Infekcja intymna w ciąży – jak ją rozpoznać i jak leczyć?

Infekcja intymna w ciąży jest to stosunkowo częsty problem u kobiet w tym szczególnym dla nich czasie. Nierzadko może wiązać się z poważnymi powikłaniami, zarówno dla kobiety, jak i dziecka. Dobrze jest wiedzieć, jakie objawy powinny niepokoić oraz jak można tym infekcjom zapobiegać.

Co to jest infekcja intymna w ciąży? 

Pojęciem infekcji intymnych określa się zapalenia, zakażenia dolnego odcinka narządów płciowych, czyli sromu, pochwy i szyjki macicy. Mogą być one wywoływane przez różne patogeny, takie jak: bakterie, grzyby, wirusy czy pierwotniaki. Są to częste schorzenia u kobiet, zwłaszcza w wieku prokreacyjnym. Niestety szczególnie narażone na infekcje intymne i ich powikłania są kobiety w ciąży, dlatego nie warto bagatelizować niepokojących objawów. Poszerz swoją wiedzę na temat tego, jak rozpoznać infekcje pochwy.

Częste infekcje intymne w ciąży:

• Waginoza bakteryjna, czyli bakteryjne zakażenie pochwy,
• Grzybicze zakażenie pochwy i sromu,
• Rzęsistkowica,
• Zakażenie wirusem opryszczki.

Warto wiedzieć...

Do najczęstszych problemów w czasie ciąży należy również zakażenie paciorkowcami grupy B, chlamydiami czy wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). 

Przyczyny infekcji intymnych

W dolnym odcinku narządów płciowych istnieje szereg mechanizmów ochronnych, które mają za zadanie zabezpieczać kobietę przed rozwojem infekcji. Najważniejszym z nich jest prawidłowa flora bakteryjna pochwy, składająca się w głównej mierze z pałeczek kwasu mlekowego, produkujących kwas mlekowy i nadtlenek wodoru – zapewniających  kwasowe środowisko wydzielinie pochwowej i utrudniające rozwój chorobotwórczych patogenów. 

Dodatkowo śluz pokrywający nabłonek, w szczególności w kanale szyjki macicy, zawiera liczne substancje hamujące rozwój bakterii i grzybów. Niestety zaburzenie tych mechanizmów ochronnych przez różne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne sprzyja rozwinięciu się infekcji intymnej, a w szczególności narażone są na to kobiety ciężarne. 

Mikroflora pochwy podlega dużej zmienności pod wpływem zmian hormonalnych i dlatego w czasie ciąży może dochodzić do zaburzenia równowagi oraz zredukowania ilości pałeczek kwasu mlekowego na rzecz patogenów chorobotwórczych. Niestety zwiększa to również podatność na choroby przenoszone drogą płciową. Ponadto hormony, których podwyższony poziom stwierdza się w czasie ciąży, działają immunosupresyjnie, co oznacza, że mogą obniżać odporność i tym bardziej osłabiać mechanizmy obronne. 

Innymi czynnikami, które mogą sprzyjać i zwiększać ryzyko częstych infekcji intymnych w ciąży są: 

• choroby metaboliczne (m.in. cukrzyca, otyłość), 
• stany obniżonej odporności (stan po antybiotykoterapii, przewlekłe stosowanie sterydów, stres),
• zabiegi ginekologiczne, 
• zła dieta, 
• niewłaściwe praktyki higieniczne (tj. stosowanie płukanek, bielizna z syntetycznych materiałów), 
• narażenie na dym tytoniowy.

Infekcja intymna a ciąża – objawy, przebieg oraz powikłania

Infekcje intymne w ciąży niejednokrotnie mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Dlatego warto wiedzieć, jakie objawy powinny niepokoić, z czym zgłosić się do lekarza oraz o jakich badaniach profilaktycznych pamiętać.

Bakteryjna waginoza  

Objawia się przede wszystkim nieprawidłową wydzieliną z pochwy – szarymi lub mlecznymi upławami o nieprzyjemnym, rybim zapachu, nasilającym się po stosunku płciowym (po kontakcie wydzieliny z nasieniem).  

