginekologa i/lub położną, z którymi jeszcze raz przedyskutujesz, jak przygotować się do porodu. Jeśli podejrzewasz, że utraciłaś czop śluzowy we wcześniejszym okresie ciąży, pilnie skontaktuj się ze swoim ginekologiem. 

Co powoduje odejście czopa porodowego?

• Zmiany w szyjce macicy. Szyjka macicy w bliskim terminie porodu zaczyna się rozszerzać (otwierać) i zacierać (mięknąć). Z tego powodu czop śluzowy przestaje szczelnie wypełniać kanał szyjki macicy i wypływa. 
• Zwiększone ciśnienie. Skurcze macicy rozpoczynające akcję porodową oraz nacisk główki dziecka na kanał rodny mogą powodować wypchnięcie czopa porodowego. 
• Aktywność seksualna. Dla większości kobiet nie ma przeciwwskazań do uprawiania seksu podczas ciąży, jednak im bliżej terminu porodu, tym bardziej może się to wiązać z rozluźnieniem położenia czopa śluzowego i jego wypadnięciem. 
• Badanie szyjki macicy. Podczas kontrolnych wizyt u ginekologa, lekarz bada szyjkę macicy. Może to nieco ją podrażnić i rozciągnąć. 

Czy czop śluzowy może odchodzić po kawałku?

Tak, czop śluzowy może oddzielać się od kanału szyjki macicy fragmentarycznie i stopniowo wypływać. Ma wówczas formę gęstych, zbitych kawałków śluzu, które możesz zaobserwować na swojej bieliźnie. Nie mają określonego kształtu – są nieregularne i różnej wielkości. Ich zabarwienie jest takie samo, jakie może przyjmować czop śluzowy wydalany w całości. Jeśli oddzielające się fragmenty korka śluzowego są bardzo małe, prawdopodobnie  nawet ich nie zauważysz. 

Czy czop śluzowy się regeneruje?

Śluz zawarty w czopie śluzowym podczas całej ciąży stopniowo spływa do pochwy, a na jego miejsce szyjka macicy produkuje nową porcję tej substancji. Dzięki temu czop porodowy zawsze zawiera świeżo zsyntetyzowany śluz. Nawet jeśli na wczesnym etapie ciąży oddzieli się większy fragment czopa śluzowego, organizm kobiety będzie miał czas na uzupełnienie jego  braku, by szczelnie zamknąć przestrzeń między macicą a pochwą. 

Odejście czopa śluzowego – kiedy do lekarza?

O każdym podejrzeniu wydalenia czopa śluzowego warto poinformować medyka, ale nie zawsze będzie to bezwzględne wskazanie do wizyty w placówce medycznej. Kiedy koniecznie powinnaś zgłosić się do lekarza? 

• Wraz z czopem śluzowym odchodzi duża ilość krwi lub czop ma zielone zabarwienie. 
• Wydalony czop śluzowy ma nieprzyjemny zapach. 
• Utracisz czop śluzowy przed ukończonym 36. tygodniem ciąży. 
• Podejrzewasz odejście lub sączenie wód płodowych (o to, jak odróżnić wody płodowe od moczu i wydzieliny pochwowej już na wczesnym etapie ciąży, pytaj swojego lekarza). 
• Wydaleniu czopa śluzowego towarzyszą skurcze oraz ból. 

Podsumowanie

Odejście czopa śluzowego to typowe zjawisko w późnej fazie ciąży. Na skutek zmian zachodzących w szyjce macicy tuż przed porodem, jego położenie w kanale szyjki macicy ulega poluzowaniu i czop wypływa, co może odbywać się fragmentarycznie lub w całości. Obserwuj swoje ciało, a wszystkie objawy, które Cię zaniepokoją, konsultuj z położną lub ginekologiem. 

Źródła:

1. Desseyn J. L., Gottrand F., Gouyer V., Lacroix G., The Cervicovaginal Mucus Barrier, International Journal of Molecular Sciences, 11.2020
2. Bręborowicz G.H. (red.), Położnictwo, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020
3. Biela M., Szafarowska M., Kiedy nastąpi poród?, Ginekologia po Dyplomie, 04.2017
4. What’s A Mucus Plug?, Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21606-mucus-plug, [dostęp: 25.04.2024 r.]