Zaparcia
Objawy zaparć
Do głównych objawów zaparć należy oddawanie twardego stolca. Jego wydalenie wiąże się z ogromnym bólem oraz wysiłkiem. Dodatkowo mogą pojawić się: brak apetytu, mdłości, zawroty głowy. Dolegliwości te wynikają z działania toksyn znajdujących się w organizmie. Pacjenci skarżą się ponadto na uczucie pełności wywołane gromadzeniem się gazów w jelitach. Wówczas warto sięgnąć po tabletki na wzdęcia. O problemach z zatwardzeniem świadczą również bóle w nadbrzuszu.
Do niepokojących symptomów zaliczają się natomiast:
- Gorączka,
- Krew w stolcu,
- Niekontrolowane chudnięcie,
- Niedokrwistość,
- Silny ból brzucha.
W przypadku wystąpienia takich objawów należy jak najszybciej zgłosić się na konsultacje do lekarza.
Najczęstsze przyczyny zaparć
Kiedy mówimy o zaparciach? Wtedy, gdy do wypróżnienia dochodzi rzadziej niż raz na trzy dni, proces defekacji jest bolesny, niepełny, a stolec o zbitej, twardej konsystencji. Dzieje się tak zwykle dlatego, że treść pokarmowa przebywa za długo w jelitach. Jakie są jednak przyczyny zaparć i kiedy jest czas na leki przeczyszczające?
Zła dieta a zaparcia
Zła, uboga w warzywa i zboża pełnoziarniste, a tym samym w błonnik dieta to główny powód powstawania zaparć. Niewłaściwe nawyki żywieniowe rodzą z kolei konieczność sięgnięcia po środek na przeczyszczenie.
Stres i życie w biegu częstą przyczyną zaparć
Długotrwały stres i prowadzenie intensywnego stylu życia mogą powodować nawykowe wstrzymywanie defekacji. Im częściej dochodzi do takich sytuacji, tym problem staje się poważniejszy Wpada się w błędne koło, w którym bez tabletki na zaparcia nie dojdzie do wypróżnienia.
Choroby współistniejące przy zaparciach
Zaparcia mogą pojawiać się również w przebiegu wielu schorzeń, głównie przewlekłych. Należą do nich hemoroidy, guzy przewodu pokarmowego lub rozrodczego (np. odbytu, jelita grubego, jajnika), choroby tarczycy, cukrzyca, twardzina układowa, choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona), zaburzenia psychiczne (depresja, nerwica, anoreksja lub bulimia). Szczególnie w przypadku zaburzeń odżywiania zaobserwować można częste sięganie po lek na przeczyszczenie, co skutkuje rozleniwieniem naturalnych procesów wydalniczych.
Stosowane leki a zaparcia
Zaparcia pojawiają się również jako skutki uboczne stosowanych leków. Odpowiadają za to głównie opioidy, suplementy żelaza, tabletki antykoncepcyjne, diuretyki, leki psychotropowe, znieczulenia typu narkoza.
Zanim sięgniesz po środki na przeczyszczenie
Zanim zdecydujemy się na leki na zaparcia, warto spróbować poradzić sobie z problemem naturalnymi sposobami. Dobrą metodą jest zjedzenie suszonych śliwek, jabłka czy wypicie kefiru lub zsiadłego mleka. Ostatnią deskę ratunku i praktycznie niezawodny sposób na szybkie wypróżnienie stanowi napar ziołowy. Niektóre zioła to skuteczne środki na przeczyszczenie. Mowa tu konkretnie o liściach senesu czy korzeniu kruszyny. Samo przygotowanie i dawkowanie zależy od zaleceń producenta, a takie informacje znajdziemy na opakowaniu. Ziół nie powinno się stosować zbyt często ze względu na ich mocno drażniące działanie.
Leki na zaparcia – jak działają?
Środki przeczyszczające dzielimy na cztery grupy ze względu na sposób działania. Do specyfików polecanych przez lekarzy należą leki osmotyczne. Zawierają w swoim składzie substancje niewchłaniane przez przewód pokarmowy, co sprawia, że w świetle jelita pozostaje woda, ponieważ migracja z jelita jest ograniczona. Zatrzymane płyny sprawiają również, że masy kałowe stają się miększe i łatwiejsze do wydalenia. Prowadzi to do zwiększenia ciśnienia osmotycznego w jelicie grubym, które jest rozpierane, co skutkuje wzrostem perystaltyki.
Lek na zatwardzenie może być również środkiem stymulującym. Jego głównym zadaniem jest znaczny wzrost perystaltyki jelit poprzez podrażnienie błon śluzowych. To prowadzi do szybszego przemieszczania się mas kałowych i defekacji. Środki na przeczyszczenie to również takie preparaty, które jedynie zmiękczają, powlekają lub zwiększają objętość mas kałowych.
