Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy, leczenie

Jesienią i zimą wiele problemów dermatologicznych się zaostrza. Takim schorzeniem jest np. łojotokowe zapalenie skóry. Objawy są dosyć uciążliwe, a w dodatku lubią nawracać. Dowiedz się, czym jest łojotokowe zapalenie skóry, skąd się bierze, jakie są jego przyczyny i jak je leczyć.

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotok nierzadko do złudzenia przypomina inne choroby skóry, takie jak łuszczyca czy wyprysk.

Piotr Sobolewski pisze:

„Zapalenie łojotokowe skóry to częste schorzenie dermatologiczne obserwowane niemal w każdej grupie wiekowej – od niemowląt, przez nastolatków aż po osoby dorosłe. Choruje na nie około 1–3% ogólnej populacji.

Poziom zachorowalności jest szczególnie wysoki u osób z osłabioną odpornością (zakażonych wirusem HIV, osób po przeszczepach narządowych, pacjentów w trakcie leczenia immunosupresyjnego) i wynosi aż 34–83%”.

Przeczytaj również: Badania immunologiczne – sprawdź, jaką masz odporność?

Łojotokowe zapalenie skóry głowy – przyczyny występowania

Piotr Sobolewski dodaje:

„Objawy łojotokowego zapalenia skóry są wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania jej komórek. Winę za to ponoszą drożdżaki z rodzaju Malassezia, które wraz z innymi drobnoustrojami wchodzą w skład fizjologicznej skóry.

U zdrowych osób obecność tych drożdżaków w skórze nie wywołuje żadnych niepokojących objawów. Natomiast u chorych na łojotokowe zapalenie skóry, Malassezia wnika do warstwy rogowej naskórka i uwalnia tam enzym – lipazę, który powoduje powstanie wolnych kwasów tłuszczowych i przyczynia się do rozwoju miejscowego stanu zapalnego.

Proces zapalny w skórze skutkuje tak zwaną nadmierną proliferacją naskórka, która objawia się w postaci łusek. Naturalna bariera ochronna skóry zostaje wtedy naruszona, drożdżaki mogą więc łatwiej ją penetrować. Dodatkowo produkowane ciągle kwasy tłuszczowe stanowią dla nich doskonałą pożywkę. Co więcej, dochodzi do nadmiernej utraty wody przez uszkodzony naskórek, co dodatkowo nasila świąd”.

Magdalena Piniak tłumaczy:

„Łojotokowe zapalenie skóry może być powiązane z czynnikami takimi jak:

• długotrwały stres i wahania nastroju,
• nadużywanie alkoholu,
• niewłaściwa dieta,
• zaburzenia hormonalne, które mogą doprowadzić do nadmiernej aktywności gruczołów łojowych,
• ogólne osłabienie organizmu i zły stan zdrowia,
• otyłość,
• zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej.

Niektóre leki psychotropowe, takie jak lit, mogą mieć wpływ na rozwój łojotokowego zapalenia skóry.

Również chorujący na inne schorzenia mają większe szanse na wystąpienie łojotokowego zapalenia skóry. Szczególnie narażeni są pacjenci z chorobami takimi jak:

• cukrzyca,
• choroba Parkinsona,
• zaburzenia psychiczne,
• epilepsja,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• łuszczyca,
• trądzik,
• przebyty zawał lub udar”.

Jakie objawy daje łojotokowe zapalenie skóry?

Skóra łojotokowa cechuje się następującymi objawami:

• rumień,
• nasilony świąd w zakresie zmian skórnych,
• tłuste, lepkie łuski na owłosionej skórze głowy,
• łuszcząca się skóra w uszach oraz między brwiami.

Magdalena Piniak rozwija:

„Jeśli u pacjenta występuje łojotokowe zapalenie skóry głowy, może nawet dość do wypadania włosów i w konsekwencji – do łysienia.

Przy wystąpieniu powyższych objawów należy skontaktować się z dermatologiem, który zaleci odpowiednie leczenie”.

Piotr Sobolewski kontynuuje:

„Zapalenie łojotokowe skóry najczęściej obejmuje okolice o dużym zagęszczeniu gruczołów łojowych, czyli owłosioną skórę głowy, twarz, klatkę piersiową, plecy, doły pachowe i okolice pachwin”.

Obraz zmian skórnych zależy od ich lokalizacji i wieku pacjenta.

Ciemieniucha, czyli dziecięca odmiana łojotokowego zapalenia skóry głowy

Jedną z form łojotoku u dzieci jest ciemieniucha, która pojawia się w pierwszych tygodniach życia. Tłuste, nawarstwione i miękkie strupy na głowie niemowlęcia nie wywołują u niego jednak żadnych przykrych objawów.

