Kwas hialuronowy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

Ortopedia, ginekologia, okulistyka czy medycyna estetyczna to tylko niektóre obszary, w których wykorzystywany jest kwas hialuronowy – substancja o niebywałych właściwościach, a przede wszystkim bezpieczna, dobrze przebadana i świetnie tolerowana. Kwas hialuronowy naturalnie znajduje się w ludzkim organizmie, dlatego warto wiedzieć, jaką pełni funkcję.. Poznaj kompleksowe działanie i zastosowanie kwasu hialuronowego i dowiedz się, kiedy warto po niego sięgnąć. 

Co to jest kwas hialuronowy? 

Kwas hialuronowy (Hyaluronic acid, HA) nazywany jest często „eliksirem młodości”, a przydomek ten zyskał dzięki swojej niesamowitej zdolności absorpcji i zatrzymywania wody – jedna molekuła kwasu hialuronowego potrafi związać nawet tysiąc razy więcej wody, niż wynosi jego własna masa! Co to oznacza dla jego funkcji biologicznych i właściwości fizykochemicznych?

Czym dokładnie jest kwas hialuronowy? 

• Kwas hialuronowy to jedna z najważniejszych substancji w grupie glikozaminoglikanów – polisacharydów zbudowanych z powtarzających się jednostek dwucukrowych.  
• Cząsteczka HA składa się z kwasu D-glukuronowego i N-acetyloglukozaminy, które są połączone ze sobą wiązaniami glikozydowymi.
• Kwas hialuronowy występuje naturalnie w organizmie człowieka oraz innych kręgowców, nawet wśród bakterii.  
• W organizmach żywych kwas hialuronowy występuje najczęściej w postaci hialuronianu sodu.  
• Do celów medycznych pozyskiwany jest głównie z tkanek zwierzęcych, np. ze skóry rekina, pępowiny, grzebieni kogutów oraz gałek ocznych kręgowców.
• Innym źródłem kwasu hialuronowego są niektóre szczepy niepatogennych bakterii. Metoda ta uważana jest za bezpieczniejszą, ponieważ nie występuje ryzyko zanieczyszczenia substancjami obecnymi w tkankach zwierzęcych. 
• Sama nazwa pochodzi od greckiego słowa hyalos (szkło) i bezpośrednio odnosi się do szklistego i przeźroczystego wyglądu hialuronianu. 

Należy jeszcze wspomnieć, że ze względu na budowę cząsteczkową, kwas hialuronowy dzielimy na 3 rodzaje – wielkocząsteczkowy (HMW-HA), średniocząsteczkowy (MMW-HA) i małocząsteczkowy (LMW-HA). Im mniejsza cząsteczka, tym większa zdolność wnikania w głębokie warstwy skóry, a tym samym – intensywniejsze nawilżanie. 

Sprawdź popularne kategorie

Kwas hialuronowy – właściwości 

Właściwości kwasu hialuronowego i funkcje, jakie pełni w organizmie, uwarunkowane są miejscem występowania substancji. Ponad 50% HA znajduje się w skórze – w warstwie kolczystej i podstawnej naskórka, a także w skórze właściwej. Pozostała ilość rozmieszczona jest w różnych proporcjach w innych tkankach, między innymi w tkance chrzęstnej, mazi stawowej, układzie limfatycznym, mięśniach, sercu, nerkach, mózgu, strunach głosowych, ciałku szklistym oka, surowicy krwi oraz moczu. 

Kwas hialuronowy jest ceniony za swoje szerokie spektrum działania:

• Ma istotny wpływ na właściwy skład i funkcjonowanie struktury otaczającej komórki w tkankach łącznych, nazywanej macierzą międzykomórkową, 
• Pozwala na utrzymywanie równowagi w organizmie i branie udziału w procesach przemieszczania, reprodukcji i różnicowania komórek,
• Przyspiesza tworzenie fibryny, która jest istotnym elementem w procesie krzepnięcia krwi. Dodatkowo wzmacnia włókna, dzięki czemu zapewnia odpowiednią stabilność i skuteczność procesu koagulacji,
• Reguluje optymalne nawilżenie i elastyczności skóry,
• Hamuje namnażanie bakterii i wspiera gojenie ran,
• Dzięki swojej lepkości redukuje tarcie powierzchni stawowych,
• Reguluje optymalne nawilżenie oka,
• Korzystnie wpływa na funkcjonowanie strun głosowych,
• Cząsteczki hialuronianu wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, a także stymulują układ odpornościowy, działając przeciwzapalnie.

Kwas hialuronowy – jak stosować?

