Liszaj u dziecka – przyczyny, leczenie i domowe sposoby. Jak wygląda liszaj u dzieci?

Liszaj płaski to schorzenie skóry, którego rozpoznanie sprawia wiele trudności – nie tylko rodzicom dziecka, ale także medykowi. Choć jego objawy ustępują samoistnie,  ich obecność bywa uciążliwa. Jak wygląda liszaj u dziecka i jak go leczyć? Wyjaśniamy! 

Jak wygląda liszaj u dziecka? 

Liszaj płaski należy do chorób zapalnych skóry i w około 50% przypadków może zajmować również błony śluzowe. Zmiany skórne zazwyczaj pojawiają się nagle.  

• Podstawowym objawem i jednocześnie wykwitem pierwotnym w tym schorzeniu jest wieloboczna grudka. Przyjmuje czerwonawe lub sinofioletowe zabarwienie i jest niewielka – jej średnica wynosi około 1-3 mm.  
• Na powierzchni grudek występują drobne białawe linie, co nazywa się siateczką Wickhama. Grudki występują zazwyczaj licznie i mogą się ze sobą zlewać. Zmianom towarzyszy świąd. Ustępujące ogniska zostawiają brunatne przebarwienia i nie powodują blizn. 
• Zmiany charakterystyczne dla liszaja płaskiego obejmują zwykle zginacze nadgarstków, grzbiety stóp, przedramiona, przednią powierzchnię podudzi oraz okolice pępka i narządów płciowych. Rzadziej dochodzi do zajęcia skóry twarzy i owłosionej skóry głowy. Zajęte mogą być również błony śluzowe jamy ustnej oraz narządów płciowych (drobne białe kropki), a także paznokcie (zmiana koloru, pęknięcia, osłabienie wzrostu). 
• Liszaj na policzku i przy ustach dziecka może być szczególnie uciążliwy i prowadzić do znacznego dyskomfortu. Utrudniaprzyjmowanie pokarmów, zwłaszcza kwaśnych i pikantnych. Na błonie śluzowej jamy ustnej grudki układają się linijnie lub we wzorki. Mogą być białawe lub czerwone, a także objęte stanem zapalnym z powodu ciągłego drażnienia zmian. Możliwe jest także pojawianie się nadżerek na policzkach, języku, podniebieniu i dziąsłach. 

Liszaj u dziecka – rodzaje

Istnieje kilka odmian klinicznych liszaja płaskiego. Poniżej opisano niektóre z nich: 

• Linijny liszaj płaski – zmiany w układzie linijnym obejmujące długość kilku/kilkunastu centymetrów, 
• Liszaj płaski obrączkowaty (obrączkowy) – zmiany lokalizują się głównie na tułowiu, kończynach i na mosznie u chłopców i mają obrączkowaty kształt, 
• Liszaj płaski przerostowy – pojawia się zwykle na przedniej powierzchni podudzi; tworzą go twarde grudki, które łączą się w brodawkującą powierzchnię, 
• Liszaj płaski zanikowy – występuje głównie na kończynach dolnych i ma postać fioletowych lub brązowych grudek z zanikiem w części centralnej, 
• Liszaj płaski pęcherzowy – w obrębie zmian skórnych typowych dla liszaja występują pęcherze. Zajmowane są zazwyczaj kończyny dolne, 
• Liszaj płaski wrzodziejący, nadżerkowy – zmiany o charakterze owrzodzeń lub nadżerek pojawiają się głównie na stopach. 

Liszaj u dziecka – przyczyny 

Przyczyny liszaja płaskiego u dzieci nie zostały całkowicie poznane.  

• Patogeneza choroby jest złożona i wieloczynnikowa – bierze się pod uwagę wpływ osłabienia i rozregulowania układu odpornościowego, infekcji, czynników genetycznych i środowiskowych.  
• U dzieci podatnych genetycznie czynniki środowiskowe tj. leki, infekcje, szczepionki, stres i alergeny kontaktowe mogą uruchomić mechanizmy prowadzące do wysiewu zmian.  
• Prawdopodobny wydaje się związek z procesami autoimmunologicznymi (liszaj często współistnieje z chorobami autoimmunologicznymi) oraz z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C (u osób z wirusowym zapaleniem wątroby typu C często występuje liszaj płaski). 

Liszaj płaski nie jest zaraźliwy. Twoje dziecko nie może zarazić się nim przez kontakt ze skórą chorej osoby. 

Liszaj u dziecka – jak lekarz stawia diagnozę? 

Do rozpoznania liszaja płaskiego u dziecka wystarcza zazwyczaj badanie fizykalne.  

• Wygląd grudek jest na tyle charakterystyczny dla dermatologów, że zwykle to wystarcza do postawienia diagnozy i zaproponowania odpowiedniego postępowania terapeutycznego. 
• W niektórych przypadkach, np. przy nietypowej wielkości, umiejscowieniu czy wyglądzie zmian lekarz może mieć wątpliwości i zleci badania dodatkowe, które pomogą we właściwym zakwalifikowaniu choroby. Lekarz wykona  u dziecka biopsję, czyli pobierze próbkę skóry i następnie przekaże ją do badania histopatologicznego (badania pod mikroskopem). 
• W rozpoznaniu różnicowym liszaja płaskiego uwzględniane są m.in.: łuszczyca, liszaj twardzinowy i brodawki płaskie. Liszaj błon śluzowych wymaga różnicowania z rogowaceniem białym i kandydozą błon śluzowych. 

