Ostuda ciążowa – przyczyny, objawy i leczenie przebarwień w ciąży

Ostuda ciążowa, zwana również melasmą, to rodzaj przebarwień skóry występujących w okresie prenatalnym. Zmiany skórne są zazwyczaj nieszkodliwe i znikają samoistnie po porodzie, jednak mogą powodować dyskomfort i wpływać na samopoczucie przyszłej mamy. Przeczytaj, czym charakteryzuje się ostuda ciążowa i jakie są jej przyczyny.

Ostuda ciążowa – przyczyny 

Zaburzenia pigmentacyjne to dość powszechny problem w okresie ciąży. Spośród nich, jednym z najczęściej diagnozowanych jest ostuda, znana również pod nazwą melasma. Mechanizm powstawania przebarwień nie został do końca wyjaśniony, jednak główną rolę przypisuje się zmianom hormonalnym zachodzącym w organizmie ciężarnej, a zwłaszcza gwałtownemu wzrostowi stężenia hormonów płciowych. Estrogeny i progesteron bezpośrednio wpływają na proces powstawania melaniny – pigmentu odpowiadającego za naturalny odcień skóry oraz kolor oczu. Wśród przyczyn przebarwień wymienia się również uwarunkowania genetyczne oraz nadmierną ekspozycję na działanie promieniowania słonecznego UVA i UVB. 

Inne potencjalne czynniki zwiększające ryzyko pojawienia się ostudy w ciąży to między innymi: 

• Przyjmowanie przed zajściem w ciążę antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej, 
• Długotrwałe zażywanie sterydów, 
• Aktywne stany zapalne występujące na skórze, 
• Choroby tarczycy, wątroby czy choroby pasożytnicze jelit, 
• Guzy jajnika.

Ostuda w ciąży – objawy

Ostuda ciążowa jest rodzajem zmian pigmentacyjnych występujących na skórze u kobiet w ciąży. Inne typowe przebarwienia pojawiające się w tym okresie to między innymi ciemnienie otoczek sutkowych oraz tzw. linea negra, czyli ciemna kreska przechodząca przez środek brzucha. Wystąpienie melasmy związane jest z aktywnością melaniny, czyli barwnika skóry, który w okresie ciąży produkowany jest w większej ilości. W efekcie może dochodzić do niejednolitego rozkładania barwnika w naskórku i ostatecznie powstawania plam na twarzy widocznie odróżniających się od niezmienionej skóry. 

• Ostuda ciążowa manifestuje się zazwyczaj jako wyraźne, nieregularne, ale symetrycznie ułożone plamy o zabarwieniu brunatnym, żółtobrunatnym, jasnobrązowym lub ziemistym.  
• Przebarwienia na twarzy lokalizują się głównie w okolicach czoła, policzków, ust i nosa, choć mogą również objąć obszar podbródka czy szyi.  
• Największe nasilenie zmian pigmentacyjnych obserwuje się w 2. i 3. trymestrze ciąży – szacuje się, że brązowe przebarwienia skóry powstają u nawet 50-70% ciężarnych.  
• Plamy ostudowe częściej pojawiają się u pań o ciemnej karnacji oraz kobiet, które nie stosują ochrony przeciwsłonecznej podczas ekspozycji na słońce. 
• Tego rodzaju zmiany mają charakter fizjologiczny i nie niosą za sobą zagrożenia ani dla zdrowia matki, ani dla rozwijającego się płodu. 

Ostuda w ciąży – jak leczyć?

Ponieważ etiologia powstawania przebarwień skórnych w czasie ciąży nie jest w pełni poznana, leczenie ostudy opiera się głównie na łagodzeniu jej objawów. Gdy istnieje potrzeba postawienia dokładniejszej diagnozy, lekarz może zdecydować się na obejrzenie plam pod lampą Wooda, co umożliwia identyfikację i ocenę rozległości zmian pigmentacyjnych. Jeśli istnieje podejrzenie poważniejszych patologii skórnych, konieczne może być wykonanie biopsji obszaru dotkniętego przebarwieniami. Z kolei ostuda będąca objawem innego schorzenia wymaga leczenia o charakterze kompleksowym.

• Chociaż istnieją metody leczenia ostudy w ramach zabiegów medycyny estetycznej, nie są zalecane w czasie ciąży, dlatego warto rozważyć ich stosowanie dopiero po porodzie i zakończeniu karmienia piersią
• W profesjonalnych zabiegach redukujących zmiany pigmentacyjne wykorzystuje się między innymi substancje, które mogą być potencjalnie szkodliwe dla rozwijającego się płodu, takie jak retinoidy czy specjalne kwasy na przebarwienia.
• Popularnym i skutecznym zabiegiem na przebarwienia jest ponadto usuwanie laserowe polegające na punktowym podgrzewaniu skóry i eliminacji komórek zawierających nadmierną ilość melaniny.
• Zabieg pomaga przywrócić jednolity koloryt skóry oraz poprawia jej kondycję. Co więcej, wiązka lasera stymuluje tkanki do zwiększonej produkcji włókien kolagenowych, dzięki czemu skóra staje się bardziej jędrna, sprężysta i promienna. 