Kwas hialuronowy, z uwagi na swoje unikalne właściwości, jest wszechstronnym związkiem o różnorodnym zastosowaniu, od terapii medycznych po procedury poprawiające wygląd. Najszerzej znany jest jako składnik preparatów pielęgnacyjnych. Kwas hialuronowy w kosmetyce to między innymi kremy nawilżające i kremy przeciwzmarszczkowe, ale też wiele innych formulacji, których zadaniem jest poprawa nawilżenia i elastyczności skóry. Kwas hialuronowy utrzymuje również integralność bariery hydrolipidowej, chroniąc ją przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych czy szkodliwych czynników zewnętrznych, jak smog.  

Produkty zawierające hialuronian w składzie to np.: 

• Pharmaceris A Hyaluro-Sensilium, kwas hialuronowy w wodnym kremie do twarzy dla skóry nadwrażliwej, przesuszonej, wymagającej silnego nawilżenia i odżywienia, skłonnej do alergii i podrażnień, 
• Eveline Cosmetics Facemed+ hialuronowy płyn micelarny 3w1 o działaniu oczyszczającym, odświeżającym i nawilżającym, o wegańskiej, hipoalergicznej formule, którą skutecznie usuniesz nawet wodoodporny makijaż twarzy, oczu i ust, 
• BOSQIE kwas hialuronowy 4% trójcząsteczkowy, który możesz stosować na kilka sposobów - jako samodzielny kosmetyk nakładany bezpośrednio na oczyszczoną skórę, jako serum pod inne preparaty pielęgnacyjne, a także jako dodatek do ulubionego kremu do twarzy, szamponu czy odżywki do włosów.

Sprawdź, kremy antycellulitowe w ciąży.

Kwas hialuronowy na twarz

Kwas hialuronowy na twarz można stosować w każdym wieku, niezależnie od rodzaju skóry. W zależności od wielkości cząsteczki działa nawilżająco, regenerująco, a także zapobiega utracie wody z naskórka. Dobrze nawilżona skóra jest miękka w dotyku, bardziej napięta i promienna. Drobne zmarszczki stają się mniej widoczne, przez co twarz wygląda na młodszą. 

Jak stosować kwas hialuronowy na twarz? Na wiele sposobów! W zależności od kosmetyku możesz go nakładać codziennie, a nawet dwa razy dziennie. Ponadto serum z kwasem hialuronowym warto aplikować na lekko zwilżoną skórę. Dzięki temu penetracja zawartych w kosmetyku składników aktywnych będzie jeszcze lepsza. Pamiętaj, że regularne stosowanie kosmetyków nawilżających poprawi kondycję Twojej skóry, wzmocni barierę hydrolipidową i sprawi, że będziesz wyglądać o kilka lat mniej.

Kwas hialuronowy na włosy

Kwas hialuronowy jest niezastąpiony w pielęgnacji włosów. Nawilża pasma, sprawiając, że są bardziej gładkie i jedwabiste. Niweluje przesuszone, puszące się kosmyki, a także regeneruje zniszczone końcówki. Włosy zyskują większą miękkość i elastyczność. Kwas hialuronowy wiąże wodę we włosach, poprawiając strukturę pasm. Regularnie stosowane szampony i odżywki nawilżające sprawią, że Twoje włosy będą w dobrej kondycji. Pamiętaj, aby nakładać kosmetyki na wilgotną głowę, dokładnie myjąc skórę głowy. Prawidłowe oczyszczanie jest bardzo istotne dla zdrowego wyglądu włosów.

Kwas hialuronowy pod oczy

Kwas hialuronowy znajdziesz również w kosmetykach pod oczy. Skóra w tym miejscu jest dużo cieńsza niż na twarzy, co skutkuje szybszym pojawieniem się zmarszczek mimicznych, obrzęków i cieni. Kremy pod oczy z kwasem hialuronowym nie tylko nawilżają, ale również niwelują drobne zmarszczki, uelastyczniają i napinają skórę. Spojrzenie staje się bardziej wyraziste i młodsze. Dobrym pomysłem jest nakładanie schłodzonego kosmetyku pod oczy. Poza działaniem pielęgnacyjnym pomoże usunąć opuchliznę i cienie.

Kwas hialuronowy do inhalacji

Sól fizjologiczna i kwas hialuronowy to idealne połączenie, które sprawdza się podczas inhalacji czy nebulizacji. Pomaga upłynnić wydzielinę z nosa, jednocześnie nawilżając śluzówkę i chroniąc ją przed wysychaniem. Kwas hialuronowy dzięki swoim właściwościom nawilżającym wspomaga regenerację i pozwala szybciej wrócić do zdrowia. Roztwór pomoże Ci uporać się z alergicznym nieżytem nosa, przeziębieniem czy profilaktyką chorób górnego układu oddechowego. Może również wspomóc powrót do zdrowia po zapaleniu zatok, chorobach płuc czy zapaleniu oskrzeli.