Dowiedz się więcej: Ciemieniucha: jak pielęgnować skórę głowy noworodka?

Ciemieniucha jest jedyną formą łojotokowego zapalenia skóry głowy, która z czasem mija samoistnie. Zwykle poza prawidłową pielęgnacją skóry niemowlęcia, choroba ta nie wymaga leczenia. W bardziej nasilonych przypadkach lekarz może zalecić Ci pielęgnację głowy malucha oliwą salicylową o działaniu keratolitycznym (złuszczającym). W ten sposób łatwiej pozbędziesz się nawarstwionych łusek.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy u dorosłych

Piotr Sobolewski opisuje objawy:

„U młodzieży i dorosłych objawami łojotokowego zapalenia skóry są zmiany rumieniowe pokryte tłustą, żółtą łuską. Na twarzy zmiany pojawiają się najczęściej w okolicach łuków brwiowych, fałdów nosowo-wargowych, u mężczyzn dodatkowo w miejscach zarostu”.

U dorosłych łojotokowe zapalenie skóry zawsze wymaga leczenia, ponieważ ma charakter przewlekły z tendencją do zaostrzeń i nawrotów. Kuracja jest wielokierunkowa i w dużej mierze polega na łagodzeniu objawów, ponieważ bardzo trudno tę chorobę całkowicie wyeliminować. W terapii łojotokowego zapalenia skóry bardzo ważną rolę odgrywa systematyczność. Jak wyleczyć łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry głowy – leczenie

Magdalena Piniak uczy:

„W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry ważna jest zmiana stylu życia, oczywiście oprócz preparatów przepisanych przez lekarza. Należy pamiętać o zbilansowanej diecie i aktywności fizycznej. Powinno się ograniczyć produkty smażone, słodycze czy tłuszcze zwierzęce, gdyż mogą one mieć wpływ na zwiększenie aktywności gruczołów łojowych.

Do diety warto wprowadzić jedzenie bogate w witaminy z grupy B. To przede wszystkim:

• drożdże piwne,
• wątróbka,
• fasola,
• groch,
• jajka,
• warzywa liściaste,
• nasiona słonecznika,
• otręby,
• orzechy włoskie,
• ryby morskie,
• grzyby,
• natka pietruszki.

Równie ważne jest zwiększenie spożycia w diecie produktów zawierających cynk. Znaleźć można go w produktach takich jak:

• owoce morza,
• jajka,
• nasiona słonecznika,
• pestki dyni,
• wątróbka,
• sery żółte,
• kasza gryczana,
• mięso.

Czy wiesz, jak powinna wyglądać dieta przy atopowym zapaleniu skóry?

Zarówno cynk, jak i witaminy z grupy B można suplementować. Ważne jest również przyjmowanie witaminy D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy nasz organizm nie jest w stanie wytworzyć jej w odpowiedniej ilości. Istotne jest też odpowiednie nawodnienie organizmu. Mężczyźni powinni wypijać dziennie co najmniej 3 litry wody, a kobiety – 2”.

Sprawdź: Ile wody dziennie warto pić? Jak nawodnić organizm latem?

1. Leczenie za pomocą leków przeciwgrzybiczych

Jedną z przyczyn zaostrzenia się objawów łojotokowego zapalenia skóry głowy jest nadmierna kolonizacja skóry drożdżakami Malassezia. W związku z tym, kiedy rozwinie się łojotokowe zapalenie skóry głowy, leczenie szamponami przeciwgrzybiczymi stanowi podstawową formę. Aby szampon na łojotokowe zapalenie skóry głowy mógł spełnić swoją funkcję, pozostaw na głowie pianę przez kilka minut, dopiero potem spłucz skórę wodą. W ten sposób w pełni wykorzystasz lecznicze działanie preparatu.

Magdalena Piniak precyzuje:

„Na rynku istnieje wiele preparatów na łojotokowe zapalenie skóry głowy. Leczenie zwykle obejmuje stosowanie specjalnych szamponów. Powinny zawierać one substancje o działaniu przeciwgrzybicznym takie jak:

• pirytionian cynku – posiada on właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Można go znaleźć m.in. w szamponach, oprócz tego bywa stosowany także w kremach i płynach do mycia twarzy,
• ketokonazol – jest to silny lek przeciwgrzybiczny, może jednak spowodować skutki uboczne takie jak: nudności, bóle brzucha i głowy, zawroty głowy. Występuje głównie w szamponach,
• siarczek selenu – ma właściwości przeciwzapalne i przeciwgrzybiczne. Jego też można go znaleźć przede wszystkim w szamponach”.

