Prawidłowe pH pochwy - co warto wiedzieć na ten temat?

Prawidłowe, kwasowe pH pochwy stanowi jedną z naturalnych barier chroniącą przed infekcjami oraz stanami zapalnymi tej części żeńskiego układu rozrodczego. Poza tym zapobiega rozprzestrzenianiu się zakażenia na szyjkę macicy, endometrium oraz narządy miednicy mniejszej. Dowiedz się, w jaki sposób możesz zadbać o prawidłowe pH pochwy i zapobiec infekcjom intymnym!

Co to jest pH pochwy?

Pochwa nie jest sterylną częścią ciała. Na powierzchni pokrywającego ją nabłonka bytują miliony mikroorganizmów. W warunkach prawidłowych flora bakteryjna pochwy kobiety w wieku rozrodczym jest zdominowana przez pałeczki kwasu mlekowego (szczepy Lactobacillus vaginalis). Mają one zdolność rozkładu zawartego w jej nabłonku glikogenu do kwasu mlekowego, dzięki czemu utrzymują prawidłowy odczyn, czyli właściwy pH pochwy. Tym samym zapobiegają namnażaniu się patologicznych mikroorganizmów, które mogłyby stanowić przyczynę infekcji pochwy oraz wyżej położonych części żeńskiego układu rozrodczego. W wieku przedpokwitaniowym oraz po menopauzie pH pochwy fizjologicznie wzrasta.

Jakie powinno być pH pochwy?

U kobiety w wieku rozrodczym prawidłowe pH pochwy jest kwasowe i mieści się w zakresie pomiędzy 3,6, a 4,5. Nie powinno przekraczać górnej granicy. Utrzymanie prawidłowego pH ma istotne znaczenie, ponieważ pochwa jako narząd położony pomiędzy odbytnicą a cewką moczową jest szczególnie narażona na kolonizację przez patogeny. Fakt ten znajduje odzwierciedlenie w statystykach. Zapalenie pochwy to najczęściej rozpoznawana infekcja w praktyce ginekologicznej. Przeważnie przebiega ze świądem, pieczeniem oraz obfitymi upławami, ale może być również bezobjawowa. Do czynników predysponujących do jej rozwoju należą:

• Zaniedbania higieniczne,
• Zbyt agresywne mycie okolic intymnych,
• Zaburzenia hormonalne związane z niedoborem estrogenów i spowodowaną tym suchością pochwy (np.: okres menopauzalny),
• Choroby współistniejące, w szczególności cukrzyca oraz schorzenia upośledzające działanie układu immunologicznego,
• Przyjmowanie niektórych leków (antybiotyków i sterydów),
• Urazy mechaniczne okolic intymnych,
• Seks bez zabezpieczenia z partnerami zakażonymi chorobami przenoszonymi drogą płciową,
• Ciąża,
• Miesiączka,
• Alergia na środki czystości, lateks.

Wyżej wymienione czynniki mogą zaburzyć równowagę mikrobiologiczną środowiska pochwy, powodując spadek ilości pałeczek kwasu mlekowego i wzrost pH. To przyczynia się do przerostu patogenów wywołujących stan zapalny pochwy. Do najczęściej występujących dolegliwości, które się z nim wiążą, należy waginoza bakteryjna, rzęsistkowica oraz kandydoza.

Jak sprawdzić pH pochwy?

Badanie pH pochwy papierkiem lakmusowym pozwala na sprawdzenie jej odczynu. Jest bardzo proste, możesz je wykonać w domu. Wystarczy, że umieścisz papierek lakmusowy w pochwie i pozostawisz go tam przez około 10 sekund. Po wyjęciu porównaj barwę powierzchni testowej ze skalą barwną umieszczoną na opakowaniu. Pod wpływem kwaśnego pH papierek lakmusowy przybiera kolor żółty. Zestaw do oznaczenia pH pochwy możesz kupić w aptece. Opisany sposób pozwala na sprawdzenie odczynu pochwy w warunkach domowych. 

Podwyższone pH może świadczyć o zmniejszeniu liczebności populacji pożytecznych pałeczek kwasu mlekowego. Jedną z częstych przyczyn tego stanu jest stosowanie środków myjących o zbyt wysokim pH oraz wprowadzanie ich do wnętrza pochwy. Z tego powodu wybieraj płyny do higieny intymnej o odpowiednim odczynie i myj nimi srom bez wprowadzania go do pochwy. 

Zakażenia pochwy przebiegające z podwyższonym pH

Towarzyszące upławy, a także pieczenie oraz świąd okolic intymnych są objawem stanu zapalnego pochwy. Do najczęstszych infekcji przebiegających z podwyższonym pH należy waginoza bakteryjna oraz rzęsistkowica. Ta pierwsza powstaje na skutek nadmiernego przerostu bakterii wchodzących w skład prawidłowej flory pochwy w warunkach niedoboru pałeczek kwasu mlekowego. Charakteryzuje się obecnością jednorodnej, białej wydzieliny o nieprzyjemnym rybim zapachu. 

