Mizofonia – objawy, przyczyny i jak radzić sobie z wrażliwością na dźwięki?

Nadwrażliwość słuchowa to zaburzenie percepcji (odbioru) dźwięków. Odbieranie dźwięków powoduje nieprzyjemne, a czasem nawet bolesne odczucia. Jeśli pewne dźwięki wywołują u Ciebie zdecydowanie przesadną reakcję emocjonalną i wstręt, możesz mierzyć się z mizofonią. Dowiedz się, skąd się bierze i jak ją leczyć. 

Mizofonia – co to jest? 

Mizofonia to zaburzenie, w którym występuje zmniejszona tolerancja na określone dźwięki. Inaczej nazywa się ją zespołem selektywnej wrażliwości na dźwięki. Osoby z mizofonią odczuwają bardzo silne emocje w reakcji na specyficzne odgłosy. Często są to dźwięki wydawane przez ludzi, np. mlaskanie, siorbanie czy chrupanie podczas jedzenia. Inne przykłady dźwięków, które mogą wywołać nieprzyjemne doznania u osób z mizofonią, to m.in.: 

• kroki, 
• chrapanie, 
• kichanie, 
• wydmuchiwanie nosa, 
• kapanie wody, 
• klikanie długopisem, 
• stukanie palcami, 
• tykanie zegara, 
• głośne pisanie na klawiaturze, 
• skrobanie paznokciem po tablicy, 
• płacz dziecka. 

Sprawdź powiązane kategorie

Mizofonia – objawy 

Osoby, które cierpią na mizofonię, opisują swoje doznania jako „doprowadzające do szaleństwa”. Pojawiają się złe samopoczucie i silne emocje, takie jak zirytowanie, niepokój, złość, lęk i wstręt. Towarzyszy temu chęć ucieczki i jak najszybszego uwolnienia się od tych odgłosów. 

Emocjonalnej reakcji na nieprzyjemny i drażniący dźwięk może towarzyszyć szereg dodatkowych objawów, wynikających z aktywacji nerwowego układu współczulnego. Wynika to z pobudzenia naturalnych instynktów do ucieczki lub walki. Może pojawić się: 

• gęsia skórka, 
• uczucie ucisku w klatce piersiowej, 
• przyspieszone bicie serca, 
• nadmierna potliwość, 
• trudności z oddychaniem. 

Mizofonia prowadzi do szeregu reakcji behawioralnych. Po usłyszeniu dźwięku wywołującego nieprzyjemne doznania dana osoba ma ochotę jak najszybciej uciec. Jeśli drażniące dźwięki są wywoływane przez kogoś innego, dochodzi do upomnień lub krzyków. Pacjenci dotknięci mizofonią mogą także unikać sytuacji, w których pojawiają się przykre dźwięki, np. unikają wychodzenia do restauracji, jeśli odgłos sztućców jest dla nich nieprzyjemny. 

Zdarza się, że odczucia na dany dźwięk są tak silne, że prowadzą do niekontrolowanej agresji słownej lub fizycznej. 

Mizofonia – przyczyny 

Jak dotąd konkretna przyczyna mizofonii nie została określona. Uważa się, że jej wystąpienie jest kombinacją różnych czynników, takich jak: 

• czynniki anatomiczne i fizjologiczne – osobnicze ukształtowanie budowy i funkcji tych części mózgu, które odpowiadają za percepcję (odbieranie) dźwięków. 
• traumatyczne doświadczenia z przeszłości – np. skojarzenie danego dźwięku z przemocą fizyczną lub seksualną. 
• obecność zaburzeń rozwojowych, chorób psychicznych i neurologicznych, np. ADHD, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD), zaburzeń ze spektrum autyzmu, depresji i ciężkich zaburzeń depresyjnych, zespołu stresu pourazowego (PTSD). 
• uszkodzenie słuchu, np. szumy uszne, utrata słuchu. 
• występowanie mizofonii u najbliższych członków rodziny. 

Mizofonia – jak ją zdiagnozować? 

Mizofonia nie jest ujęta jako osobne schorzenie w wykazie chorób medycznych, ale przez wielu lekarzy jest traktowana jako osobne zaburzenie. Jak dotąd nie powstał także standaryzowany kwestionariusz do oceny występowania mizofonii i jej nasilenia. Naukowcy i lekarze badają jednak problem nadwrażliwości na dźwięki i od lat proponują kryteria definicyjne mizofonii. 

