Sebum – co to jest, jakie są przyczyny jego nadmiernej produkcji i jak leczyć jego nadmiar?

Sebum to wydzielina gruczołów łojowych, której nadmiar bardzo negatywnie wpływa na zdrowie psychiczne. Łojotok, szczególnie zlokalizowany na twarzy i skórze głowy, mimo że nie prowadzi do zagrożenia życia zdecydowanie obniża jego jakość. Może również przyczyniać się do rozwoju chorób dermatologicznych, np. trądziku pospolitego czy łuszczycowego zapalenia skóry głowy.

Co to jest sebum?

Sebum jest wydzieliną gruczołów łojowychnaturalnie występujących na całym ciele, szczególnie w jego środkowej linii – na twarzy: brodzie, nosie i czole (tzw. strefa T), skórze głowy, górnej części klatki piersiowej i na plecach. To lepki płyn, w skład którego wchodzą m.in. estry, triglicerydy, skwalen i cholesterol. Twarz jest jednym z obszarów ciała najbardziej narażonych na działanie środowiska zewnętrznego, dlatego należy pamiętać, że sebum pełni w jej przypadku funkcję bariery ochronnej. Zabezpiecza ją m.in. przed zanieczyszczeniami, zagrożeniami bakteryjnymi i chemicznymi oraz poparzeniem słonecznym. Pomimo że jego obecność jest tak znacząca, to często postrzega się ją jako nieestetyczną i niehigieniczną.

Przyczyny nadmiaru sebum

Powodów występowania nadprodukcji łoju na twarzy jest wiele. Czynniki genetyczne, zaburzenia gospodarki hormonalnej, toczący się w organizmie proces chorobowy, stres, dieta, nieodpowiednia pielęgnacja – to tylko przykłady możliwych przyczyn. Również zaburzenie bariery hydro-lipidowej wzmaga wydzielanie sebum, dlatego w walce z łojotokiem nie poleca się nadmiernego oczyszczania cery i jej ciągłego matowienia.

Warto też zwrócić uwagę na okresowość cech skóry, która podlega ciągłym cyklicznym zmianom. Zmiany te zachodzą m.in. w poziomie jej nawilżenia, przepływie krwi, temperaturze, widoczności zmarszczek czy właśnie produkcji sebum. Tempo jego wydzielania zależy od rytmu okołodobowego, którego zachwianie może wywoływać nadmierne wydzielanie łoju skórnego. W celu zmniejszenia jego produkcji wskazane jest utrzymywanie prawidłowej okresowości poprzez regularne cykle snu oraz odpowiednią dietę.

Jeżeli jednak pomimo Twoich starań nie następuje redukcja w poziomie produkcji łoju, skorzystaj z pomocy dermatologa. Możliwe, że przyczyną nadprodukcji sebum, a nawet trądziku, jest proces chorobowy toczący się w organizmie. Niezbędne wtedy będzie przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki. Trądzik wywołany nadprodukcją sebum w wielu przypadkach stanowi poważny problem zdrowotny. Występuje głównie wśród dziewcząt między 13 a 15 rokiem życia oraz wśród chłopców w wieku 15-17 lat. Bardzo często ma podłoże genetyczne. Mówi się, że trądzik jest powodem 20% wizyt u dermatologów. 

Jak zostało wspomniane wyżej, łojotok może obejmować nie tylko twarz, ale również skórę głowy. Nadmiar sebum w tej strefie, a co za tym idzie, jej niedotlenienie oraz brak dopływu krwi do mieszków włosowych, może z czasem powodować wypadanie włosów oraz choroby, np.  . Przyczyny zaostrzenia choroby są niemalże identyczne jak łojotoku skóry twarzy – nieodpowiednia dieta, niedobór snu, stres, zaburzona gospodarka hormonalna, czynniki genetyczne czy proces chorobowy. Łojotokowe zapalenie skóry głowy może objawiać się występowaniem czerwonych kolistych plam oraz świądu. Nie lekceważ pierwszych sygnałów z uwagi na fakt, że choroba może objąć inne obszary ciała, szczególnie uszy lub tułów.

Jak zmniejszyć wydzielanie sebum?

Jeśli zastanawiasz się, jak pozbyć się sebum np. z obszaru brody, nosa lub czoła, to warto spojrzeć na problem całościowo. Zaobserwuj, czy kosmetyki do pielęgnacji twarzy, których używasz lub Twój sposób odżywiania mają wpływ na poziom wydzielanego sebum. Sprawdź, czy ich modyfikacja umożliwia uregulowanie pracy gruczołów łojowych. Pamiętaj, że aby dostrzec różnice, zwykle potrzeba czasu.