Rzęsistkowica to zakażenie pierwotniakowe przenoszone drogą płciową, dlatego w tym przypadku konieczne jest również równoległe leczenie partnera. Choć u wielu kobiet infekcja jest bezobjawowa, to u części mogą pojawić się obfite oraz pieniste żółtozielone upławy z towarzyszącym nasilonym świądem i pieczeniem.

Stany zapalne pochwy z prawidłowym pH

Musisz wiedzieć, że nie wszystkie infekcje przebiegają z podwyższonym pH pochwy. Przykładem jest kandydoza, czyli zakażenie drożdżakowe wywołane przez grzyby z rodzaju Candida. Towarzyszą mu homogenne, serowate upławy, nasilony świąd oraz pieczenie pochwy i sromu, a także ból podczas oddawania moczu czy podczas stosunków płciowych. Cukrzyca, antybiotyko- lub sterydoterapia, ciąża, a także stany upośledzające odporność w szczególny sposób predysponują do patologicznego namnażania się drożdżaków. Jednak kandydoza może wystąpić również u kobiet bez tych czynników ryzyka. Grzybicze zapalenie pochwy należy do niezwykle częstych infekcji. Szacuje się, że przynajmniej raz w życiu przechodzi je aż 75% kobiet, a u wielu z nich objawy nawracają. Z tego powodu, jeśli zauważysz u siebie jakieś niepokojące symptomy, nie bagatelizuj ich i udaj się do ginekologa.

Jak przywrócić naturalne pH pochwy? Domowe sposoby

Zadbanie o prawidłowe pH pochwy jest niezwykle istotne w profilaktyce infekcji intymnych. Prawidłowa biocenoza z przewagą pałeczek kwasu mlekowego tej okolicy ciała zapobiega patologicznemu namnażaniu się chorobotwórczych mikroorganizmów odpowiedzialnych za pojawienie się świądu, pieczenia oraz upławów o nieprzyjemnym zapachu. Oto kilka wskazówek, dzięki którym unikniesz zakażeń pochwy.

1. Zadbaj o zdrową oraz zbilansowaną dietę bogatą w warzywa i owoce, a także naturalne prebiotyki – kiszonki, kefiry i jogurty. Dowiedziono, że posiłki z przewagą cukrów prostych sprzyjają rozwojowi nieprawidłowej flory pochwy. Niezrównoważona dieta stanowi czynnik ryzyka rozwoju kandydozy oraz waginozy bakteryjnej.
2. Stosuj probiotyki, czyli preparaty zawierające wyselekcjonowane i pożądane z punktu zdrowotnego szczepy bakterii. W celu utrzymaniu prawidłowego pH pochwy zalecane są probiotyki dopochwowe oraz doustne zawierające szczepy Lactobacillus vaginalis.
3. Zakładaj wygodną, bawełnianą bieliznę. Unikaj noszenia stringów oraz zbyt obcisłych ubrań.
4. Zrezygnuj z codziennego noszenia wkładek higienicznych. Ogranicz ich stosowanie tylko do czasu miesiączki.
5. Pamiętaj o właściwej higienie intymnej po stosunku, a w jego trakcie unikaj używania lubrykantów na bazie olejowej, zamiast nich wybieraj te wodne.
6. Nie stosuj irygacji pochwy.
7. Jeśli odczuwasz objawy mogące świadczyć o zakażeniu, zgłoś się do lekarza i stosuj zalecone przez niego leki na infekcje pochwy.

PH pochwy w ciąży

Zmiany hormonalne zachodzące w ciąży mają wpływ na odczyn wydzieliny pochwowej. Niestety nie są korzystne. W ciąży pH pochwy rośnie, jednak nie powinno przekroczyć górnej granicy normy, czyli 4,5. Z tego powodu przyszłe mamy są w szczególności narażone na nawracające infekcje, szczególnie te o podłożu drożdżakowym. Te dolegliwości mogą mieć niestety wpływ na rozwijający się płód, ponieważ mogą doprowadzić do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i urodzenia wcześniaka. Regularne badanie pH pochwy, a także wyczulenie na wszelkie objawy mogące sugerować infekcje intymne w ciąży jest niezwykle ważne.

Podsumowanie

Prawidłowy mikrobiom pochwy jest zdominowany przez pałeczki kwasu mlekowego. Wytwarzany przez nie kwas sprawia, że pH pochwy kobiet w okresie rozrodczym jest kwasowe. Stanowi to jeden z najistotniejszych czynników zapobiegających zakażeniom i pozwala na utrzymanie zdrowia tej części ciała. Dzięki odpowiednim nawykom żywieniowym oraz higienicznym możemy wspierać naturalną florę pochwy.

Źródła:

1. M. Mizgier, G. Jarzabek-Bielecka, K. Mruczyk, W. Kedzia,The role of diet and probiotics in prevention and treatment of bacterial vaginosis and vulvovaginal candidiasis in adolescent girls and non-pregnant women, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/GP.2020.0070/51522 [dostęp 09.04.22]
2. G. Tachedjian, M. Aldunate,  C. Bradshaw, R. A Cone, The role of lactic acid production by probiotic Lactobacillus species in vaginal health, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0923250817300839?via%3Dihub [dostęp 09.04.22]
3. G. Bręborowicz, Położnictwo i Ginekologia T. 2, Warszawa 2020