Biały nalot na języku – przyczyny, leczenie i domowe sposoby

Biały nalot na języku wygląda nieestetycznie. Kojarzy się z zaniedbaniami higienicznymi, choć nie tylko one go powodują. To często problem medyczny – może być objawem chorób toczących się w jamie ustnej lub ogólnoustrojowych. O czym świadczy? Wyjaśniamy! 

Co to jest biały nalot na języku? 

Zdrowy język jest różowy lub jasnoczerwony i lekko wilgotny. Ma gładki obrys, szorstką powierzchnię i jest pozbawiony wszelkich pęknięć oraz owrzodzień. Swobodnie porusza się we wszystkich kierunkach. 

• Czasem może być obłożony białym nalotem – na całej powierzchni lub tylko w niektórych miejscach, jednolicie albo w postaci bardziej lub mniej intensywnych plam.  
• Warstwa nalotu może być cienka lub grubo i wyraźnie odznaczona, zapewniając wrażenie zwiększenia rozmiarów języka.  
• Może znikać po intensywniejszym szczotkowaniu lub nie poddawać się wzmożonej higienizacji jamy ustnej, co sprawia wrażenie, że wrasta w głąb tkanek. 

Biały nalot na języku występuje samodzielnie lub z szeregiem innych objawów. Często są to: 

• Nieświeży oddech, 
• Nieprzyjemny smak w ustach, 
• Podrażnienie, pieczenie, krwawienie języka, 
• Uczucie suchości w jamie ustnej. 

Biały nalot na języku – przyczyny 

Zbielenie powierzchni języka często ma związek z nieprawidłową higieną jamy ustnej. Bakterie, grzyby, resztki jedzenia, brud, złuszczone komórki błony śluzowej jamy ustnej – wszystko to może zostać uwięzione w przestrzeniach na szorstkiej powierzchni języka. Znaczne nagromadzenie tych cząsteczek powoduje, że z czasem język staje się biały. Przyczyną jest brak regularnego szczotkowania i nitkowania zębów. Ponadto wiele osób zapomina o płukaniu jamy ustnej płynami o działaniu antybakteryjnym i czyszczeniu powierzchni języka. Bakterie namnażają się w jamie ustnej i są przyczyną nie tylko białego nalotu, ale także nieświeżego oddechu. Mogą również powodować i nasilać choroby zębów i dziąseł. 

• Inną częstą przyczyną pojawiania się białego nalotu na języku jest odwodnienie. Może wystąpić jako efekt uciążliwych wymiotów lub biegunek. Jest też częste u osób starszych, u których ośrodek pragnienia jest „wyciszony” i po prostu nie czują, że chce im się pić. W przypadku odwodnienia język jest suchy i w miarę równomiernie obłożony białawym lub żółtawym nalotem. W dodatku błona śluzowa jamy ustnej jest wyraźnie bledsza. 
• Język osób palących papierosy i nadużywających alkohol może pokryć się białymi plamami. Nalot jest nieco kleisty. Dodatkowymi objawami są nieświeży oddech i żółknięcie zębów. U niektórych pojawiają się mikrourazy lub nawet dokuczliwe nadżerki i owrzodzenia jamy ustnej. 

Wymienione wyżej przyczyny to jedne z najczęstszych powodów pojawiania się białego nalotu na języku u dorosłych. Jakie inne choroby i stany mogą przyczyniać się do powstawania podobnych zmian na języku? 