W Twojej kosmetyczce powinny znaleźć się kosmetyki z łagodnym składem, które nie będą dodatkowo przesuszać skóry. Zadbaj nie tylko o odpowiednie toniki do twarzy czy kremy do twarzy, ale również o sposób pielęgnacji, oczyszczania i prawidłowe zmywanie makijażu. Do demakijażu oraz oczyszczania skóry twarzy wybierz kosmetyk bardzo łagodny, ale zarazem skuteczny, aby usunąć wszystkie zanieczyszczenia. Potrzeby osób borykających się z problemem cery łojotokowej są duże, dlatego na rynku pojawia się coraz więcej produktów skierowanych właśnie do tej grupy. Jednym z nich jest płyn oczyszczający Sesderma Sensyses Sebum, w którego skład wchodzą substancje normalizujące nadmierne wydzielanie sebum.

Mimo że nadmierny łojotok stanowi ogromny problem estetyczny i w pierwszej chwili chciałoby się zmatowić cerę, to nie można zapomnieć o utrzymywaniu prawidłowego poziomu nawilżenia. Kremy nawilżające powinny stanowić fundament pielęgnacji skóry tłustej. Z kolei na początkowym etapie walki z nadmiernym przetłuszczaniem się skóry głowy wypróbuj kosmetyki dostępne w aptekach lub drogeriach. Spróbuj przez jakiś czas stosować szampony redukujące wydzielanie sebum np. Ducray Sabal lub sera do skóry głowy np. Tołpa Green S. O. S., które pomogą Ci w walce z problemem. Gdyby jednak choroba pogłębiała się, koniecznie poszukaj pomocy u specjalisty. Trycholog z pewnością znajdzie źródło problemu i wspólnie go rozwiążecie.

Domowe sposoby na nadmiar sebum na twarzy

Domowe metody radzenia sobie z tym problemem obejmują głównie miejscowe stosowanie kremów lub żeli. Niezwykle ważna jest regularna aplikacja odpowiednich kosmetyków. Pamiętaj, żeby używać produktów delikatnych, zawierających łagodnie działające substancje. Wypróbuj te, w których składzie znajdują się glony i algi – zawarte w nich minerały wchłaniają nadmiar sebum i zwężają ujścia gruczołów łojowych. 

Na rynek kosmetyczny wchodzi coraz więcej produktów mających na celu kontrolę wydzielania sebum i wizualne zmniejszenie błyszczenia się twarzy. Stosunkowo niedawno hitem w pielęgnacji skóry twarzy stał się niacynamid. W badaniu przeprowadzonym w Japonii i USA porównywano stosowanie żelu zawierającego 2% niacynamid oraz 1% d-pantenol z żelem niezwierającym tych substancji. Wyniki wykazały spadek widocznego natłuszczenia twarzy po stosowaniu produktu zawierającego niacynamid.

Mimo wszystko zwróć uwagę przede wszystkim na styl życia, który prowadzisz. Może okazać się, że Twój problem wynika wyłącznie z braku snu lub złej diety.

Wpływ diety na poziom wydzielania sebum

Dieta ma ogromne znaczenie w kontekście wpływu na zdrowie, samopoczucie i wygląd. Odpowiednio dobrana, wspiera proces leczenia różnych chorób. Dzięki modyfikacji sposobu odżywiania możliwe jest np. obniżenie zbyt wysokiego poziomu cholesterolu lub glukozy we krwi. Podobny efekt można uzyskać w odniesieniu do chorób dermatologicznych, w tym poziomu wydzielanego sebum.

Warto podkreślić, że nadmierna produkcja sebum oraz zmiana jego składu mogą prowadzić do powstania trądziku. Stosowanie diety o wysokim indeksie glikemicznym ma przełożenie na jego występowanie. Nasilenie trądziku związane jest również ze zwiększonym spożywaniem cukru, kwasów tłuszczowych nasyconych i trans oraz nabiału. To tzw. dieta typu zachodniego. Na stan naszej skóry wpływ mają również używki, tj. alkohol czy papierosy. Spróbuj ograniczyć ich spożywanie i zobacz, jakie efekty uzyskasz!

