Afty u dorosłych – przyczyny, objawy i leczenie
Afty w jamie ustnej powstają na skutek wielu czynników. Najczęściej są to niedobory witamin, czynniki genetyczne lub urazy mechaniczne. Poznaj apteczne i domowe metody leczenia zmian.
Spis treści
Afty to niewielkich rozmiarów nadżerki, które pojawiają się w obrębie jamy ustnej. Towarzyszy im miejscowy stan zapalny błony śluzowej. Mimo że nie stanowią zagrożenia zdrowotnego, potrafią sprawić ból, utrudniając przy tym jedzenie i mówienie. Co ważne, mają również tendencję do nawracania. Dowiedz się, jak rozpoznać afty oraz jak skutecznie z nimi walczyć!
Co to są afty?
Afty to niewielkie zmiany pojawiające się w obrębie jamy ustnej. Przybierają postać owrzodzeń lub nadżerek. Często są mylone z pleśniawkami, jednak to dwie różne zmiany, które wymagają odmiennego leczenia.
- Pleśniawki wywołują chorobotwórcze grzyby i występują najczęściej u małych dzieci. Przybierają postać niewielkich, białych lub biało-czerwonych wykwitów i przypominające ścięte mleko lub ser twarogowy.
- Afty mogą występować pojedynczo lub tworzyć większe skupiska. Warto pamiętać, że tego rodzaju zmiany nie są spowodowane infekcją wirusową i nie można się nimi zarazić.
Wyróżnia się kilka rodzajów aft:
- Afty Mikulicza (małe) – ich przebieg przybiera łagodny charakter, zwykle znikają samoistnie po upływie kilku dni. Osiągają rozmiary do kilku milimetrów do jednego centymetra,
- Afty Suttona (duże) – widoczne są jako rany w jamie ustnej, powodują utratę głębszych struktur błony śluzowej. Zmiany utrzymują się nawet przez kilkanaście tygodni. Gojąc się, mogą pozostawiać blizny,
- Afty opryszczkopodobne – występują wyłącznie u dorosłych. Przybierają postać małych nadżerek. Ich pojawieniu się towarzyszy dyskomfort i trudności w przyjmowaniu pokarmów.
Afty – przyczyny
Przyczyny rozwoju aft w jamie ustnej mają wieloczynnikowy charakter. Do najczęstszych z nich zaliczamy:
- Niedostateczną higienę jamy ustnej, nieleczoną próchnicę u dorosłych,
- Uszkodzenia mechaniczne na skutek mycia zębów szczoteczką, czy podrażnienia podczas zabiegów stomatologicznych,
- Nieodpowiednio dopasowaną protezę,
- Stosowanie silnych antybiotyków,
- Niedobór ważnych witamin i minerałów: kwas foliowy, żelazo, witaminy B12,
- Niewłaściwą dietę – spożywanie wysoko przetworzonej żywności,
- Przewlekły stres i brak snu,
- Alergie pokarmowe,
- Choroby nowotworowe i przyjmowanie chemioterapii.
Jeśli afty pojawiają się z większą częstotliwością (częściej niż raz do roku), może to wskazywać na tzw. aftozę nawrotową. W tym przypadku dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne – ok. 30% osób, które cierpią na tę przypadłość, ma w rodzinie bliskich z podobnymi dolegliwościami. Aftoza nawrotowa występuje także jako jeden z objawów choroby refluksowej żołądka, celiakii, Leśniowskiego-Crohna czy zapalenia zatok.
Afty – objawy
Pierwszym zwiastunem rozwijających się aft jest mrowienie, szczypanie i kłucie w okolicach jamy ustnej. Po krótkim czasie pojawia się również wyraźny ból, któremu towarzyszy dyskomfort podczas jedzenia, picia czy mówienia. Wewnątrz jamy ustnej można zaobserwować zmiany niewielkiej średnicy pokryte białym nalotem, wokół których pojawia się zaczerwienienie i krwawienie z dziąseł. Duże afty zdarzają się znacznie rzadziej, jednak ich rozmiary osiągają wówczas nawet kilka centymetrów. Mogą również pojawić się bardziej ogólne objawy takie jak: podwyższona temperatura, powiększenie węzłów chłonnych i ogólne osłabienie organizmu.
Afty – leczenie
Leczenie aft polega na miejscowym stosowaniu środków o działaniu przeciwbólowym, osuszającym, ściągającym i przeciwbakteryjnym. Preparaty na afty występują w formie żeli, past, płukanek, dlatego każdy znajdzie odpowiedni produkt dla siebie. Jeżeli po 4 tygodniach afty nie znikną, warto skontaktować się z lekarzem, zwłaszcza gdy towarzyszy im gorączka lub ogólne osłabienie organizmu. Nawracające afty wymagają ogólnoustrojowej terapii, która pozwoli znaleźć konkretną przyczynę dolegliwości. Lekarz zaleca wówczas wykonanie ogólnych badań krwi, poziomu żelaza i witaminy B12. Specjalista musi wykluczyć także alergie, uczulenia czy choroby o podłożu zapalnym. Czasem konieczne staje się zastosowanie leczenia miejscowego, które obejmuje sterydoterapię oraz leki o działaniu immunosupresyjnym.
