Infekcje pochwy − jak je rozpoznać? Lekarz wyjaśnia

Zapalenia pochwy należą do jednych z najczęściej występujących infekcji, szczególnie u kobiet w wieku rozrodczym. Rzęsistkowica, grzybica czy niespecyficzne zakażenie bakteryjne pochwy to powszechnie rozpoznawane choroby w gabinecie ginekologicznym. Warto wiedzieć, w jaki sposób objawiają się infekcje pochwy, czym się je leczy i jak ich unikać.

Infekcja pochwy − dlaczego jest tak powszechnym zjawiskiem?

W normalnych, prawidłowych warunkach w wydzielinie pochwowej znajdują się miliardy bakterii. Taka fizjologiczna flora bakteryjna pełni bardzo istotną funkcję: zabezpiecza przed rozwojem chorobotwórczych szczepów, czyli zakażeniami. Mikrobiom pochwy stale narażony jest na zmiany. Podlega modyfikacjom w kolejnych dniach cyklu miesiączkowego i wpływa na niego cała gama rozmaitych czynników.

Co wpływa florę bakteryjną pochwy?

• ciąża,
• partnerzy seksualni,
• aktywność seksualna,
• higiena,
• menopauza,
• terapia hormonalna,
• antybiotykoterapia,
• sterydoterapia,
• otyłość,
• immunosupresja,
• ciągły stres,
• operacje ginekologiczne,
• palenie papierosów,
• ogólny stan zdrowia (np. obecność cukrzycy, jakiekolwiek stany osłabiające organizm),
• a nawet materiał używanej bielizny.

Jak sama widzisz, o zaburzenie naturalnej, prawidłowej flory bakteryjnej pochwy nietrudno, szczególnie że wilgotne i bogate w substancje odżywcze środowisko pochwy jest sprzyjającym miejscem do rozwoju drobnoustrojów. Zachwianie mechanizmów ochronnych i osłabienie naturalnej mikroflory niekorzystnie wpływa na pochwy (prawidłowe pH pochwy jest mniejsze lub równe 4,5) i sprzyja rozwojowi patogennych mikroorganizmów, które odpowiedzialne są za infekcje pochwy.

Zobacz, jak dbać o higienę intymną: Higiena intymna: 8 podstawowych zasad, które warto przestrzegać.

Infekcja grzybicza pochwy

Infekcja pochwy o podłożu grzybiczym na ogół spowodowana jest przez Candida albicans. Na jej rozwój szczególnie podatne są kobiety w ciąży, otyłe, stosujące antybiotyki lub kortykosteroidy. Nawracające grzybicze infekcje pochwy mogą być też pierwszą, wyraźną manifestacją cukrzycy.

Jak objawia się grzybicze zapalenie pochwy? Charakterystycznym symptomem jest uporczywy, nieznośny świąd pochwy i sromu oraz uczucie pieczenia w pochwie. Objawy mogą rozpocząć się nagle i niespodziewanie. Często pojawiają się także białe, serowate lub grudkowate upławy, które czasami (np. u ciężarnych) mogą być bardzo obfite.

Kobiety, które choć raz zmagały się z grzybicą pochwy, często bez większego problemu są w stanie rozpoznać u siebie kolejne infekcje tego typu. W badaniu ginekologicznym lekarz może dostrzec charakterystyczne naloty na ścianach pochwy. Zdiagnozowanie infekcji zwykle nie nastręcza wielu trudności. Niemniej jednak w razie wątpliwości możliwe jest potwierdzenie rozpoznania poprzez mikroskopowe badanie wydzieliny lub jej hodowlę na odpowiednim podłożu.

Infekcja bakteryjna pochwy

Bakteryjne zakażenia pochwy, nazywane także waginozami bakteryjnymi, są bardzo powszechne. W obrazie klinicznym choroby obserwuje się szarawe lub mleczne upławy. Wydzielina z pochwy ma nieprzyjemny, rybi zapach, który może nasilać się po odbyciu stosunku. Upławom towarzyszą czasem dolegliwości bólowe, pieczenie czy dyskomfort przy współżyciu.

Część pacjentek nie zauważa i nie odczuwa jednak żadnych wyraźnych objawów. Badania wydzieliny mogą wykazać znaczny spadek liczebności pałeczek kwasu mlekowego, wzrost pH pochwy powyżej 4,5 i obecność bakterii takich jak Gardnerella vaginalis, Corynebacterium vaginale, Bacteroides, Prevotella oraz mykoplazmy. W obrazie mikroskopowym widoczne są charakterystyczne komórki jeżowe (ang. clue cells), czyli komórki nabłonka pochwy opłaszczone bakteriami.

Częsta infekcja pochwy − rzęsistkowica

Rzęsistkowica to infekcja pochwy wywoływana przez Trichomonas vaginalis, czyli rzęsistka pochwowego. To pasożyt powszechnie występujący u kobiet w okresie prokreacyjnym.

Pierwotne rzęsistkowe zapalenie pochwy cechuje się silnymi dolegliwościami bólowymi i obfitymi, pienistymi, szarymi, żółto-szarymi lub żółto-zielonymi upławami o mdłym zapachu. W badaniu ginekologicznym widoczne są uszkodzenia nabłonka pochwy i szyjki macicy. W wielu przypadkach rzęsistkowe infekcje pochwy mają jednak charakter przewlekły, a symptomy choroby mogą być słabo wyrażone lub zupełnie nieobecne. Badanie mikroskopowe umożliwia postawienie rozpoznania rzęsistkowicy.

