Łupież u dziecka – jakie są przyczyny i jak leczyć?

Łupież to powszechna przypadłość skóry głowy, która dla niektórych osób może być wstydliwa. Jego charakterystyczną cechą są małe białe lub żółtawe płatki sypiące się z głowy i dobrze widoczne zwłaszcza na ciemnych włosach i na ramionach. Jak wygląda łupież u dzieci? Czym się go leczy? Wyjaśniamy! 

Czy dzieci mogą mieć łupież?

Tak,łupież to powszechny problem skóry głowy, którydotyka również dzieci. Pojawia się zazwyczaj w 6.-10. roku życia i nasila się w wieku nastoletnim, co jest skorelowane ze zmianami hormonalnymi i dojrzewaniem. W zależności od wieku dziecka i wywołującej go przyczyny łupież może dawać różne symptomy. Towarzyszą mu objawy, takie jak: 

• Świąd, 
• Uczucie pieczenia, 
• Zaczerwienienie skóry głowy. 

Młodsze dziecko nie powie samo, że ma łupież. Może Cię też nie poinformować o swędzeniu skóry głowy. To, że coś się dzieje, da się natomiast wywnioskować z jego zachowania – maluch może częściej drapać się po głowie, być rozdrażniony i mieć problem z koncentracją. 

Chociaż łupież kojarzymy zwykle z owłosioną skórą głowy, to drobnopłatowe złuszczanie naskórkamoże też dotyczyć skóry gładkiej. Dzieje się tak w łupieżu białym i łupieżu różowym Gilberta. Łupież pstry dotyczy zarówno skóry gładkiej, jak i owłosionej skóry głowy. 

Przyczyny łupieżu u dzieci  

Przyczyn wywołujących łupież i czynników do niego predysponujących u dzieci jest kilka. Przyjrzyjmy się im: 

• Malassezia furfur – jest grzybem drożdżopodobnym. Występuje na skórze głowy każdego człowieka i żywi się łojem produkowanym przez gruczoły skóry. Co przysposabia do zwiększonej aktywności Malassezia furfur i objawów łupieżu łojotokowego? 
  • Nieprawidłowa higiena skóry głowy i włosów – najczęstsza przyczyna pojawiania się łupieżu u dzieci. W tym pojęciu mieści się zbyt rzadkie mycie włosów, stosowanie drażniących kosmetyków oraz ich niedokładne zmywanie. 
  • Przesuszenie skóry głowy – przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, częste używanie suszarki, nadmierna ekspozycja na słońce. 
  • Zmiany hormonalne – zwiastun wstępowania w wiek nastoletni. Zwiększa się produkcja łoju. 
  • Stres.
  • Niektóre choroby skóry – łojotokowe zapalenie skóry głowy, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry (AZS). 
• Reaktywacja przetrwałego zakażenia wirusemherpes simplex 7 lub herpes simplex 8 (HHV-7 lub HHV-8) – obecność wirusa stwierdza się również u zdrowych osób, więc reaktywacja zakażenia może mieć podłoże genetyczne. 
• Atopowe zapalenie skóry (AZS) – przypuszcza się, że predysponuje do łupieżu białego. 

Rodzaje łupieżu u dzieci

Jakie są podstawowe rodzaje łupieżu występującego u dzieci? 

• Łupież łojotokowy – przyjmuje się, że jego przyczyną jest zakażenie grzybem Malassezia furfur. Produkty przemiany materii tego drożdżaka podrażniają skórę, co doprowadza do zwiększonej produkcji komórek i ich złuszczania się. Wyróżniamy dwie odmiany łupieżu łojotokowego.  
• Łupież zwykły umiejscawia się na skórze głowy, a bardzo rzadko także na brwiach i rzęsach.  
• Łupież tłusty rozwija się jako następstwo łupieżu zwykłego. Łuski są żółtawe i tłuste oraz mocniej przylegają do skóry. 
• Łupież pstry – również wywoływany przez Malassezia furfur. Zmiany występują także poza owłosioną skórą głowy – na karku, barkach, plecach i górnej części klatki piersiowej. W jego przebiegu występują brunatne plamy o złuszczającej się powierzchni, które odbarwiają się po ekspozycji na słońce. Powstawaniu zmian chorobowych sprzyja: 
• Wilgotność skóry,
• Zwiększone wydzielanie łoju, 
• Zaburzenia układu odpornościowego. 
• Łupież różowy Gilberta – choroba wirusowa, samoograniczająca się, co oznacza, że z czasem ustępuje sama bez leczenia. W jej przebiegu pojawiają się różowe i bladoróżowe plamy ze złuszczaniem. Lokalizują się na tułowiu i na kończynach. 
• Łupież biały – przypuszcza się, że jest związany z atopowym zapaleniem skóry. W jego przebiegu występują dobrze odgraniczone jasne plamy na dłoniach, ramionach i policzkach. Powierzchnia plam złuszcza się. 

Leczenie łupieżu u dzieci

Leczenie łupieżu u dzieci jest uzależnione od jego rodzaju. 

