E-papierosy - jak wpływają na organizm? Szkodliwość i skutki

Wykorzystywane w e-papierosach liquidy zawierają glikol propylenowy, glicerynę i aromaty, a także silnie uzależniającą nikotynę (choć dostępne są również wkłady beznikotynowe).

Sprawdź popularne kategorie

Czy papieros elektroniczny jest szkodliwy?

Pojawienie się na rynku e-papierosów dało nadzieję, że właśnie pojawiła się zdrowsza alternatywa dla zwykłych papierosów. Dlaczego tak sądzono? Podczas spalania tradycyjnych „fajek” powstaje około 7000 substancji chemicznych, spośród których wiele ma potencjał toksyczny i kancerogenny. Uważano, że eliminacja procesu spalania sprawi, że e-papierosy będą mniej szkodliwe.

Czy e-papierosy są gorsze od papierosów?

O szkodliwości palenia nie trzeba nikogo przekonywać. Palenie tytoniu wciąż pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów. Znacząco zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i układu oddechowego. Odpowiada za 90% przypadków raka płuc. Negatywnie wpływa też na odporność i płodność, a ponadto nasila stan zapalny w organizmie. Czy papierosy elektroniczne są równie niezdrowe? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, czy są gorsze – na pewno nie można żyć w przeświadczeniu, że są zdrowsze. W przypadku każdego uzależnienia od nikotyny, warto zapoznać się ze wskazówkami, jak skutecznie rzucić palenie.

W kontekście e-papierosów podkreślić należy, że nałóg palenia (tzw. wapowanie) ogarnia coraz młodsze grupy wiekowe. W raporcie z 2022 roku przygotowanym dla amerykańskiej agencji CDC stwierdzono, że około 11,6% dorosłych w USA używa tradycyjnych papierosów. Większość użytkowników mieści się w przedziałach wiekowych 25–44 lata oraz 45–64 lata. Dla porównania, około 6,0% dorosłych stosuje e-papierosy, przy czym ponad 50% użytkowników to osoby w wieku 18–24 lat. Dodatkowo, raport z 2023 roku wykazał, że około 2,13 miliona amerykańskich uczniów szkół średnich i gimnazjów miało styczność z produktami do wapowania. Sam termin „wapowanie” wprowadza zresztą w błąd, umniejszając szkodliwości e-papierosów. Sugeruje bowiem, że wdycha się parę wodną, a w rzeczywistości jest to aerozol – zawiesina różnorodnych cząsteczek.

Jakie są skutki palenia e-papierosów?

Jakie choroby wywołują e-papierosy? Przyjrzyjmy się ich szkodliwości.

Czy e-papierosy szkodzą na serce?

Tak, e-papierosy szkodzą na serce, za co odpowiadają zarówno nikotyna, jak i inne składniki podgrzanego aerozolu. 

• W badaniach in vivo i in vitro wykazano, że e-papierosy prowadzą do hiperlipidemii, nadmiernej aktywacji układu współczulnego (wydzielania adrenaliny), dysfunkcji śródbłonka naczyniowego, uszkodzeń DNA, stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego. Mechanizmy te leżą u podstaw wielu chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy, zawałów i udarów (wg badań American Heart Association e-papierosy zwiększają ich ryzyko nawet o 71% w porównaniu do osób niepalących).
• Wśród użytkowników produktów do wapowania wykazano również częstsze występowanie arytmii i nadciśnienia.

Czy e-papieros psuje płuca?

Tak, e-papierosy mogą uszkadzać układ oddechowy. Co się dzieje z płucami po e-papierosie? Może dojść do rozwoju zespołu EVALI (E-Cigarette or Vaping-Associated Lung Injury), czyli uszkodzenia płuc związanego z używaniem e-papierosów i innych urządzeń elektronicznych do wapowania. Choroba zidentyfikowana przez CDC w 2019 r. objawia się bólem w klatce piersiowej, dusznościami, krwiopluciem, kaszlem, gorączką, tachykardią i spadkiem saturacji. Za rozwój symptomów odpowiada najprawdopodobniej wdychanie zawartego w e-papierosach octanu tokoferolu.

Czy e-papieros powoduje raka?

