Złe samopoczucie – skąd się bierze i jak je poprawić?

Złe samopoczucie może przytrafić się każdemu bez względu na wiek czy płeć. To subiektywny stan, który często bywa jednym z pierwszych objawów rozwijających się infekcji. Może także wynikać z przewlekłego przemęczenia, nadmiaru obowiązków czy chorób przewlekłych. Jeżeli długo się utrzymuje, negatywnie rzutuje na jakość życia, dlatego zawsze wymaga zdefiniowania przyczyny i podjęcia odpowiednich działań. 

Co to znaczy złe samopoczucie?

Złe samopoczucie to ogólny termin używany do opisania negatywnego stanu fizycznego lub psychicznego człowieka. Jego symptomy mogą obejmować fizyczne dolegliwości, takie jak: ból głowy, ból brzucha, mdłości, bóle mięśniowe, a także objawy psychiczne: smutek, apatię, drażliwość, złość, lęk, irytację, czy myśli rezygnacyjne. Obniżony nastrój może być przejściowy i minąć po ustaniu czynnika, który go wywołał. Złe samopoczucie, które nie ustępuje przez wiele tygodni, nasila się lub towarzyszą mu inne objawy fizyczne bądź psychiczne wymaga konsultacji lekarza. 

Co wpływa na złe samopoczucie?

Złe samopoczucie może wynikać z wielu czynników o podłożu psychicznym lub fizycznym. Do najczęstszych z nich należą: 

• Przejściowe lub przewlekłe choroby: infekcje, schorzenia autoimmunologiczne, choroby neurologiczne, endokrynologiczne, czy nowotwory, 
• Zaburzenia natury psychicznej: depresja, zaburzenia lękowe, nerwice, uzależnienia, 
• Zmiany hormonalne: złe samopoczucie występuje w przebiegu miesiączki, menopauzy, ciąży, 
• Niedobory witamin: szczególnie witaminy D, witamin z grupy B, czy magnezu, 
• Niedobór snu: niewystarczająca ilość lub niska jakość nocnego odpoczynku mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne, prowadząc do złego samopoczucia, 
• Czynniki środowiskowe: zanieczyszczenia powietrza, niekorzystne warunki pogodowe, 
• Nadużywanie substancji odurzających: alkoholu, narkotyków, 
• Przykre doświadczenia życiowe: śmierć bliskiej osoby, zawód miłosny, zdrada, rozwód, utrata pracy, kłopoty finansowe, 
• Niedobór światła słonecznego: krótkie dni, spędzanie większości czasu w zamkniętym pomieszczeniu. 

U niektórych osób złe samopoczucie może pojawiać się w konkretnych sytuacjach i zwiastować poważniejsze problemy ze zdrowiem. Jeśli objaw jest obserwowany po wypiciu kawy czy napojów energetycznych i towarzyszą mu kołatania serca, nadmierne pocenie się czy zawroty głowy, można podejrzewać problemy sercowe. Jeśli złe samopoczucie pojawia się po jedzeniu, przyczyną problemu mogą być nietolerancje (np. celiakia, alergia pokarmowa). Bardzo często towarzyszą temu bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, bóle głowy i zaburzenia koncentracji. Niewłaściwe reakcje organizmu z czasem prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. 

Złe samopoczucie – objawy 

Złemu samopoczuciu zazwyczaj towarzyszy szereg innych objawów, takich jak: 

• Zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność, 
• Nasilone uczucie lęku, 
• Niechęć do codziennych obowiązków, 
• Drażliwość, wahania nastroju, 
• Zmniejszenie zainteresowania otaczającym światem, 
• Zespół chronicznego zmęczenia, 
• Spadek libido, 
• Zaburzenia apetytu (brak chęci do jedzenia lub kompulsywne objadanie się), 
• Bóle somatyczne: bóle kręgosłupa, bóle głowy, 
• Niskie poczucie własnej wartości, 
• Myśli rezygnacyjne. 

Złe samopoczucie – leczenie  

Zmiana nastroju to normalna reakcja na niepożądane wydarzenia, dlatego objaw nie zawsze będzie wymagał leczenia – wszystko zależy od przyczyny tego stanu.  

• Jeśli złe samopoczucie wiąże się z przeziębieniem, przejściowym stresem czy zmęczeniem po ustąpieniu przyczyny wszystko wraca do normy.  
• Złe samopoczucie, które utrzymuje się przez okres 2 tygodni, nasila się lub towarzyszą mu inne objawy fizyczne i psychiczne wymaga konsultacji lekarza.  
• Jeśli przyczyną złego samopoczucia jest depresja, leczenie będzie opierało się na psychoterapii oraz przyjmowaniu antydepresantów. Leki te pomagają regulować neurochemię mózgu i wpływają na poprawę nastroju. Osoba chora na depresję powinna być pod stałą opieką psychiatry.  
• W sytuacji, kiedy obniżony nastrój spowodowany jest przejściowym stresem, pomocne w łagodzeniu skutków mogą być leki poprawiające nastrój, czy tabletki na uspokojenie bez recepty.  
• Jeśli złe samopoczucie spowodowane jest nawracającymi przeziębieniami, warto wdrożyć leki na odporność oraz zestaw witamin i minerałów.  
• Natomiast w sytuacji, gdy zmęczeniu towarzyszy pogorszenie pamięci i koncentracji warto rozważyć zastosowanie tabletek na pamięć i koncentrację. 

