Czy zamienniki leków działają tak samo jak leki przepisane przez lekarza? Czy są bezpieczne?

Zamienniki leków – czy to to samo co leki referencyjne? Skąd lęk przed zamiennikami?

Sama nazwa „zamiennik leku” jest bardzo niefortunna, ponieważ nasuwa od razu negatywne skojarzenia. Pacjenci z dystansem podchodzą do zakupu tańszego odpowiednika, bo słowo „tańszy” również kojarzy się z czymś gorszym. Zamiennik dla niektórych wiąże się często z produktem słabiej działającym, który ma tylko naśladować oryginał, ale w rzeczywistości daleko mu do niego.

Sprawdź, czym jest substancja pomocnicza.

Oryginał, generyk – o co tu chodzi?

• Lek oryginalny, inaczej innowacyjny, to lek wprowadzony po raz pierwszy na rynek przez określoną firmę pod zastrzeżoną nazwą i chroniony patentem. Taki lek zostaje dopuszczony do dystrybucji w oparciu o udokumentowaną skuteczność terapeutyczną, bezpieczeństwo stosowania i jakość.
• Lek generyczny (zamiennik, odpowiednik) to lek podobny do występującego już na rynku leku oryginalnego, wyprodukowany przez inną firmę po upływie ochrony patentowej czy praw wyłączności i zarejestrowany pod nową nazwą.

Dowiedz się również, czym jest wyrób medyczny.

W Polsce farmaceuta ma obowiązek zaproponowania tańszego zamiennika leku, gdy jest to możliwe. Wyjątek stanowi sytuacja, w której lekarz obok pozycji na recepcie zamieści adnotację „nie zamieniać”.

Jakie warunki musi spełniać zamiennik leku?

W stosunku do oryginału zamiennik musi cechować:

• ten sam skład – odpowiednik musi zawierać tę samą substancję aktywną. W składzie mogą jednak znajdować się inne substancje pomocnicze pod warunkiem, że nie zmieniają one skuteczności i właściwości leku,
• taka sama postać farmaceutyczna – jeżeli oryginalny lek miał postać kapsułki, zamiennik również powinien posiadać taką formę,
• ta sama dostępność biologiczna – wskaźnik ten określa ilość substancji leczniczej, która z podanej dawki przedostanie się do krwiobiegu oraz szybkość wchłaniania tej substancji. To kluczowy wskaźnik skuteczności leku,
• takie samo działanie lecznicze – w końcu chodzi tutaj o ludzkie zdrowie i nie ma miejsca na odstępstwa.

W związku z powyższym można odpowiedzieć twierdząco na poniższe pytania.

Czy zamienniki leków działają tak samo?

Tak, ponieważ posiadają taką samą substancję czynną oraz odznaczają się tą samą dostępnością biologiczną.

Czy zamienniki leków są bezpieczne?

Tak, podobnie jak leki oryginalne proces ich produkcji jest kontrolowany przez odpowiednie instytucje. Zbliżony skład gwarantuje bezpieczeństwo działania.

Kiedy lepiej nie stosować zamienników leków?

Istnieją jednak sytuacje, gdy lepiej wstrzymać się z kupowaniem odpowiedników. Dotyczy to np. preparatów o tzw. „wąskim indeksie terapeutycznym”, w przypadku których bardzo niewielkie wahania dawki mogą wpływać na efekt leczniczy lub toksyczny. Do takich leków należą:

• środki antykoncepcyjne,
• leki przeciwdrgawkowe,
• leki przeciwarytmiczne,
• hormony tarczycowe,
• analogi witaminy K,
• oraz leki psychotropowe.

Nie poleca się także zamieniania środków o modyfikowanym uwalnianiu (CR, XR, SR, Retard) oraz leków w dawkach pediatrycznych.

Czy warto kupować zamienniki leków? Jakie są korzyści dla pacjenta?

Zdarza się, że pacjenci często ze względów ekonomicznych nie wykupują części recepty albo dzielą tabletki, licząc na jakikolwiek efekt zdrowotny, który w ich mniemaniu jest lepszy, niż gdyby nie przyjęli lekarstwa wcale. Dzięki stosowaniu odpowiedników w kieszeni może zostać nawet kilkaset złotych miesięcznie, a chory zyskuje możliwość wykupienia wszystkich leków i kontynuacji terapii. Decydując się na zamiennik leku, starajmy się kupować stale ten sam produkt. Dzięki temu możemy uniknąć pomyłki.

Źródła:

1. https://www.producencilekow.pl/leki-generyczne-i-bionastepcze/ [dostęp: 8.11.2021].

2. https://www.ema.europa.eu/en/documents/medicine-qa/questions-answers-generic-medicines_pl.pdf [dostęp: 8.11.2021].