• Kserostomia – suchość jamy ustnej. Pojawia się wówczas, gdy zmniejsza się aktywność gruczołów ślinowych. Częste przyczyny występowania suchości w ustach to stan po radioterapii, choroby ślinianek, odwodnienie oraz stosowanie niektórych leków (np. leki moczopędne, leki przeciwhistaminowe). Osoby z kserostomią są narażone na urazy błony śluzowej jamy ustnej. Podrażniona śluzówka jest bardziej podatna na rozwój infekcji. Pojawia się wtedy jeszcze bardziej nasilona suchość w ustach i biały nalot na języku. 
• Kandydoza jamy ustnej – tzw. pleśniawki jamy ustnej to infekcja spowodowana drożdżakiem z rodzaju Candida. Do rozwoju zakażenia dochodzi w efekcie osłabienia odporności, co ma miejsce m.in. u osób z niewyrównaną cukrzycą, nowotworami, wrodzonymi niedoborami odporności, zakażonych wirusem HIV i leczonych immunosupresyjnie. Może pojawić się też jako efekt długotrwałego stosowania antybiotyków lub noszenia źle dobranej protezy zębowej. Pleśniawki przybierają postać białych plamek pojawiających się najczęściej na języku i policzkach. Charakterystyczne jest to, że biały nalot można zetrzeć, odsłaniając znajdującą się pod nim zaczerwienioną powierzchnię z czerwonymi punktami. 
• Leukoplakia – to grube i białe plamy nalotu, których nie da się zeskrobać. Mogą dotyczyć wszystkich obszarów jamy ustnej. Czynniki wywołujące leukoplakię to alkohol, papierosy, przewlekłe stany zapalne i podrażnienie źle dobraną protezą zębową. Leukoplakia jest stanem przedrakowym dla nowotworów błony śluzowej jamy ustnej. Jej pojawienie się powinno skłonić Cię do konsultacji z lekarzem! 
• Liszaj płaski – przewlekły stan zapalny, który najprawdopodobniej wynika z zaburzonej pracy układu odpornościowego. Jest linijnym, drzewkowatym lub obrączkowatym zbieleniem, który pojawia się na policzkach, języku lub czerwieni warg. 
• Afty – są to zmiany w jamie ustnej pod postacią małych płytkich nadżerek otoczonych czerwoną obwódką. Są bolesne i po ok. dwóch dniach pokrywają się białym, szarym lub żółtym nalotem. Zwykle goją się bez pozostawiania blizn. Afty u dorosłych mogą być efektem urazów mechanicznych infekcji, osłabienia odporności, stresu i niedoborów witamin i składników mineralnych. 
• Zakażony piercing języka – źle przekłuty język i jego nieodpowiednia pielęgnacja mogą doprowadzić do infekcji bakteryjnej w tym miejscu. Takie rany w jamie ustnej są zwykle bolesne i utrudniają spożywanie pokarmów. Okolica języka wokół kolczyka może pokryć się białawym nalotem. 

Jak leczyć biały nalot na języku? 

Biały nalot na języku nie zawsze wymaga leczenia. Często ustępuje samoistnie po poprawie nawyków higienicznych jamy ustnej. Jak usunąć biały nalot na języku? Postępowanie medyczne zależy od przyczyny powodującej powstanie problemu.  

• W przypadku odwodnienia ważne jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości wody i elektrolitów.  
• Leukoplakia i liszaj płaski zazwyczaj nie wymagają leczenia. Ważna jest regularna konsultacja ze stomatologiem lub dermatologiem, żeby upewniać się, że zmiana się nie pogarsza. Jeśli zmiany wzbudzają podejrzenie nowotworzenia, możesz zostać skierowany do chirurga, który je usunie. Na ciężki liszaj płaski stosuje się sterydowe spray’e lub płyny do płukania jamy ustnej. 
• Pleśniawki jamy ustnej leczy się lekami przeciwgrzybiczymi. Mają one postać żelów, płynów lub pastylek do ssania (przypominają tabletki na ból gardła). Choroby bakteryjne wymagają antybiotykoterapii. 

Domowe sposoby na biały nalot na języku 

W przypadkach związanych ze złą higieną jamy ustnej biały nalot na języku można zlikwidować w warunkach domowych. Kluczem jest regularność – szczotkuj zęby minimum dwa razy dziennie i stosuj dobrej jakości pasty do zębów z apteki. Niektóre szczoteczki do zębów mają główkę, której spodnia powierzchnia może do tego posłużyć. Możesz także kupić specjalną skrobaczkę do powierzchni języka. 

Podsumowanie 

Pojawienie się jakichkolwiek zmian w wyglądzie czy ruchomości języka powinno wzbudzić Twoją czujność. Chociaż przyczyny zmian są często niegroźne, a defekt prosty do usunięcia, zdarza się, że biały nalot na języku jest objawem poważnej choroby. Wiesz już, jak dbać o higienę jamy ustnej? Stosuj się do zaleceń profilaktycznych. W ten sposób uchronisz się przed skutkami nagromadzenia resztek jedzenia i bakterii. 

Źródła:

1. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2010 (wydanie I – 5 dodruk)
2. M. Wiercińska, Język, https://www.mp.pl/medycynarodzinna/diagnostyka-kliniczna/objawy-kliniczne/119955,jezyk, [dostęp 07.01.2024 r.]
3. Z. Zdrojewicz i in., Język prawdę ci powie, czyli język jako narzędzie diagnostyczne wielu chorób, Medycyna Rodzinna, 2017, https://www.czytelniamedyczna.pl/6110,jzyk-prawd-ci-powie-czyli-jzyk-jako-narzdzie-diagnostyczne-wielu-chorlb.html, [dostęp 08.01.2024 r.]