Liszaj u dziecka – leczenie 

W większości przypadków zmiany charakterystyczne dla liszaja płaskiego ustępują samoistnie w przeciągu 1-2 lat od wysiewu pierwszych zmian. Tak długie utrzymywanie się zmian jest uciążliwe, zwłaszcza jeśli towarzyszy im świąd. W dodatku niektóre lokalizacje grudek np. liszaj na buzi u dziecka lub liszaj wokół ust u dziecka wyglądają nieatrakcyjnie. 

Nie ma terapii celowanych przeciwko liszajowi płaskiemu. Leczenie opiera się na niwelowaniu objawów.  

• Po rozpoznaniu choroby lekarz może zalecić do stosowania miejscowe glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny. Mają postać kremów, maści lub żelów. Działają przeciwzapalnie i przeciwświądowo.  
• W przypadku bardzo rozległych zmian skórnych i zmian opornych na leczenie miejscowe, lekarz może włączyć terapię ogólnoustrojową opierającą się na tych samych preparatach. 
• U dzieci można też rozważyć światłolecznictwo. 
• W przypadku nasilonego świądu pomocne mogą się okazać leki przeciwhistaminowe. 

Liszaj u dziecka – domowe sposoby 

Domowe metody walki z liszajem u dziecka mogą przynieść ulgę, zwłaszcza jeśli chodzi o świąd. Nie zastępują leczenia dermatologicznego, ale stanowią jego dobre uzupełnienie. Przed zastosowaniem domowych metod na liszaj u dziecka warto skonsultować się z lekarzem. 

• Przede wszystkim dbaj o higienę. Preparaty do kąpieli dla dzieci powinny mieć łagodny skład. Unikaj drażniących kosmetyków, które w posiadają w swojej formule substancje wysuszające i potencjalnie alergizujące. Zwróć szczególną uwagę na zachowanie czystości błon śluzowych okolic płciowych.  
• Zachęcaj dziecko do regularnego dbania o higienę jamy ustnej – szczotkowanie, nitkowanie zębów i płukanie jamy ustnej antybakteryjnymi płynami. Zabierz je do dentysty, żeby upewnić się, że wszystkie zęby są zdrowe, a założone wypełnienia stomatologiczne nie wymagają wymiany. 
• Pamiętaj o regularnym skracaniu paznokci u dziecka. Zmiany skórne w liszaju płaskim powodujące świąd, stanowią impuls do drapania. Powstające przeczosy mogą się trudno goić. Ponadto rozdrapana skóra jest miejscem, przez które mogą wnikać patogeny doprowadzające do miejscowych zakażeń.  
• Skóra Twojego dziecka powinna być odpowiednio nawilżana. Stosuj emolienty i balsamy dla dzieci o łagodnym składzie, zwłaszcza jeśli Twoja pociecha choruje również na inne schorzenia dermatologiczne przebiegające z suchością i świądem skóry (np. atopowe zapalenie skóry).  
• Pamiętaj również o ochronie przeciwsłonecznej. Niezależnie, czy liszaj u dziecka występuje na twarzy, czy na kończynach lub tułowiu, chroń ciało przed ekspozycją na promienie słońca. W aptece lub w drogerii kupisz kremy z filtrem UV przeznaczone dla dzieci. 
• W redukcji świądu może pomóc żel z aloesu. Wykazuje właściwości łagodzące i jednocześnie nawilżające. Przydatne są również chłodne okłady. Pamiętaj, żeby nie przykładać lodu bezpośrednio do skóry, ponieważ może to ją dodatkowo podrażnić. Lód owiń najpierw w ściereczkę lub ręcznik i dopiero tak przygotowany okład przyłóż do skóry. 

Podsumowanie

Liszaj płaski to choroba skóry stosunkowo rzadko pojawiająca się u dzieci, dlatego kluczem do właściwej diagnozy jest szybka konsultacja z doświadczonym lekarzem, najlepiej z dermatologiem. Chociaż liszaj płaski nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia Twojego dziecka, to swędzące wykwity są uciążliwe – zwłaszcza dla najmłodszych. Postępowanie farmakologiczne oraz domowe sposoby na radzenie sobie z objawami tej choroby są niezwykle ważne dla podniesienia komfortu życia Twojej pociechy. 

Źródła:

1. W. Baran, J. Szepietowski, Terapia w dermatologii, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2019
2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2010 (wydanie I – 5 dodruk)
3. Joshi A., Rathi S. K., Manchanda Y., Childhood Lichen Planus, Indian Journal of Paediatric Dermatology, 12.2021
4. Rose Ch., Sachse M. M., Wagner G., Odmiany kliniczne liszaja płaskiego, Dermatologia po Dyplomie, 2013