W przypadku, gdy wystąpi łojotokowe zapalenie skóry twarzy np. w fałdach nosowo-wargowych, w okolicy uszu lub brwi, lekarz może zapisać Ci preparaty przeciwgrzybicze w formie kremów lub maści.

2. Leczenie za pomocą substancji przeciwzapalnych

W związku z silnym stanem zapalnym kolejną grupą substancji stosowanych w łojotokowym zapaleniu skóry są preparaty przeciwzapalne. Najczęściej należą do nich miejscowe glikokortykosteroidy, które bardzo szybko redukują objawy zapalenia.

Niestety substancje te mimo wielu zalet mają także sporo działań niepożądanych, takich jak:

• trądzik posterydowy,
• ścieńczenie skóry (skóra pergaminowa).

Magdalena Piniak ostrzega:

„Oprócz tego po zastosowaniu glikokortykosteroidów, szczególnie hydrokortyzonu, mogą się pojawić działania niepożądane takie jak nudności, bezsenność czy nadmierna potliwość”.

3. Leczenie za pomocą substancji keratolitycznych (złuszczających)

Kiedy pojawia się wyprysk przy ŁZS, objawy będą występować najczęściej w miejscach widocznych, takich jak włosy, twarz czy uszy. W celu zminimalizowania tych objawów lekarz może włączyć do leczenia preparaty o działaniu keratolitycznym, czyli złuszczającym.

Przeczytaj, czym natłuszczać skórę przy łuszczycy.

Magdalena Piniak informuje:

„Do złuszczania skóry wykorzystuje się substancje takie jak: mocznik, kwas mlekowy, kwas salicylowy. Znajduje się on w wielu szamponach przeciwłupieżowych czy złożonych płynach do stosowania na skórę, oraz w kremach i żelach do mycia przeznaczonych dla skóry trądzikowej. Kwas salicylowy jest też ważnym składnikiem w recepturach aptecznych.

Na rynku jest wiele maści zawierających mocznik. W zależności od tego, ile mocznika znajduje się w preparacie, ma on właściwości zmiękczające, lub przy większej zawartości, złuszczające”.

4. Leczenie za pomocą preparatów łączonych

W dermatologii bardzo popularne są preparaty łączone, czyli takie, które zawierają kilka substancji aktywnych jednocześnie. Leczenie nimi jest znacznie prostsze i skraca okres terapii, co pozwoli Ci szybciej osiągnąć pożądane efekty.

Magdalena Piniak dzieli się wiedzą:

„Do preparatów złożonych można zaliczyć szampony zawierające dziegieć brzozowy, mocznik i wyciąg z kory wierzby. Często oprócz wcześniej wymienionych substancji stosuje się octopirox i wyciąg z drożdży piwnych, lub kwas salicylowy i biały ichtiol.

Preparatami złuszczającymi mogą być również emulsje zawierające kwas salicylowy, mocznik i kwas mlekowy.

W codziennej pielęgnacji łojotokowego zapalenia skóry należy również pamiętać o stosowaniu dermokosmetyków, które nie mają właściwości drażniących, są delikatne i nawilżające. Powinny zawierać takie substancje jak oleje roślinne, pantenol, alantoinę, witaminę E i tlenek cynku.

5. Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie domowymi sposobami

Istnieją domowe sposoby na kurację przy łojotokowym zapaleniu skóry. Leczenie obejmuje okłady czy płukanki z naparów z roślin takich jak mniszek lekarski, rozmaryn, tymianek, liść laurowy czy kozieradka oraz z octu jabłkowego. Pomocne jest również stosowanie masażu w miejscach, gdzie świąd jest nasilony, z użyciem olejków eterycznych (eukaliptusowego, rumiankowego, z drzewa herbacianego czy miętowego). Możesz również zastosować oliwę, zieloną glinkę i sodę oczyszczoną”.

ŁZS skóry głowy i nie tylko – zapamiętaj!

Magdalena Piniak podsumowuje:

„Jak leczyć łojotokowe zapalenie skóry? Dieta i stosowanie odpowiednich preparatów w większości przypadków będą wystarczające. Pamiętaj, żeby wcześniej skonsultować się ze specjalistą, który rozpozna problem i pomoże Ci wdrożyć właściwe leczenie”.

Źródła:

1. CzytelniaMedyczna.pl: „Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy" [online]. Polska 2009, [dostęp 25-10-2021]. Dostępny w internecie: http://www.czytelniamedyczna.pl/2659,witaminy-z-grupy-b-naturalne-rlda-rola-w-organizmie-skutki-awitaminozy.html
2. mp.pl: „Cynk" [online]. Polska 2012, [dostęp 25-10-2021]. Dostępny w internecie: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/74604,cynk