Kwas hialuronowy - zastosowanie w branżach

Kwas hialuronowy jest wszechstronną substancją, która ma zastosowanie w wielu branżach. Znajdziesz go w kosmetyce, medycynie estetycznej, dermatologii, okulistyce czy ortopedii. Coraz częściej jest również stosowany w ginekologii estetycznej.

Kwas hialuronowy w medycynie estetycznej

Wykorzystuje się go przede wszystkim do zabiegów mezoterapii, wypełniania doliny łez,  niwelowania zmarszczek, modelowania konturu twarzy oraz powiększania ust. Procedury te opierają się na precyzyjnych iniekcjach kwasu hialuronowego, pozwalających uzyskać naturalne i długotrwałe efekty, poprawiając elastyczność, jędrność oraz ogólny wygląd skóry. Dlatego kwas hialuronowy na zmarszczki jest skutecznym rozwiązaniem w poprawie estetyki twarzy.

Kwas hialuronowy w ginekologii

Preparaty z kwasem hialuronowym, między innymi globulki na suchość pochwy, stosowane są w wspomagająco w leczeniu infekcji, a ich działanie polega na nawilżeniu śluzówki. Hialuronian sodu wykorzystuje się również w przypadku atrofii pochwy, szczególnie u kobiet po menopauzie, a także u pacjentek doświadczających wahań w gospodarce hormonalnej.  

Kwas hialuronowy w wybranym preparacie nawilża śluzówkę, łagodząc uciążliwe objawy, takie jak suchość pochwy, swędzenie, pieczenie, a nawet ból podczas współżycia. Dodatkowo może być pomocny dla pacjentek onkologicznych po radioterapii, ponieważ łagodzi skutki uboczne, takie jak suchość, świąd czy ból podczas stosunku. 

Substancję zawiera np. Mucovagin, żel dopochwowy z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym opracowany z myślą o problemie suchości miejsc intymnych.  

Kwas hialuronowy w ortopedii  

Kwas hialuronowy to istotny element terapeutyczny i profilaktyczny w schorzeniach układu ruchu. W przypadku chorób zwyrodnieniowych, np. zwyrodnienia kolana, gonartrozy kolana oraz reumatoidalnego zapalenia stawów, stosuje się wiskosuplementację, czyli bezpośrednie podawanie kwasu hialuronowego za pomocą iniekcji dostawowej. Wspomniana metoda wykorzystywana jest w przypadkach, gdy terapia doustna nie przynosi zadowalających efektów lub występują przeciwwskazania do jej stosowania.  

Iniekcja zwiększa lepkość i elastyczność mazi stawowej, co prowadzi do poprawy funkcji tego narządu, redukcji tarcia i działania przeciwzapalnego, zmniejszając również dolegliwości bólowe. Kwas hialuronowy na stawy stosowany bezpośrednio pozwala istotnie zmniejszyć konieczność przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. 

Przeczytaj, co może oznaczać strzykanie w kolanie.

Kwas hialuronowy w okulistyce 

Kwas hialuronowy to istotny składnik w procedurach okulistycznych, używany podczas operacji zaćmy, leczenia jaskry, wszczepiania soczewek, plastyki rogówki oraz w przypadku urazów oka. Jego zastosowanie przynosi odczuwalny komfort pacjentom, zmniejsza ryzyko infekcji i skraca czas rekonwalescencji. Wykorzystywany jest również jako substancja nawilżająca, między innymi w formulacjach kropli do oczu, które są niezastąpione w przypadku dokuczliwej suchości i podrażnień, także przez osoby noszące z soczewki kontaktowe.

Z czym łączyć kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy można swobodnie łączyć z wieloma składnikami aktywnymi, zwłaszcza o większym potencjale drażniącym. To doskonałe uzupełnienie pielęgnacji po stosowaniu kwasów AHA/BHA, retinolu czy witaminy C. Odpowiednio przygotowany plan pielęgnacyjny pozwoli poprawić kondycję skóry, nawilżyć ją i widocznie odmłodzić.

Kwas hialuronowy a witamina C

Witamina C i kwas hialuronowy tworzą zgrany duet w pielęgnacji skóry z oznakami starzenia się, przebarwieniami czy suchością. Witamina C to cenny antyoksydant, znany ze swoich właściwości rozjaśniających. W połączeniu z kwasem hialuronowym zmniejsza widoczność przebarwień, niweluje drobne zmarszczki i zwiększa nawilżenie skóry. Ponadto witamina C jest niezbędna w walce z wolnymi rodnikami tlenowymi, które są odpowiedzialne za szybsze starzenie.

Kwas hialuronowy a niacyniamid

Niacynamid i kwas hialuronowy mogą być bez obaw stosowane w jednej rutynie pielęgnacyjnej. Sprawdzają się w dbaniu o cery mieszane, trądzikowe czy tłuste. Niwelują niedoskonałości, zmniejszając widoczność porów, a także dbają o nawilżenie skóry i wiązanie wody w naskórku. Twarz staje się bardziej gładka i wypoczęta.