Jakie badania na złe samopoczucie? 

Złe samopoczucie to niecharakterystyczny objaw, który może towarzyszyć wielu schorzeniom, dlatego wstępna diagnostyka problemu opiera się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i badania fizykalnego. Na tej podstawie specjalista może zlecić wykonanie dodatkowych badań, wśród których najważniejsze są; 

• Morfologia krwi obwodowej, 
• Stężenie elektrolitów (sód, potas, wapń, magnez), 
• Badanie poziomu witamin (witaminy D, witaminy B12), 
• Badanie poziomu żelaza, 
• Jonogram, 
• Stężenie hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4), 
• Parametry nerkowe (kreatynina, mocznik), 
• Parametry wątrobowe (ALT, AST, bilirubina). 

Jak zwalczyć złe samopoczucie? 

Istnieje wiele prostych i skutecznych sposobów na poprawę samopoczucia, wśród których każdy może znaleźć coś dla siebie.  

• Chcąc uniknąć dołków psychicznych i obniżonego nastroju, warto przyjrzeć się codziennej diecie, która w dużym stopniu wpływa na nasze zdrowie psychiczne. Zdrowa dieta powinna opierać się na produktach bogatych w składniki odżywcze. Tzw. dieta zachodnia, która obfituje w przetworzoną żywność, dużą ilość soli i konserwantów w dłuższej perspektywie nie sprzyja dobremu samopoczuciu.  
• Dlatego do codziennego jadłospisu warto wprowadzić dużą ilość warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych oraz nasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega 3.  
• Dla dobrego samopoczucia istotny wpływ mają witaminy A, C, E i D. Niedobór tych witamin i minerałów może prowadzić do spadku odporności i wielu schorzeń, dlatego powinny być one dostarczane jako uzupełnienie codziennej diety. Można sięgnąć po antyoksydanty w tabletkach, czy magnez w tabletkach. 
• Równie istotną kwestią jest dbanie o odpowiednią ilość i jakość snu. Zbyt krótki czas odpoczynku nocnego prowadzi do wyczerpania oraz kumulacji negatywnych myśli. Dorosły człowiek potrzebuje około 7-8 godzin dziennie niezakłóconego snu. Jeśli złemu samopoczuciu towarzyszy bezsenność, warto udać się z problemem do specjalisty, który w razie potrzeby zleci odpowiednie tabletki na bezsenność oraz leki na zmęczenie.  
• Bardzo dobrą alternatywą na złe samopoczucie jest także włączenie do codziennej rutyny ziół. Można korzystać z ich dobrodziejstw w formie inhalacji czy kąpieli relaksacyjnych (z dodatkiem olejków do aromaterapii). Zioła na poprawę nastroju można pić w formie herbat i gorących naparów. Do tego celu najlepiej sprawdzą się: dziurawiec zwyczajny, melisa lekarska czy pokrzywa zwyczajna. W sytuacjach obniżonej odporności i złego samopoczucia chcąc zwiększyć siły witalne, warto stosować toniki wzmacniające – są bogate w witaminę C oraz witaminy z grupy B, a tym samym stanowią doskonałe wsparcie układu immunologicznego. 

Podsumowanie 

Złe samopoczucie to ogólny objaw, który może świadczyć o przejściowym stanie. Zwykle to pierwszy sygnał infekcji, niewyspania się, czy przeciążenia obowiązkami. Jeśli gorszy nastrój towarzyszy Ci od dłuższego czasu, a ponadto doświadczasz innych objawów, warto wykonać podstawowe badania i skonsultować swój stan z lekarzem.  

Żródła:

1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2022 
2. M. Wilk, B. Łoza, Zespół przewlekłego zmęczenia, Klinika Psychiatrii WUM, https://journalsmededu.pl/index.php/neuropsych/article/view/1399/1292, [dostęp 19.09.2023 r.] 
3. L. Dorota, D. Jagoda, A. Goździalska i in., Depresja jako przykład destrukcyjnego wpływu obniżonego nastroju na sferę biopsycho-społeczną człowieka, https://repozytorium.ka.edu.pl/items/b91187e5-47e1-4aba-9ee8-aa72e769f5c7, [dostęp: 19.09.2023 r.]