• Jak pozbyć się łupieżu łojotokowego u dziecka? Pierwszym krokiem postępowania powinno być przyjrzenie się temu, jak wygląda pielęgnacja skóry głowy. Pomocna może się okazać zmiana używanych kosmetykówi przykładanie większej uwagi do higieny. Zapytaj w aptece o szampony przeciwłupieżowe dedykowane dla młodszych pacjentów. Nie dawaj dziecku swojego szamponu, bo preparaty dla dorosłych mogą podrażnić jego delikatną skórę. Wiele popularnych produktów zawierających substancje aktywne, takie jak ketokonazol jest dopuszczonych do używania dopiero od 12. roku życia, dlatego, zanim kupisz szampon dla dzieci, dopytaj farmaceutę o możliwość zastosowania go u Twojej pociechy. 
• Łupież pstryleczy się szamponami przeciwłupieżowymi, które zawierają ketokonazol i jego pochodne, selen oraz cynk. Żeby uniknąć nawrotów, zalecane jest później profilaktyczne stosowanie szamponów o działaniu przeciwgrzybiczym. Terapię ustali dermatolog. 
• Nie ma przyczynowego leczenia łupieżu różowego Gilberta. Podstawą postępowania jest pielęgnacja skóry i unikanie środków drażniących. Do kąpieli i miejscowo na skórę stosuj emolienty – produkty do pielęgnacji, które kupisz w aptece lub drogerii. Jeśli dziecku dokucza świąd, może być wskazane stosowanie kremów z małą dawką steroidów lub preparatów z mentolem. Nie myj skóry szorstką gąbką – może to zaostrzyć zmiany skórne. Nie powinno się także stosować preparatów z kwasem salicylowym lub siarką o działaniu złuszczającym. 
• U dzieci z łupieżem białym pielęgnacja jest również istotna. Wskazane są kosmetyki dla skóry wrażliwej, w tymemolienty. Na zmiany występujące na skórze lekarz zaleci preparaty mogące zawierać glikokortykosteroidy czy substancje przeciwgrzybicze. 

Domowe sposoby na łupież u dziecka

Czy można zlikwidować łupież u dziecka domowymi sposobami? Jest to trudne, ale kilka metod może mieć działanie wspomagające. Efekt nie będzie też tak spektakularny jak po aptecznych preparatach. Sposoby dotyczą przede wszystkim łupieżu łojotokowego. 

• Płukanki na bazie ziół mogą ukoić stan zapalny skóry. Pokrzywa, szałwia czy rumianek mają działanie przeciwzapalne i działają łagodząco. Żeby przygotować płukankę, zalej zioła wrzątkiem i parz je przez około 20 minut. Przecedzonym i przestudzonym płynem płucz włosy po ich umyciu. 
• Sok z cytryny – jego stosowanie daje dobrze zauważalne, ale zazwyczaj krótkotrwałe efekty. Sok wyciśnięty z cytryny z dodatkiem soli należy wetrzeć w skórę głowy i po około 10 minutach spłukać, a następnie umyć włosy delikatnym szamponem. 
• Olejek z drzewa herbacianego – kilka kropli wymieszaj z oliwką dla dzieci lub z oliwą z oliwek i nałóż na skórę głowy. Po około 15 minutach umyj włosy delikatnym szamponem. Olejek z drzewa herbacianego wchodzi też w skład aptecznych szamponów do walki z łupieżem. 
• Peeling skóry głowy – można go przygotować, wykonując mieszankę octu jabłkowego i sody oczyszczonej. Przygotowaną papkę nakładamy na skórę głowy i dokładnie wmasowujemy. Uważaj, żeby nie wykonywać tego częściej niż raz na 2-3 tygodnie. Zbyt częste złuszczanie naskórka peelingami może powodować jego uszkodzenie. 

Łupież – kiedy zgłosić się z dzieckiem do lekarza? 

Łupież u dziecka nie zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Często po zastosowaniu aptecznych preparatów dostępnych bez recepty, jesteśmy w stanie pomóc swoim pociechom. 

Kiedy nie zwlekać i umówić dziecko do specjalisty? 

• Łupież nie ustępuje po 2-3 tygodniach stosowanego leczenia. 
• Skóra jest pokryta bardzo grubymi, łuszczącymi się płatami. 
• Dziecko nadal się drapie pomimo wdrożonego leczenia. 
• Skóra dziecka jest znacznie podrażniona i zauważasz nasilone wypadanie włosów. 
• Masz do czynienia z łupieżem pstrym, białym lub różowym Gilberta. 
• Pojawia się wysypka na ciele lub inne dodatkowe objawy. 

Podsumowanie 

Łupież u dzieci zazwyczaj ma łagodny przebieg, ale może wywoływać nasilony świąd znacznie utrudniający codzienne funkcjonowanie. Pamiętaj o dobrej pielęgnacji skóry głowy i ciała Twojej pociechy. O najlepszy szampon przeciwłupieżowy i preparaty do codziennego stosowania pytaj swojego lekarza dermatologa. 

Źródła:

1. W. Baran, J. Szepietowski, Terapia w dermatologii, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2019
2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2010 (wydanie I – 5 dodruk)
3. D. Barak-Shinar, L. J. Green, Scalp Seborrheic Dermatitis and Dandruff Therapy Using a Herbal and Zinc Pyrithione-based Therapy of Shampoo and Scalp Lotion, J Clin Aesthet Dermatol, 2018
4. S. Kumar, Analysis on the Natural Remedies to Cure Dandruff/Skin Disease-causing Fungus - Malassezia furfur, Advanced BioTech, 2013