Warto wprowadzić do diety produkty bogate w witaminy A, C, E oraz witaminy z grupy B i cynk. Dzięki nim unikniemy wielu niedoborów składników odżywczych. Ważne jest również zmniejszenie ilości spożywanych kwaśnych produktów, a także wyeliminowanie wysoko przetworzonej żywności, która niekorzystnie wpływa nie tylko na jamę ustną, ale i na cały organizm.
Domowe sposoby na afty
Istnieje wiele domowych sposobów na leczenie aft, które są w stanie złagodzić ból i przyspieszyć regenerację śluzówki jamy ustnej.
- Napary ziołowe – zioła takie jak rumianek, szałwia, tymianek, dąb czy łopian wykazują działanie łagodzące i ściągające, dzięki czemu w krótkim czasie likwidują ból i dyskomfort. Podczas przygotowania naparu należy pamiętać, aby ziół nie zalewać wrzątkiem tylko lekko przestudzoną wodą (ok. 85°C).
- Okłady z lodu – jednym ze sposobów łagodzenia dolegliwości bólowych są kompresy lodowe, które można przygotować, owijając w gazę kostkę lodu i przykładając do rany. Niska temperatura znieczuli aktywne zakończenia nerwowe, łagodząc piekący ból.
- Płukanka z roztworu soli – sól wykazuje działanie odkażające, wystarczy wymieszać pół łyżeczki soli ze szklanką ciepłej wody. Następnie takim roztworem płuczemy usta (bez połykania roztworu). Kurację możemy powtarzać kilka razy dziennie.
- Herbata – po zaparzeniu herbaty torebkę można wykorzystać jako łagodzący i osuszający okład na aftę. Działanie ściągające zmniejsza dyskomfort spowodowany opuchlizną lub nagromadzonym płynem.
Afty – jak im zapobiegać?
Zapobieganie aftom w głównej mierze zależy od ich przyczyny. Jednak czasem ciężko ustalić, dlaczego dochodzi do rozwoju zmian. Duże znaczenie ma odpowiednia profilaktyka i zdrowy tryb życia. Wiele osób zastanawia się, jak dbać o higienę jamy ustnej. Nie zapominajmy o codziennym myciu zębów, istotne jest również płukanie jamy ustnej oraz regularne wizyty u stomatologa. Należy także unikać przygryzania warg i policzków, a także wkładania do ust przedmiotów, na których znajdują się bakterie (ołówki, końcówki długopisów itp.).
Podsumowanie
Afty mogą pojawić się u każdego z nas z wielu powodu związanych z predyspozycjami genetycznymi, niezdrowym trybem życia czy różnymi chorobami. W aptekach dostępne są gotowe produkty, które łagodzą dolegliwości i przyśpieszają gojenie. Istnieje również wiele domowych sposobów na walkę ze zmianami.
- Górska R., Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej, Wydanie I. Wydawnictwo Med Tour Press International, Otwock 2011.
- Jańczuch Z., Banach J., Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia: podręcznik dla studentów stomatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Waśniewska-Okupniak E., Szyfter W., Diagnostyka zapaleń jamy ustnej z nadżerkami i owrzodzeniami błony śluzowej, „Polski Przegląd Otolaryngologiczny”, 2015.
Najnowsze artykuły
Słodki posmak w ustach – jakie są możliwe przyczyny tego objawu i co może oznaczać dla zdrowia?
Żółty stolec − jakie są jego przyczyny?
Wysoki puls – czy jest niebezpieczny? Co może oznaczać?
Katar z krwią – co oznacza? Przyczyny i leczenie
Wyciek z ucha − kolor wydzieliny wskaże chorobę
Jak zbić gorączkę? Domowe sposoby na temperaturę
Inhalacje z soli fizjologicznej – jak je robić, by oczyścić nos i zatoki?
Spuchnięte dłonie – jakie są przyczyny i jak je leczyć?
Przeczytaj także
Próchnica u dorosłych – skąd się bierze i jak ją leczyć?
Paradontoza – przyczyny, objawy i leczenie
Afty u dorosłych – przyczyny, objawy i leczenie
Krwawienie dziąseł – co jest przyczyną i jak je leczyć?
Nadwrażliwość zębów – co ją powoduje i jak ją zwalczyć?
Ból zęba – jakie mogą być przyczyny i jak sobie z nim radzić domowymi sposobami?
Jak prawidłowo myć zęby? Metody szczotkowania zębów
Leczenie kanałowe krok po kroku. To warto wiedzieć!
Więcej artykułów na ten temat
Krwawienie dziąseł – co jest przyczyną i jak je leczyć?
Suchy zębodół: jak mu zapobiegać po usunięciu zęba?
Zapalenie dziąseł − leczenie płukankami pomoże?