Depresja w ciąży – przyczyny, objawy i leczenie. Czy depresja w ciąży ma wpływ na dziecko?

Ciąża kojarzy się zazwyczaj z radością i oczekiwaniem na nowe życie, jednak dla wielu kobiet jest to czas dużego stresu, obaw o przyszłość i niepewności. Negatywne emocjemogą doprowadzić do zaburzeń depresyjnych, co wiąże się z konsekwencjami zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla dziecka. Stąd tak ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie schorzenia.Dowiedz się więcej na temat. 

Przyczyny depresji w ciąży 

Gwałtowne zmiany fizyczne i emocjonalne to rzeczywistość każdej kobiety spodziewającej się przyjścia na świat potomka. Radość przeplata się z lękiem, euforia z obawami o przyszłość, w efekcie czego przyszła mama w ciągu 9 miesięcy doświadcza różnorodnych stanów mogących przełożyć się na duże obciążenie psychiczne. Rozpoznanie depresji u kobiety w ciąży jest często trudnym zadaniem, ponieważ wielu ciężarnym dokucza zmęczenie, wahania nastroju czy złe samopoczucie, przez co pierwsze symptomy depresji utożsamiane są najczęściej z odmiennym stanem.  

Tymczasem okazuje się, że problem dotyczy nawet 15%, a niektóre statystyki mówią o 20% kobiet w ciąży, u których zdiagnozowano zaburzenia afektywne, w tym zaburzenia depresyjne. Co ważne, zmiany mogą wystąpić na każdym z etapów ciąży, a nieleczona depresja skutkuje poważnymi konsekwencjami zarówno dla ciężarnej, jak i dziecka.  

• Najczęstszym czynnikiem ryzyka depresji w ciąży są zmiany hormonalne wpływające na funkcjonowanie układu nerwowego.  
• Wśród potencjalnych przyczyn wymienia się również predyspozycje genetyczne do zaburzeń psychicznych, traumatyczne doświadczenia lub zaburzenia afektywne w przeszłości. Ryzyko zwiększa również stres związany z ciążą, obawy przed zmianą sytuacji życiowej oraz trudności w relacjach interpersonalnych.  
• Istotny wpływ na rozwój depresji w ciąży mogą mieć ponadto czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak brak wsparcia bliskich, problemy finansowe czy konflikty rodzinne.  

Depresja w ciąży – objawy 

Objawy depresji w ciąży są niemal takie same jak w przypadku depresji występującej w innych okresach życia. Nierzadko zdarza się, że pierwsze symptomy zaburzeń depresyjnych są bagatelizowane przez same kobiety, a także ich bliskich, przez co większość ciężarnych nie zgłasza się do specjalistów po fachową pomoc. Jakie objawy powinny wzbudzić podejrzenie depresji? Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 do stwierdzenia epizodu depresyjnego wymagana jest obecność co najmniej dwóch z trzech najważniejszych objawów przez okres dłuższy niż 2 tygodnie. Należą do nich: 

• Znaczne obniżenie nastroju, 
• Utrata zdolności odczuwania radości, tzw. anhedonia, 
• Wzmożona męczliwość i uczucie wyczerpania, ograniczenie aktywności. Sprawdź również, co to jest zespół chronicznego zmęczenia. 

W przebiegu depresji w ciąży mogą wystąpić także: 

• Osłabienie koncentracji i uwagi, 
• Brak apetytu, 
• Obniżona samoocena, 
• Poczucie winy, 
• Problemy ze snem, 
• Nieuzasadniony pesymizm, 
• Unikanie kontaktów społecznych, 
• Kłopoty z podejmowaniem decyzji. 

Depresja w ciąży – leczenie 

Nieleczona depresja może być bardzo poważnym zagrożeniem, dlatego tak istotne jest, by niezwłocznie po zauważeniu potencjalnych stanów depresyjnych zgłosić się po pomoc. Należy przy tym pamiętać, że w przypadku kobiet w ciąży przyjmowanie jakichkolwiek tabletek poprawiających nastrój, ziół na depresję, suplementów czy witamin i minerałów powinno być zawsze konsultowane z lekarzem. Nawet jeśli mamy do czynienia z pozornie „bezpiecznymi” substancjami zalecanymi ciężarnym, takimi jak kwas foliowy, witaminy z grupy B czy kwas DHA, który jest niezwykle ważny już w okresie prenatalnym. Odpowiednie stężenie DHA dla dzieci ma ogromne znaczenie, ponieważ wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, odpornościowego oraz układu krążenia.  

Kwas foliowy jest obecny w poniższych preparatach: 

• Prenasol DHA, 
• Composita Mama DHA, 
• Kwas Foliowy 800 mcg Dr. Max, 
• Vitapil Mama. 

Pierwszym etapem leczenia depresji w ciąży jest właściwa diagnoza, która oprócz badania lekarskiego, może obejmować również testy przesiewowe przeprowadzane dwukrotnie – pomiędzy 11. a 14. oraz między 33. a 37. tygodniem ciąży. Testy mają na celu wskazać obciążenie zwiększonym ryzykiem depresji za pomocą kwestionariusza PHQ-9. Depresja w ciąży może być leczona za pomocą: 

• Psychoterapii indywidualnej, 
• Terapii grupowej, 
• Farmakoterapii (leki przeciwdepresyjne). 

