Leki na zgagę, refluks, nadkwasotę

Kwaśne odbijanie, pieczenie, cofanie się treści żołądkowej do przełyku, ból za mostkiem lub w nadbrzuszu — to typowe objawy zgagi i refluksu. Powoduje je zwiększona ilość soków trawiennych, głównie kwasu solnego. Leki na zgagę mają za zadanie złagodzić dolegliwości związane z nadkwaśnością.

Zgaga a refluks – z czego wynikają i czym się od siebie różnią?

Określenia „zgaga” i „refluks” ściśle się ze sobą wiążą. Refluks to inaczej  choroba refluksowa przełyku. Przejawia się nieprawidłowym zarzucaniem treści żołądkowej wraz z kwaśnymi sokami trawiennymi do światła przełyku. Zgaga jest jednym ze specyficznych objawów tej jednostki chorobowej, ale nie tylko.

Przyczyny i objawy choroby refluksowej

Choroba refluksowa może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest nieprawidłowe napięcie dolnego zwieracza przełyku — mięśnia umiejscowionego między przełykiem a żołądkiem. Normalnie znajduje się on w stanie skurczu, co zapobiega cofaniu się treści pokarmowej do przełyku. Rozkurcz następuje w momencie, gdy pokarm ma przejść w kierunku żołądka. Gdy pojawiają się zaburzenia w działaniu tego mięśnia, ulega on rozluźnieniu, a lekko strawiona, kwaśna treść żołądkowa cofa się, powodując zgagę. Nieprawidłowości mogą się pojawić z powodu różnych chorób, nie tylko związanych z przewodem pokarmowym.

Do rozwoju refluksu przyczyniają się również:

• cukrzyca,
• zaburzenia hormonalne,
• otyłość,
• ciąża,
• zażywanie niektórych leków (np. blokerów kanału wapniowego, beta-blokery, środki antykoncepcyjne),
• przepuklina rozworu przełykowego.

Jak już wspomniano, zgaga jest specyficznym objawem choroby refluksowej. Inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego to ból brzucha, kwaśny posmak w ustach, brak apetytu i puste odbijanie. Jednak schorzenie to objawia się również mniej typowymi symptomami (tzw. objawami pozaprzełykowymi) takimi jak:

• kaszel,
• chrypa,
• uszkodzenie szkliwa,
• zapalenie gardła.

Brak właściwej diagnozy (a przez to również farmakoterapii obejmującej dobrze dobrany lek na refluks) niesie poważne konsekwencje. Jedną z nich jest powstanie patologicznego, przedrakowego stanu nazywanego przełykiem Barreta. W zaawansowanym stadium może też dojść do krwawienia z przełyku wymagającego natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Przyczyny zgagi

Zgaga objawia się palącym bólem za mostkiem, często mylonym z dolegliwościami układu krążenia, np. niedokrwieniem mięśnia sercowego. Towarzyszy wielu chorobom (nie tylko refluksowi), ale zazwyczaj występuje sporadycznie z powodu niestrawności po zbyt obfitym i tłustym posiłku. Szczególnie w takich przypadkach z pewnością pomogą tabletki na zgagę, które również wspomagają trawienie. U niektórych osób zgaga może się pojawiać po doraźnym stosowaniu leków z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), np. ibuprofenu. Wynika to z faktu, że te leki działają drażniąco na błonę śluzową żołądka.

Leki na zgagę – jakie stosować?

Pacjentom z chorobą refluksową lekarze najczęściej przepisują leki:

1. zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego,
2. zobojętniające jego odczyn,
3. zwiększające napięcie zwieracza dolnego.

Występują one w różnych formach takich jak: tabletki, mleczko na zgagę, pastylki do ssania czy ziołowe herbatki. Jeśli wyroby medyczne nie wystarczają, często zapada decyzja o przeprowadzeniu operacji, po której ok. 50% chorych w dalszym ciągu musi przyjmować odpowiednie leki na zgagę.

Leki na refluks – działanie oraz substancje czynne

Leczenie farmakologiczne choroby refluksowej przełyku obejmuje przyjmowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) oraz środków działających osłonowo na śluzówkę żołądka. Tabletki na refluks zmniejszające wydzielanie soków trawiennych zawierają w swoim składzie m.in. esomeprazol, omeprazol, pantoprazol, rabeprazol i lanzoprazol. Takie leki na zgagę trwale blokują enzym ATP-azę i przynoszą ulgę już po kilku tygodniach stosowania. Powinno się je przyjmować na czczo przez 2-4 tygodnie zgodnie z zaleceniem lekarskim.

Leki zobojętniające kwas żołądkowy (H-2 blokery, np. ranitydyna, cymetydyna) są zazwyczaj na tyle skuteczne, że choroba refluksowa nie wymaga dalszej diagnostyki. Zgagę można leczyć mieszanką wodorotlenku glinu i magnezu (tzw. mleczko na zgagę), która nie dopuszcza do dostania się soku żołądkowego do przełyku. Silniejsze działanie wykazuje proszek zasadowy wzbogacony selenem. Takie leki zazwyczaj zażywa się przed snem, ponieważ kwas solny produkuje się głównie nocą. Mogą być stosowane samodzielnie lub razem z IPP.

W farmakoterapii stosuje się również leki prokinetyczne, jednak z powodu uciążliwych skutków ubocznych (m.in. bóle i zawroty głowy, zmęczenie, senność, drażliwość) są przepisywane rzadziej. Ich działanie polega na pobudzaniu perystaltyki jelit, dzięki czemu żołądek opróżnia się szybciej. Poza tym zwiększają one napięcie zwieracza dolnego przełyku. W Polsce dostępne są 2 leki należące do tej grupy: cisapryd i metoklopramid.

Leki na refluks bez recepty to głównie preparaty ziołowe z lnem oraz korzeniem lukrecji. Wspomagają działanie całego układu pokarmowego oraz utrzymanie prawidłowej wagi. Na dolegliwości żołądkowe dobrze działa siemię lniane, które po zaparzeniu przypomina nieco galaretkę i pokrywa przełyk cienką ochronną warstwą. Pomocne mogą się okazać napary, np. z imbiru i rumianku. Uważaj jednak na miętę pieprzową, ponieważ nie jest wskazana w chorobie refluksowej!

Leki to nie wszystko, czyli odpowiednia dieta przy refluksie żołądka

Trafiony lek na zgagę to nie wszystko. Leczenie refluksu jest tak naprawdę proste, chociaż wymaga wprowadzenia pewnych modyfikacji w stylu życia. Pierwszy krok w skutecznej terapii to zmiana nawyków żywieniowych. Obejmuje ona przede wszystkim:

• spożywanie posiłków co 2-3 godziny,
• unikanie późnych kolacji (ostatni posiłek minimum 3 godziny przed snem),
• wyeliminowanie z diety ciężkostrawnych, smażonych potraw.

W jadłospisie osoby z refluksem i zgagą nie powinny pojawiać się zbyt często:

• ostre przyprawy,
• cytrusy (także w formie soków),
• kawa,
• alkohol,
• napoje gazowane.

Czasami trzeba się pozbyć kilku kilogramów, ponieważ otyłość i nadwaga przyczyniają się do rozwoju tej choroby. Zalecane jest także rzucenie palenia.