Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego − kiedy się je wykonuje?

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, czyli tzw. punkcja lędźwiowa czy nakłucie lędźwiowe (ang. lumbar puncture) to dość prosty, lecz jednocześnie inwazyjny zabieg. Polega na  wprowadzeniu igły do przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Zabieg ten wykonuje się najczęściej po to, żeby pobrać próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego do badania lub żeby podać leki, np. znieczulające. Na czym dokładnie polega punkcja kręgosłupa?

Badanie płynu rdzeniowego może być wykonywane między innymi przez anestezjologa lub neurologa, w zależności od tego, jakie są wskazania do zabiegu. W czasie procedury pacjent leży na boku z nogami przygiętymi do brzucha lub siedzi z głową maksymalnie nachyloną do klatki piersiowej.

Zabieg wymaga sterylnych warunków, dlatego lekarz starannie dezynfekuje skórę w miejscu planowanego nakłucia i jego okolicę. Miejsce wkłucia igły punkcyjnej nie jest przypadkowe − lekarz dokładnie wyznacza ten punkt za pomocą struktur kostnych.

Gdy pole operacyjne jest odpowiednio przygotowane, lekarz przy użyciu igły punkcyjnej przekłuwa skórę, tkankę podskórną i dociera do więzadeł kręgosłupa i opony twardej, za którą znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa. Sygnałem dla lekarza, że igła jest prawidłowo umieszczona jest wypływający przez igłę płyn mózgowo-rdzeniowy.

Sprawdź też, z czego może wynikać chroniczny ból głowy.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego − wskazania

Punkcja kręgosłupa może być wykonywana w celach diagnostycznych lub terapeutycznych.

Płyn mózgowo-rdzeniowy − badanie diagnostyczne

Badanie płynu rdzeniowego zlecane jest najczęściej przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Do innych diagnostycznych wskazań należy też podejrzenie chorób autoimmunologicznych ośrodkowego układu nerwowego, konieczność wykluczenia krwawienia do przestrzeni podpajęczynówkowej, podejrzenie neuropatii czy innych chorób neurologicznych.

Płyn rdzeniowy − badanie „lecznicze”

Punkcję lędźwiową w celach leczniczych wykonuje się między innymi w przypadku konieczności podania do przestrzeni podpajęczynówkowej antybiotyków lub leków przeciwnowotworowych. Jednym z częstszych wskazań do punkcji kręgosłupa jest też wykonanie znieczulenia na przykład przed zabiegiem cięcia cesarskiego.

Sprawdź też, na czym polega neurorehabilitacja.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego − powikłania

Pacjenci przed punkcją lędźwiową najczęściej pytają o to, czy zabieg boli i o możliwe powikłania procedury.

Sam zabieg jest bardzo krótki i, poza nakłuciem skóry, bezbolesny. Jak każda inwazyjna procedura medyczna, również nakłucie lędźwiowe ma możliwe powikłania, o których pacjenta informuje lekarz przed zabiegiem. Do najczęstszych powikłań należy tzw. zespół popunkcyjny, czyli związany z punkcją lędźwiową ból głowy, który mija samoistnie w ciągu kilku dni. Rzadziej chorzy zgłaszają ból w miejscu wkłucia, nudności i wymioty. W wyniku nakłucia lędźwiowego może też dojść do wystąpienia krwawienia, wytworzenia się krwiaka nadtwardówkowego, urazu więzadeł kręgosłupa czy wytworzenia się ropnia w miejscu wkłucia.

Sprawdź też leki i preparaty wspierające pracę układu nerwowego.

Każdy pacjent przed zabiegiem jest szczegółowo informowany o tym, jak wygląda procedura punkcji lędźwiowej, lekarz opisuje też możliwe powikłania i szczegółowo odpowiada na wszelkie wątpliwości i pytania pacjenta.

Czym jest przestrzeń podpajęczynówkowa?

Żeby móc dobrze zrozumieć, na czym właściwie polega punkcja lędźwiowa, trzeba poznać pewne tajniki budowy kręgosłupa i struktury, jakie się w nim znajdują. Kręgi kręgosłupa stanowią kostny szkielet, którego jedną z funkcji jest ochrona rdzenia kręgowego.

Dodatkowo, mózgowie i rdzeń kręgowy chronione są na stałe przez 3 opony − twardą, pajęczą i miękką, a także przez płyn mózgowo-rdzeniowy. Między oponą pajęczą a oponą miękką, która przylega bezpośrednio do rdzenia kręgowego, znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa (łac. spatium subarachnoideum), która wypełniona jest płynem mózgowo-rdzeniowym.