Warto podkreślić, że farmakoterapia zazwyczaj nie jest pierwszym wyborem w przypadku kobiet w ciąży, a niektórzy psychiatrzy obawiają się konsekwencji związanych ze stosowaniem antydepresantów przez ciężarne ze względu na brak w pełni bezpiecznych leków przeciwdepresyjnych. Dlatego lekarz, rozważając wprowadzenie farmakoterapii, zawsze ocenia, czy korzyści z zastosowania danego preparatu przewyższają ewentualne ryzyko dla płodu.  

Oprócz fachowej pomocy i wprowadzenia specjalistycznego leczenia, w powrocie do zdrowia pomagają również alternatywne metody, należy więc wiedzieć, co robić, aby poczuć się lepiej.  

• Niezastąpione w procesie wychodzenia z zaburzeń depresyjnych jest wsparcie bliskich, dlatego warto otworzyć się na rozmowę i podzielić się z partnerem lub inną zaufaną osobą swoimi lękami i obawami.  
• W łagodzeniu objawów depresji pomaga zmiana stylu życia – wprowadzenie zrównoważonej diety, dbałość o regularny sen.  Ważna jest też systematyczna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości ciężarnej, która w naturalny sposób podnosi stężenie endorfin i serotoniny (odpowiedzialnych za dobre samopoczucie) oraz obniża stężenie kortyzolu (hormonu stresu). 
• Pomocne są ponadto różnorodne formy relaksu i techniki medytacyjne redukujące stres i napięcie towarzyszące depresji. Może to być spotkanie w gronie przyjaciół, wycieczka na łono natury, wieczór z ulubioną książką, a nawet domowe SPA z ulubionymi kosmetykami, które dodatkowo wypełnią przestrzeń odprężającym aromatem, np. Herbal Care LAWENDA z alantoiną żel pod prysznic relaksujący, który zamieni codzienną higienę w wyciszający rytuał.  
• Relaksującą kąpiel można wzbogacić, z zachowaniem środków ostrożności, kilkoma kroplami olejku eterycznego, np. Etja olejek naturalny lawendowy, uważany za środek balansujący emocje i łagodzący depresję. 

Depresja w ciąży – gdzie szukać pomocy? 

Z depresją w ciąży nie musisz, a nawet nie powinnaś zostać sama. Warto szukać pomocy i korzystać z dostępnych zasobów, aby zapewnić sobie i swojemu dziecku profesjonalne wsparcie i opiekę.  

• Jeśli odczuwasz objawy depresji w ciąży, zacznij od konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje Cię do odpowiednich specjalistów lub zaproponuje podstawową pomoc.  
• Kluczowym krokiem w leczeniu depresji jest konsultacja z psychiatrą, który przeprowadzi kompleksową ocenę stanu psychicznego i ustali plan leczenia, który może obejmować terapię psychologiczną, farmakoterapię lub kombinację obu.  
• Miejscem, gdzie można dzielić się doświadczeniami i otrzymywać wsparcie od innych osób w podobnej sytuacji, są grupy wsparcia dla kobiet w ciąży lub osób zmagających się z depresją.  

Czy depresja w ciąży ma wpływ na dziecko? 

Depresja w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych i rozwojowych u dziecka zarówno podczas dzieciństwa, jak i w późniejszym życiu. Negatywny wpływ nieleczonej depresji na dziecko może obejmować między innymi zaburzenie relacji między matką a dzieckiem, problemy emocjonalne czy trudności w nauce. Istnieje również związek między depresją u rodziców a depresją u potomstwa. Stany depresyjne w ciąży mogą ponadto wiązać się z takimi konsekwencjami, jak przedwczesny poród, poronienie, mniejsza masa urodzeniowa dziecka oraz wystąpienie depresji poporodowej.  

Podsumowanie 

Depresja w ciąży to istotny, choć często bagatelizowany problem zdrowotny, a leczenie zaburzeń w tym okresie wymaga specjalistycznej opieki i indywidualnego podejścia, uwzględniającego potencjalne ryzyko dla zdrowia płodu. Najważniejszą rolę odgrywa uzyskanie odpowiedniej pomocy zarówno w kontekście psychiatrii i medycyny, jak i wsparcie wśród bliskich i rodziny. 

Źródła:

1. M. Golec, A. Rajewska-Rager, K. Latos, A. Kosmala, A. Hirschfeld, M. Molińska-Glura, Ocena zaburzeń nastroju u pacjentek po porodzie oraz czynników predysponujących do występowania tych zaburzeń, https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/45299/36544 [dostęp 20.04.2024 r.]
2. Austin M.P., Psychosocial assessment and management of depression and anxiety in pregnancy. Key aspects of antenatal care for general practice, Aust Fam Physician. 2003 Mar;32(3):119-26. PMID: 12666348., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12666348/ [dostęp 20.04.2024 r.]
3. J. Morylowska-Topolska, M. Makara-Studzińska, Współwystępowanie objawów lęku i depresji w kolejnych trymestrach ciąży, https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/31c67bce-e21f-4807-9671-b84560e879d7/content [dostęp 20.04.2024 r.]