Co na przebarwienia w ciąży?

Pozytywna informacja jest taka, że przebarwienia ciążowe o charakterze ostudy mają charakter przejściowy. Nie zmienia to faktu, że przyszłe mamy muszą borykać się z nieestetycznymi przebarwieniami, a to może być dla nich źródłem dyskomfortu.  

• Wsparciem w łagodzeniu objawów melasmy są kremy na przebarwienia, których formulacje są bezpieczne dla ciężarnych, czyli nie zawierają potencjalnie niebezpiecznych substancji aktywnych.  
• Wśród substancji, które zazwyczaj są dobrze tolerowane przez skórę przyszłych mam, znajduje się między innymi witamina C o właściwościach rozjaśniających i wyrównujących koloryt skóry. Warto jej szukać w składach kosmetyków, zwracając przy tym uwagę, by pozostałe składniki również były dopuszczone do stosowania przez ciężarne. 

Przebarwienia w ciąży, podobnie jak rozstępy, wymagają przede wszystkim działania profilaktycznego. Przed wyjściem z domu należy zaaplikować na skórę twarzy i resztę ciała krem z wysokim filtrem (minimum 30 SPF, a najlepiej 50 SPF), pamiętając o reaplikacji kosmetyku po wzmożonej aktywności fizycznej lub kąpieli.  

Ponieważ skóra ciężarnej narażona jest na utratę jędrności, warto zwiększyć częstotliwość stosowania preparatów pielęgnacyjnych, których zadaniem jest uelastycznienie naskórka. Zmniejszy to prawdopodobieństwo wystąpienia rozstępów po ciąży. Niektóre formulacje działają wieloaspektowo, np. 4organic Mama naturalny balsam do ciała. Dzięki zawartości masła kakaowego chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego, natomiast obecny w preparatach Mom and Who nawilżający mus do skóry brzucha i ELANCYL prewencyjny krem na rozstępy olejek ze słodkich migdałów rozjaśnia przebarwienia i blizny na skórze. 

W zapobieganiu rozstępom sprawdzą się ponadto: 

• Pharmaceris M Foliacti krem zapobiegający rozstępom przeznaczony dla kobiet od 4. miesiąca ciąży i w czasie karmienia, 
• Mustela Maternite, olejek na rozstępy, który nawilża i poprawia elastyczność skóry podczas ciąży, 
• Elasti-Q Original, Krem do ciała zapobiegający rozstępom, dla kobiet od 2. trymestru ciąży i po porodzie. 

Sprawdź również Mom and Who łagodna emulsja do mycia ciała i twarzy o delikatnej, hipoalergicznej formule. 

Podsumowanie 

Ostuda ciążowa, znana również jako melasma, to powszechny problem skórny u kobiet w ciąży charakteryzujący się brązowymi przebarwieniami na twarzy i innych odsłoniętych częściach ciała. Zmiany nie stanowią zagrożenia dla zdrowia matki ani rozwijającego się płodu i mają tendencję do stopniowego ustępowania po porodzie, a ich pojawienie się związane jest z nadmierną produkcją melaniny. Leczenie przebiega zazwyczaj objawowo, natomiast wszelkie zabiegi medycyny estetycznej zaleca się przeprowadzać dopiero po porodzie i zaprzestaniu karmienia piersią. 

Źródła:

1. Bolanca I, Bolanca Z, Kuna K, Vuković A, Tuckar N, Herman R, Grubisić G. Chloasma–the mask of pregnancy. Coll Antropol. 2008 Oct;32 Suppl 2:139-41., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19140277/ [dostęp 07.05.2024 r.]
2. Ogbechie-Godec OA, Elbuluk N. Melasma: an Up-to-Date Comprehensive Review. Dermatol Ther (Heidelb). 2017 Sep;7(3):305-318., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28726212/ [dostęp 07.05.2024 r.]
3. A. Lisiecka, K. Waśko, N. Lisiecka, A. Maciejak, W. Hetman, Zaburzenia pigmentacyjne skóry, https://novaosvita.com/wp-content/uploads/2024/03/InnTheoryMethPract-Kyiv-Feb2024.pdf#page=113 [dostęp 07.05.2024 r.]