Drętwienie nóg – o czym może świadczyć i jak sobie z tym radzić?

Drętwienie nóg jest objawem, który polega na osłabieniu, otępieniu lub utracie czucia. Oznacza to, że nie rozpoznasz lekkiego dotyku, bólu czy temperatury. Możesz natomiast doświadczać mrowienia. Sprawdźmy, co oznacza drętwienie nóg, kiedy skonsultować ten objaw z lekarzem i jakie sposoby mogą zmniejszyć tę dolegliwość! 

Drętwienie nóg – przyczyny 

Drętwienie nóg bardzo często odczuwa się podczas dłuższego siedzenia w niewłaściwej pozycji, w której dochodzi do zbyt dużego ucisku na nerwy lub naczynia. Może to być przebywanie z założoną nogą na nogę, siedzenie z nogami pod pośladkami lub inna niewygodna pozycja. Po pewnym czasie dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi w tej okolicy oraz zaburzeń ukrwienia nerwu, w związku z czym powstają nieprzyjemne odczucia drętwienia. Takie niemiłe doznanie najczęściej dość szybko mija. Wystarczy odciążyć zdrętwiałą kończynę i przez chwilę nią poruszać. 

Długo utrzymujące się lub często pojawiające się drętwienie nóg, powstające bez mechanicznej przyczyny, jaką jest ucisk, może świadczyć o toczącym się procesie chorobowym. Wiele stanów wywołuje zaburzenia czucia prowadzące do drętwienia. W takim przypadku, oprócz drętwienia, pojawiają się objawy, takie jak: 

• Ból nóg, 
• Obrzęk kończyny, 
• Zmiany skórne, 
• Zaniki mięśniowe. 

Przyjrzyjmy się niektórym chorobom mogącym wywołać drętwienie nóg. 

• Miażdżyca tętnic kończyn dolnych – blaszki miażdżycowe mogą wytworzyć się we wszystkich tętnicach ciała. Jeśli powstaną w tętnicach kończyn dolnych i dojdzie do znacznego zwężenia światła naczyń, odpowiedni przepływ krwi zostaje znacznie zaburzony. Może to powodować drętwienie palców u nóg lub zdrętwienie całych kończyn dolnych, a czasem także dolegliwości bólowe podczas chodzenia.  
• Cukrzyca – w tej chorobie poziom cukru przewlekle utrzymuje się powyżej wyznaczonej normy, co może uszkadzać nerwy i naczynia w całym ciele. Powikłaniem cukrzycy jest nabyta polineuropatia cukrzycowa, w której dochodzi do zniszczenia drobnych nerwów. Uszkodzenie jest najczęściej symetryczne, a do pierwszych objawów należą drętwienie i mrowienie stóp, a z czasem całych kończyn dolnych. 
• Stwardnienie rozsiane – częste drętwienie nóg jest wczesnym objawem choroby. W stwardnieniu rozsianym dochodzi do uszkodzenia centralnego układu nerwowego na wielu poziomach. Drętwienie może dotyczyć jednej lub obu nóg i być symetryczne lub zróżnicowane. Inne dolegliwości pojawiające się na wczesnym etapie rozwoju stwardnienia rozsianego to: sztywność lub skurcze mięśni, osłabienie siły mięśniowej, zawroty głowy i zaburzenia wzroku. 
• Tężyczka – jest spowodowana niedoborem wapnia w organizmie, co skutkuje zaburzeniem czynności układu nerwowego i nerwowo-mięśniowego. Napad tężyczkowy zwykle przebiega w kierunku od rąk, przez przedramiona, ramiona i twarz aż do klatki piersiowej i kończyn dolnych. Występuje drętwienie oraz pojawiają się symetryczne kurcze mięśni. 
• Niedobory witaminowe – witaminy z grupy B odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego. Ich deficyt może doprowadzić do wielopoziomowego uszkodzenia nerwów, co skutkuje pojawieniem się drętwienia i mrowienia nóg. Osoby szczególnie narażone na niedobór witamin z grupy B to weganie i wegetarianie, seniorzy, osoby nadużywające alkohol, cierpiące na schorzenia układu pokarmowego utrudniające wchłanianie składników pokarmowych. 

Drętwienie nóg – leczenie 

Leczenie drętwienia nóg jest uzależnione od jego przyczyny. Nie diagnozuj się sam – skorzystaj z porady lekarza, który ustali terapię odpowiednią do Twoich potrzeb.  