Zaobserwowano, że stosowanie przez co najmniej 10 tygodni prowadzi do zmniejszenia wielkości gruczołów łojowych. Zaleca się, aby spożywać także jak najwięcej warzyw i ryb oraz pić zieloną herbatę – obecne w niej polifenole wpływają na obniżenie wydzielania sebum. Co więcej polifenole stosowane doustnie lub miejscowo mogą skutecznie zmniejszać ilość wydzielanego sebum przez gruczoły łojowe oraz leczyć wywołane jego nadprodukcją choroby. Zielona herbata, w porównaniu do herbaty czarnej, zawiera więcej składników polifenolowych ze względu na sposób jej wytwarzania. 

Wydzielanie sebum u mężczyzn

Budowa skóry twarzy kobiet i mężczyzn wykazuje pewne różnice, które przekładają się m.in. na poziom wydzielania sebum. Zależą one od proporcjonalności poziomu hormonów w organizmie.  Dokładnie od poziomu androgenów i estrogenów.

Wyższe stężenie androgenów u mężczyzn sprawia, że skóra jest grubsza i mniej wrażliwa. Skóra mężczyzn zawiera więcej gruczołów łojowych, co jest związane z większą produkcją sebum. Również wyższy poziom testosteronu charakteryzuje się intensywniejszym natłuszczeniem skóry twarzy. Mówi się, że wydzielanie łoju u mężczyzn może być nawet 4-krotnie wyższe niż u kobiet. Nadprodukcja sebum prowadzi do zablokowania ujść gruczołów łojowych, co skutkuje pojawieniem się trądziku, który dotyka częściej chłopców niż dziewczęta.

Nadmierny poziom androgenów i predyspozycje genetyczne wiążą się nie tylko z problemami dermatologicznymi, ale także z łysieniem androgenowym, które u mężczyzn cechuje się utratą włosów w obrębie czoła i szczytu głowy.

Jak radzić sobie z nadprodukcją sebum? Podsumowanie

Jeżeli chcesz osiągnąć zdrowy i promienny wygląd skóry twarzy, zadbaj koniecznie o równowagę pomiędzy produkcją sebum a jej oczyszczaniem. Nadmiar łoju jest niepożądany ze względów nie tylko estetycznych, ale również zdrowotnych – pamiętaj, że jego nadprodukcja prowadzić może do chorób dermatologicznych. W sytuacji odwrotnej, czyli w przypadku wystąpienia niedoboru łoju, Twoja skóra będzie podrażniona, swędząca i pozbawiona blasku. Dzięki osiągnięciu równowagi z pewnością poczujesz się czysto, zdrowo i pięknie!

Jeżeli jednak Twój problem się utrzymuje, to pamiętaj, aby korzystać z pomocy dermatologów lub kosmetologów.

Źródła:

1. Saric, S.; Notay, M.; Sivamani R. Green Tea and Other Tea Polyphenols: Effects on Sebum Production and Acne Vulgaris. W: „Antioxidants”. [online]. 2016, [nr] 6(1), 2. [dostęp: 20.03.2022]
   Dostępny w Internecie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5384166/.
2. Matsui, MS.; Pelle, E.; Dong, K.; Pernodet, N.; Biological Rhythms in the Skin. W: „Int J Mol Sci”. [online]. 2016, [nr] 17(6):801. [dostęp: 20.03.2022] Dostępny w Internecie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4926335/.
3. Melnik, BC. Linking diet to acne metabolomics, inflammation, and comedogenesis: an update. Clinical, cosmetic and investigational dermatology. (2015), s. 371-88.
4. Bednarek, M.; Musiał, C. Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy. Kosmetologia estetyczna. (2019), s. 393-96.
5. Jankowiak, W.; Imielski, W.; Pachurka, J. ­­­­Kosmetologia wobec problemów cery tłustej i trądzikowej. Kosmetologia estetyczna. (2016), s. 501-4.
6. Draelos, ZD.; Matsubara A.; Smiles, K. (2006) The effect of 2% niacinamide on facial sebum production. Journal of Cosmetic and Laser Therapy, s. 96-101.
7. Marchlewicz, M.; Duchnik, E.; Kruk, J.; Szumilas, K. Wpływ androgenów na skórę mężczyzn. W: „Postępy Andrologii Online”. [online]. 2014, [nr] 1(2), str. 14-24. [dostęp: 01.04.2022] Dostępny w Internecie: https://postepyandrologii.pl/wp-content/uploads/2021/09/06.02.2015_M.Marchlewicz-i-wsp..pdf.