Jeśli podejrzewasz u siebie lub u kogoś bliskiego mizofonię, pierwszym krokiem powinna być wizyta w poradni zdrowia psychicznego. Psycholodzy i psychiatrzy dysponują najszerszym spośród medyków zasobem diagnostycznym wobec zaburzeń, które wiążą się z emocjami. W poradni zdrowia psychicznego można także wstępnie ustalić, czy z mizofonią współistnieją inne schorzenia natury psychicznej lub neurologicznej oraz ułożyć plan postępowania. 

Do wstępnej oceny nasilenia mizofonii może być zastosowana skala Amsterdam Misophonia Scale. Składa się z sześciu pytań, które dotyczą: 

1. Czasu trwania objawów w ciągu dnia. 
2. Wpływu objawów na codziennie funkcjonowanie w społeczeństwie. 
3. Nasilenia złości. 
4. Starań powstrzymywania impulsu. 
5. Kontroli gniewu i myśli. 
6. Czasu poświęconego na unikanie sytuacji związanych z mizofonią. 

Mizofonia – leczenie 

Jak sobie radzić z mizofonią? Nie ma na nią lekarstwa. Co więcej, mizofonia jest zaburzeniem, którego wedle aktualnej wiedzy medycznej, nie da się się wyzbyć – można jednak nad nim panować. 

Postępowanie polega głównie na łagodzeniu objawów, np. za pomocą identyfikacji czynników dźwiękowych, które wyzwalają negatywne emocje oraz szukania sposobów na zminimalizowanie ich wpływu na codziennie funkcjonowanie. Służy do tego terapia prowadzona przez specjalistę zdrowia psychicznego. Nie istnieje żadna potwierdzona naukowo metoda terapii mizofonii – współcześnie wciąż znajduje się to w fazie opracowań. 

W ramach terapii psycholodzy czy psychiatrzy próbują dotrzeć do źródła negatywnych emocji i próbować je przekierować na inny dystraktor. Pomocne może okazać się wyobrażanie sobie, że nieprzyjemne dźwięki pochodzą z innego źródła, np. dźwięki mlaskania utożsamiać z chlapaniem błota, z kolei dźwięki głośnego chrupania – ze skrzypieniem śniegu pod butami. Skuteczność tego typu działań dowodzi, że za mizofonią może stać nie tylko sam dźwięk, ale także kontekst sytuacyjny, kojarzony z danymi odgłosami. 

Pomocne okazuje się leczenie stanów i chorób współistniejących z mizofonią, np. chorób psychicznych. Chociaż mizofonia może prowadzić do nadpobudliwości lub nawet agresji, stosowanie preparatów na uspokojenie nie jest rutynowo zalecane. 

Czy mizofonia jest dziedziczna? 

Nie zidentyfikowano pojedynczego genu czy nawet grupy genów, które mogłyby odpowiadać za występowania mizofonii, jednakże uważa się, że ma ona związek z dziedziczeniem. Potwierdzają to w szczególności dwa aspekty: 

1. Mizofonia często występuje rodzinnie, 
2. Zauważa się zwiększone występowanie mizofonii wśród osób z zaburzeniami genetycznymi, np. ze spektrum autyzmu czy z zespołem Downa. 

Podsumowanie 

Mizofonia jest specyficznym zaburzeniem związanym z odbiorem dźwięków. Nasilenie objawów może mieć różny zakres – od bardzo łagodnych do silnych, znacząco utrudniających codziennie funkcjonowanie. Z pomocą specjalistów można pracować nad wytwarzaniem mechanizmów kontroli emocji, które pojawiają się w momencie ekspozycji na nieprzyjemne dźwięki.

Źródła:

1. Dragan W., Siepsiak M., Mizofonia – przegląd badań i głównych koncepcji teoretycznych, Psychiatria Polska, 2019
2. Coeya J.G., De Jesus O., Hyperacusis, StatPearls Publishing, 2025, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557713/, [dostęp: 31.01.2025 r.]
3. Tomala L., Trwają prace nad terapią mizofonii, Nauka w Polsce, https://www.mp.pl/psychiatria-dzieci-i-mlodziezy/aktualnosci/337053,trwaja-prace-nad-terapia-mizofonii, [dostęp: 31.01.2025 r.]
4. Sanchez T. G., da Silva E. F., Familial misophonia or selective sound sensitivity syndrome : evidence for autosomal dominant inheritance?, Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 2017