Kwas hialuronowy a kolagen

Kwas hialuronowy w połączeniu z kolagenem stanowi kompozycję, która widocznie poprawia stan skóry. Obie substancje naturalnie występują w ludzkim organizmie, dlatego uznawane są za bezpieczne. Razem nawilżają skórę, redukują zmarszczki, podnoszą elastyczność i sprężystość. Dodatkowo wspomagają regenerację skóry i przyspieszają gojenie ran. Twarz staje się miękka w dotyku, gładka i bardziej napięta.

Peptydy a kwas hialuronowy

Połączenie kwasu hialuronowego i peptydów pozwala na jeszcze mocniejsze nawilżenie i wygładzenie skóry. Skóra zyskuje elastyczność i zdrowszy wygląd. Kremy zawierające te substancje warto stosować podczas wieczornej pielęgnacji, dzięki temu rano Twoja twarz będzie miękka w dotyku i wyraźnie gładsza.

Kwas hialuronowy – przeciwwskazania

Jakie są przeciwwskazania do kwasu hialuronowego? Kwas hialuronowy jest substancją nietoksyczną, niemutagenną, niezwykle rzadko wywołującą reakcje alergiczne i inne niepożądane skutki uboczne. Kwas hialuronowy w ciąży nie szkodzi ani kobiecie, ani dziecku. Preparaty pielęgnacyjne z kwasem hialuronowym są bezpieczne dla kobiet w ciąży, jednak przyszłe mamy powinny zwrócić szczególną uwagę na pozostałe składniki wybranego kosmetyku. Suplementację kwasem hialuronowym należy poprzedzić konsultacją medyczną. Istnieją natomiast przeciwwskazania do iniekcji, takie jak zakażenie, skłonność do keloidów, infekcje skórne, uczulenie na składniki leku oraz zaburzenia krzepliwości krwi.

Kwas hialuronowy – skutki uboczne  

Czy kwas hialuronowy ma jakieś negatywne skutki uboczne? Ewentualne skutki uboczne mogą wystąpić po zabiegach medycyny estetycznej. Są to najczęściej zaczerwienienie, obrzęk, suchość czy lekki dyskomfort, które mijają samoistnie w ciągu maksymalnie 3 dni. Z kolei po iniekcjach dostawowych mogą pojawić się przejściowe objawy, takie jak ból, obrzęk czy zaczerwienienie.

Gdzie występuje kwas hialuronowy?

Zmniejszona produkcja kwasu hialuronowego to jeden z elementów związanych z procesem starzenia się organizmu.

• Aby przeciwdziałać wspomnianym skutkom, warto zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i wprowadzić do jadłospisu żywność wspierającą produkcję kwasu hialuronowego w organizmie.  
• Są to przede wszystkim pokarmy bogate w fitoestrogeny (nasiona roślin strączkowych, soczewica), flawonoidy (owoce cytrusowe, zielone warzywa liściaste, brokuły, pomidory), magnez (gorzka czekolada, szpinak, ryby), a także krzem.  
• W diecie powinny się również znaleźć źródła antyoksydantów, jak czerwona papryka, zielone warzywa i cytrusy oraz chude mięso.

Kwas hialuronowy można przyjmować z zewnątrz, w postaci suplementów diety. Dostępne na rynku produkty z kwasem hialuronowym pozwalają wiązać wodę w organizmie, zmniejszają widoczność zmarszczek, a także działają wspomagająco na stawy. Suplementy diety z kwasem hialuronowym to np.:

• Kwas hialuronowy 120 mg Pharmovit, suplement diety, 
• Pureo Health kwas hialuronowy 150 mg.

Podsumowanie  

Kwas hialuronowy znalazł zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak kosmetyka, medycyna estetyczna czy ortopedia. Jest to substancja naturalnie występująca w naszym organizmie, odgrywająca kluczową rolę w utrzymaniu nawilżenia, zdrowia stawów i wielu innych narządów. Niestety jego poziom maleje wraz z wiekiem, co może prowadzić do utraty elastyczności i nawilżenia tkanek, ale może również skutkować poważniejszymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Źródła:

1. M. Noszczyk, Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2019.
2. M. Kucia, Właściwości i zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii i medycynie estetycznej, Kosmetologia Estetyczna 2017, 4, str. 17-23.
3. M.G. Neuman, Hyaluronic Acid and Wound Healing, Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences 2015, 18, 1, str. 53-60.
4. M. Wilk-Jędrusik, Kwas hialuronowy w dermatologii estetycznej i kosmetologii: intradermoterapia, suplementacja doustna oraz aplikacja zewnętrzna. Rozprawa doktorska, Katedra i Zakład Naturalnych Surowców Leczniczych i Kosmetycznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2013.