Lek na zaparcia – różne formy
Leki na zaparcia są dostępne w różnych formach. Pacjent ma możliwość wyboru środku na przeczyszczenie ze względu na preferencje dotyczące jej przyjmowania. Niejednokrotnie sam wiek jest wyznacznikiem postaci leku, na którą się decydujemy.
Czopki na zaparcia to najlepsza opcja dla niemowląt. Dla małych dzieci lub osób starszych, które mają problemy z przełykaniem, dobrym wyborem jest syrop na zaparcia. Jeżeli nie cierpimy na przypadłości uniemożliwiające przyjęcie leku w formie płynnej lub jako czopek, możemy skorzystać z najwygodniejszej formy, którą stanowią tabletki na przeczyszczenie.
Czopki na zaparcia
Czopki na zaparcia to wygodna i uniwersalna ze względu na wiek pacjenta metoda leczenia zatwardzeń. W swoim składzie najczęściej zawierają glicerynę, która należy do grupy leków osmotycznych.
Inny doodbytniczy środek na przeczyszczenie zawiera jako składową dokuzynian sodu. Jest anionowym związkiem powierzchniowo czynnym, co oznacza, że zwiększa i zmiękcza konsystencję stolca.
Leki na przeczyszczenie w formie doodbytniczej mogą również działać pobudzająco. Do takich substancji należy bisakodyl. Dodatkowo substancja powoduje napływ wody do mas kałowych, zwiększając ich objętość.
Leki o działaniu osmotycznym na zaparcia
Środki przeczyszczające o działaniu osmotycznym powodują, że jelito nie wchłania wody, co powoduje wzrost ciśnienia. Ścianki jelita są rozpierane, a to skutkuje wzrostem perystaltyki. Dodatkowo masa kałowa ulega zmiękczeniu.
Do substancji o działaniu osmotycznym należy PEG (polietyloglikol). Związek, który się nie wchłania ani nie metabolizuje w organizmie człowieka. Nie powoduje uzależnienia. W badaniach klinicznych dowiedziono jego działanie terapeutyczne nawet przez dwa lata stosowania. Do skutków ubocznych tego związku należą kurczowe bóle brzucha, wymioty czy nudności.
Innym związkiem o działaniu osmotycznym jest laktuloza, która również nie ulega trawieniu. Dopiero w jelicie grubym dochodzi do jej rozpadu z udziałem bakterii, w konsekwencji pH obniża się, zwiększa się objętość jelita i usprawnia się perystaltyka.
Leki o działaniu osmotycznym na zaparcia dostępne są w formie syropów na zaparcia, proszku stosowanego doustnie czy czopków na zaparcia.
Leki zwiększające objętość mas kałowych na zaparcia
Do tej grupy należą preparaty z surowca błonnikowego, głównie pochodzenia roślinnego takie jak babka płesznik czy jajowata. Nie ulegają one trawieniu, ale jednocześnie wiążą wodę. Powoduje to zwiększenie objętości mas kałowych, co w naturalny sposób wspomaga proces defekacji. Ważna jest jednak odpowiednia podaż płynów.
Tabletki przeczyszczające z tej grupy preparatów mogą wpływać negatywnie na wchłanianie niektórych leków oraz powodować pojawienie się wzdęć lub gazów. W skrajnych przypadkach może dojść do anafilaksji.
Leki na zaparcia działające drażniąco na przewód pokarmowy
Ostatnią, popularną grupą leków na zaparcia są związki o działaniu kontaktowym. Działają drażniąco na błonę śluzową jelita, powodują znaczny wzrost perystaltyki oraz napływ wody i elektrolitów do jelita. Rozróżniamy substancje pochodzenia naturalnego i syntetycznego takie jak:
- Liść senesu czy korzeń kruszyny,
- Olej rycynowy,
- Bisakodyl.
Mogą powodować kurczowe bóle brzucha. Organizm może się od nich uzależnić. Są dostępne w formie płynnej, w postaci tabletek na przeczyszczenie czy czopków.
W walce z zaparciami warto zmienić styl życia
Dobrą praktyką w profilaktyce zaparć jest zmiana nawyków żywieniowych. Warto zwiększyć ilość spożywanego błonnika, którego najwięcej znajdziemy w warzywach i produktach pełnoziarnistych. Należy też zadbać o odpowiednią podaż płynów (około 2 litrów wody i soków dziennie). Nie bez znaczenia jest również ruch. Zaleca się codzienną umiarkowaną aktywność fizyczną (około 2,5 h w tygodniu).