• W przypadku miażdżycy kończyn dolnych ważna jest kontrola poziomu cholesterolu we krwi i stabilizacja blaszek miażdżycowych. Dodatkowo zaleca się leki przeciwpłytkowe (np. kwas acetylosalicylowy), krople nasercowe oraz leki wpływające na ukrwienie stóp i nóg, np. cylostazol. W przypadku blaszek miażdżycowych w dużych tętnicach konieczne może być leczenie zabiegowe lub chirurgiczne. 
• U osób z niedoborami wapnia skutkującymi napadami tężyczki ważne jest szybkie uzupełnienie tego makroelementu. Początkowo odbywa się to w warunkach szpitalnych, potem konieczne jest przyjmowanie doustne wapnia i witaminy D. Kluczowe znaczenie ma znalezienie przyczyny objawów i jej usunięcie. 
• Leczenie stwardnienia rozsianego ma na celu przyspieszenie powrotu do jak największej sprawności po ostrym rzucie choroby oraz ograniczenie nawrotów i spowolnienie postępów choroby. Terapią osób chorych zajmują się lekarze neurolodzy. 
• Neuropatii cukrzycowej nie można całkowicie wyleczyć, ale można hamować jej postęp. Ważna jest skuteczna terapia cukrzycy i kontrola glikemii, czyli poziomu cukru we krwi. Ze środków farmakologicznych zastosowanie mają leki przeciwdrgawkowe, np. pregabalina i gabapentyna oraz inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradranaliny, np., wenlafaksyna i duloksetyna.  

Domowe sposoby na drętwienie nóg 

Co robić, gdy pojawia się drętwienie nóg? Kilka domowych sposobów może przyspieszyć ustąpienie nieprzyjemnego odczucia. 

• Jeśli wiesz, że drętwienie wynika z przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała i ucisku na kończyny, to przede wszystkim zmień pozycję i rozluźnijnogi. Poprawę krążenia może też przynieść rozmasowanie zdrętwiałej okolicy. 
• W przypadku nawracającego drętwienia kończyn dolnych pomocna może się okazać zmiana diety. Powinna być pełnowartościowa i dobrze zbilansowana oraz bogata w produkty z dużą zawartością ważnych witamin z grupy B. Spore ilości witaminy B12 znajdziesz w mięsie, witamina B6 występuje w rybach, mięsie i podrobach mięsnych, a witaminy B1 szukaj w produktach zbożowych i nasionach roślin strączkowych. Ponadto ogranicz spożycie alkoholu i zrezygnuj z palenia papierosów. 

Ćwiczenia na drętwienie nóg 

Gdy odczuwasz drętwienie nóg, możesz wypróbować ćwiczenia, które zmniejszają dolegliwości.  

• Zacznij od ruchów w stawie skokowym – mogą to być ruchy zgięciowe góra-dół oraz ruchy okrężne. Jeśli czujesz, że zdrętwienie stóp ustępuje, ale nadal pozostało w łydkach i udach, poruszaj stawem kolanowym. Jeśli sprawność Ci na to pozwala, wykonaj kilka przysiadów.
• Jeśli zdrętwienie pojawia się, gdy jesteś w pozycji leżącej, możesz wykonać podnoszenie i uginanie nóg. Dobrym ćwiczeniem na rozluźnienie kończyn jest także rowerek – unieś nogi do góry i poruszaj nimi tak, jakbyś pedałował na rowerze.  

Czy drętwienie nóg jest niebezpieczne? 

Drętwienie nóg zazwyczaj nie musi niepokoić. Jeśli występuje od czasu do czasu i podejrzewasz, że jest związane z niewłaściwą pozycją ciała oraz nie towarzyszą temu inne objawy, nie trzeba konsultować się ze spacjalistą. Kiedy drętwienie pojawia się często, koniecznie porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym w celu ustalenia przyczyny dolegliwości. Nigdy nie zwlekaj z wizytą u specjalisty.  

Nagle występujące drętwienie, niebędące poprzedzone przyjmowaniem niewłaściwej postawy ciała może być oznaką rozpoczynającego się napadu padaczkowego. Zdrętwienie jednej połowy ciała bywa symptomem rozpoczynającego się udaru mózgu – poszukuj innych objawów udaru, takich jak niewyraźna mowa, opadnięty kącik ust i osłabienie lub paraliż mięśni po jednej stronie. 

Drętwienie nóg może być także składową zespołu niespokojnych nóg. Zespół niespokojnych nóg (RLS – restless legs syndrome) jest uporczywą dolegliwością, w której odczuwa się przymus poruszania nogami. Można zauważyć również pieczenie, drętwienie i mrowienie w nogach, co zmusza do masowania nóg lub do ich ruszania, a to częściowo łagodzi dolegliwości. Część przyczyn wywołujących drętwienie nóg jest wspólna dla RLS. Diagnozowanie i leczenie drętwienia nóg może przynieść ulgę w walce z tym schorzeniem. 

Podsumowanie 

Spośród schorzeń mogących wywołać drętwienie nóg, kilka wymaga konsultacji z lekarzem i zmian w stylu życia lub odpowiedniej terapii, żeby można było skuteczniej walczyć z tym objawem. Szybkie znalezienie przyczyny dolegliwości może pomóc uniknąć długotrwałych powikłań. 

Źródła:

1. A. Szczeklik (red.), Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2023
2. J. Woroń, Leczenie farmakologiczne neuropatii cukrzycowej - postępowanie w praktyce, Diabetologia po Dyplomie, 2017
3. R. Podemski, Kompendium neurologii, wydanie IV, Via Medica, 2019