Infekcje pochwy − jak je leczyć?

Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, warto udać się do lekarza. Zapamiętaj, że nieleczona infekcja pochwy może doprowadzić do licznych powikłań (np. wstępujących infekcji narządów leżących wyżej − macicy, jajowodów i jajników czy nieprawidłowości w okresie ciąży), nie wspominając już o przewlekłym charakterze nieprzyjemnych i niekomfortowych objawów.

Rozpoznanie przyczyny zapalenia pochwy pozwoli dobrać skuteczne leczenie i szybko pozbyć się dokuczliwych dolegliwości. Grzybicza infekcja wymaga miejscowego leczenia przeciwgrzybiczego za pomocą tabletek dopochwowych, globulek, kremów czy maści do smarowania sromu. Do podstawowych leków przeciwgrzybiczych zalicza się nystatynę, klotrimazol, natamycynę, mikonazol czy ekonazol. W przypadku nawracających grzybiczych zakażeń pochwy warto wykluczyć cukrzycę.

Bakteryjne zapalenie pochwy wymaga leczenia antybiotykami (np. metronidazolem, klindamycyną). Aby dobrać odpowiednią terapię (dopochwową, a czasem doustną), może być potrzebne wykonanie antybiogramu.

Leczenie rzęsistkowicy polega na stosowaniu leków (np. metronidazolu) u obojga partnerów.

W niektórych przypadkach pochodzenie infekcji pochwy nie jest do końca jasne. Istnieją zatem preparaty złożone (np. nifuratel + nystatyna) i leki na infekcje intymne, które wykazują działanie zarówno przeciwgrzybicze, jak i przeciwbakteryjne oraz rzęsistkobójcze.

Samodzielne leczenie infekcji pochwy?

Jak sobie pomóc w razie nagłego wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości? Jeśli znasz już objawy infekcji grzybiczej i rozpoznajesz je u siebie, możesz spróbować zastosować leczenie przeciwgrzybicze. Pamiętaj jednak, by w razie braku reakcji na leczenie, przedłużających się symptomów lub pogorszenia dolegliwości koniecznie udać się do lekarza. Podejrzenie infekcji bakteryjnej najlepiej od razu skonsultować z ginekologiem, bowiem samodzielne leczenie może nie pomóc, tylko zaszkodzić.

Zwróć uwagę, że wiele preparatów dostępnych w aptekach bez recepty nie służy leczeniu, a jedynie wspomaga gojenie, nawilża, przywraca odpowiednie pH i ułatwia rozwój fizjologicznej mikroflory. Takie środki mogą być bardzo pomocne, ale dopiero po wyleczeniu infekcji lub w zapobieganiu kolejnym zakażeniom. Jeśli jesteś w ciąży, każde podejrzenie infekcji pochwy koniecznie skonsultuj ze swoim ginekologiem.

Jak zapobiegać infekcjom intymnym?

W przypadku stanów zapalnych pochwy odpowiednia profilaktyka jest bardzo istotna. Co możesz zrobić? Zadbaj o prawidłową higienę okolic intymnych. Regularne podmywanie i utrzymywanie okolic sromu i krocza w czystości jest oczywiście ważne, ale nadgorliwość w tym przypadku nie popłaca. Pamiętaj, że absolutnie nie należy wtłaczać mydła czy żeli do higieny intymnej do wnętrza pochwy, bowiem zaburza to naturalny mikrobiom i sprzyja zakażeniom. Okolice intymne delikatnie myj od zewnątrz, najlepiej przy użyciu wody i niewielkiej ilości preparatu, którym myjesz resztę ciała (np. mydła). Zrezygnuj z perfumowanych i drażniących środków.

Wybieraj wygodną i przewiewną bieliznę z naturalnych, niepodrażniających tkanin (np. bawełnianą). Zawsze używaj swojego własnego ręcznika. Unikaj obcisłych ubrań, które silnie ściskają okolice krocza. Podczas miesiączki wymieniaj podpaski lub tampony z odpowiednią częstotliwością.

Śpij w nocy bez majtek − najlepiej nago lub używając przewiewnej, lekkiej piżamy. Ogranicz spożywanie słodyczy. W razie nawrotowych infekcji przydatne mogą okazać się probiotyki dopochwowe lub doustne, które pomogą przywrócić prawidłowe warunki w Twojej pochwie. Możesz wspomagać się także naturalnymi probiotykami, np. poprzez jedzenie jogurtów.

Co warto zapamiętać o infekcjach pochwy?

Zakażenia pochwy to jedne z najczęściej występujących infekcji. Objawiają się swędzeniem pochwy i sromu, pieczeniem w pochwie lub dolegliwościami bólowymi i obecnością upławów. Serowata, biała wydzielina jest typowa dla zakażeń grzybiczych. Bakteryjne infekcje cechują się natomiast charakterystycznym, rybim zapachem wydzieliny z pochwy. Zastosowanie skutecznych leków (najczęściej dostępnych po okazaniu recepty) umożliwia pozbycie się nieprzyjemnych dolegliwości. Warto wiedzieć, że nieleczone zakażenia mogą być niebezpieczne i predysponować do pojawienia się powikłań. Aby uniknąć infekcji intymnych, zadbaj o odpowiednią profilaktykę.

Źródło:

Dębski R.: Zakażenia i zarażenia żeńskich narządów płciowych. W: Położnictwo i ginekologia, pod red. G. H. Bręborowicza, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015