W badaniach na myszach wykazano, że e-papierosy zwiększają ryzyko powstawania nowotworów. Czy podobny mechanizm zachodzi u ludzi? Naukowcy podkreślają, że wnioski te będzie można wyciągnąć za kilka lat. Nowotwory u osób palących tradycyjne papierosy rozwijają się zwykle po kilkunastu latach nałogu. Moda na elektroniczne papierosy trwa zbyt krótko, aby możliwa była ocena skutków długofalowych w kontekście chorób onkologicznych.

Czy e-papieros niszczy wątrobę?

Tak, e-papierosy mogą uszkadzać wątrobę. Zwiększają akumulację lipidów, stres oksydacyjny i apoptozę (śmierć) hepatocytów (komórek budujących wątrobę). Wykazano, że użytkownicy e-papierosów są bardziej narażeni na marskość i stłuszczenie wątroby w porównaniu do osób, które nigdy nie paliły.

Jak szkodzą e-papierosy? FAQ

Poniżej prezentujemy odpowiedzi na dodatkowe pytania dotyczące e-papierosów.

Czy papierosy elektroniczne są szkodliwe dla zdrowia? Podsumowanie

Papierosy elektroniczne, choć pozbawione tytoniu, są szkodliwe dla zdrowia. Substancje zawarte we wdychanym aerozolu zwiększają ryzyko chorób serca, układu oddechowego i wątroby.

Piśmiennictwo:

1. TOBACCO PRODUCT USE AMONG ADULTS — United States, 2022: https://www.cdc.gov/tobacco/media/pdfs/2024/09/cdc-osh-ncis-data-report-508.pdf [dostęp: 28.01.2025 r.]
2. Birdsey J, Cornelius M, Jamal A, et al. Tobacco Product Use Among U.S. Middle and High School Students — National Youth Tobacco Survey, 2023. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2023;72:1173–1182
3. Espinoza-Derout J, Shao XM, Lao CJ, Hasan KM, Rivera JC, Jordan MC, Echeverria V, Roos KP, Sinha-Hikim AP, Friedman TC. Electronic Cigarette Use and the Risk of Cardiovascular Diseases. Front Cardiovasc Med. 2022 Apr 7;9:879726. doi: 10.3389/fcvm.2022.879726. PMID: 35463745; PMCID: PMC9021536.
4. Zong, H., Hu, Z., Li, W. et al. Electronic cigarettes and cardiovascular disease: epidemiological and biological links. Pflugers Arch - Eur J Physiol 476, 875–888 (2024). https://doi.org/10.1007/s00424-024-02925-0
5. Jak e-papierosy wpływają na zdrowie?, https://www.gov.pl/web/psse-szczecin/jak-e-papierosy-wplywaja-na-zdrowie2, [dostęp: 28.01.2025 r.]
6. Tang MS, Tang YL. Can electronic-cigarette vaping cause cancer? J Cancer Biol. 2021;2(3):68-70. doi: 10.46439/cancerbiology.2.027. PMID: 35759322; PMCID: PMC9222281.
7. Chakinala RC, Dawoodi S, Fabara SP, Asad M, Khayyat A, Chandramohan S, Aslam A, Unachukwu N, Nasyrlaeva B, Jaiswal R, Chowdary SB, Malik P, Rabbani R. Association of Smoking and E-Cigarette in Chronic Liver Disease: An NHANES Study. Gastroenterology Res. 2022 Jun;15(3):113-119. doi: 10.14740/gr1490. Epub 2022 Jun 22. Retraction in: Gastroenterology Res. 2023 Jun;16(3):201. doi: 10.14740/gr1490r. PMID: 35836707; PMCID: PMC9239491.
8. Schaffer S, Strang A, Saul D, Krishnan V, Chidekel A. Adolescent E-cigarette or Vaping Use-Associated Lung Injury in the Delaware Valley: A Review of Hospital-Based Presentation, Management, and Outcomes. Cureus. 2022 Feb 7;14(2):e21988. doi: 10.7759/cureus.21988. PMID: 35282521; PMCID: PMC8906560.
9. Tzortzi A, Teloniatis SI, Matiampa G, Bakelas G, Vyzikidou VK, Vardavas C, Behrakis PK, Fernandez E. Passive exposure to e-cigarette emissions: Immediate respiratory effects. Tob Prev Cessat. 2018 May 7;4:18. doi: 10.18332/tpc/89977. PMID: 32411845; PMCID: PMC7205134.