Ponadto pacjentki mogą się skarżyć na pieczenie w okolicy krocza czy dyskomfort podczas współżycia. Zdarza się, że nie daje żadnych objawów albo samoistnie ustępuje, ale często może powodować nawracające infekcje intymne w ciąży. Niestety zwiększa ryzyko powikłań położniczych, takich jak: samoistne poronienie, poród przedwczesny, przedwczesne pęknięcie i zakażenie błon płodowych czy połogowe zakażenie endometrium. Dowiedz się, na czym polega waginoza bakteryjna.

Grzybicze zakażenie pochwy i sromu 

Występuje dwa razy częściej u kobiet w ciąży niż u kobiet nieciężarnych. Główne objawy to silny świąd, pieczenie, bolesne oddawanie moczu i białe, serowate upławy, które w czasie ciąży mogą być bardzo obfite. 

Infekcja grzybicza raczej nie zwiększa ryzyka przedwczesnego porodu czy pęknięcia błon płodowych, a do zakażenia wewnątrzmacicznego dochodzi dość rzadko. Jednakże są opisywane przypadki kandydozy wrodzonej u dzieci. 

Zwiększone ryzyko zarażenia noworodka istnieje podczas przechodzenia przez kanał rodny zakażony grzybami w trakcie porodu. Może to prowadzić do zapalenia skóry, zapalenia płuc lub zakażenia przewodu pokarmowego u dzieci, a na najcięższe powikłania są narażone noworodki z niską masą urodzeniową i wcześniaki. 

Rzęsistkowica 

Jest to choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez pierwotniaka, rzęsistka pochwowego. Objawia się świądem, pieczeniem w okolicy krocza oraz obfitymi żółtozielonymi, pienistymi upławami. Może temu towarzyszyć częstomocz ze względu na równoczasowe rzęsistkowe zakażenie układu moczowego. Infekcja ta może zwiększać ryzyko przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i przedwczesnego porodu. Przeczytaj, co to jest rzęsistkowica.

Zakażenie narządów płciowych wirusem opryszczki 

Cechuje się powstawaniem drobnych pęcherzyków, nadżerek naskórka, owrzodzeń na skórze i błonach śluzowych, obrzęku w okolicach krocza zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Często tym zmianom towarzyszy silny ból oraz bolesne powiększenie węzłów chłonnych. W przypadku pierwotnego zakażenia może występować także gorączka, bóle mięśni i głowy. Schorzenie to, podobnie jak opryszczka wargowa, ma charakter nawrotowy i może objawiać się w stanach obniżonej odporności. Przenosi się drogą płciową oraz poprzez wspólne użytkowanie przedmiotów osobistych. 

Największe ryzyko powikłań ma zakażenie pierwotne. Może ono prowadzić do samoistnego poronienia, przedwczesnego porodu lub wewnątrzmacicznego zakażenia płodu. Bardzo niebezpieczna jest także opryszczkowa infekcja intymna przed porodem i stanowi wskazanie do cięcia cesarskiego. Zakażenie płodu czy noworodka wirusem opryszczki może prowadzić do zmian skórnych, zajęcia naczyniówki oka, nieprawidłowości rozwojowych czy powikłań neurologicznych.

Streptococcus agalactiae (zwany GBS)

To gatunek bakterii należący do paciorkowców grupy B, bytujący w przewodzie pokarmowym, drogach moczowych i narządach płciowych. Rzadko dający objawy stanu zapalnego. W czasie ciąży korzystne warunki w środowisku pochwy sprzyjają namnażaniu się GBS, dlatego kobiety ciężarne są szczególnie narażone na zakażenie. 

Objawia się upławami, dreszczami, gorączką, tkliwością mięśnia macicy lub przebiega bezobjawowo. Jest nie tylko niebezpieczne dla kobiety, ale również dla noworodka, u którego powoduje zakażenie w pierwszych dniach życia, najczęściej pod postacią zapalenia płuc lub posocznicy. 

Zakażenie chlamydiami 

Może prowadzić do stanu zapalnego szyjki macicy lub cewki moczowej. W czasie ciąży przyczynia się do zakażenia lub przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, samoistnego poronienia, przedwczesnego porodu lub do zarażenia noworodka podczas przechodzenia przez kanał rodny. Sprawdź, jaką chorobą jest chlamydioza.

Zakażenie HPV

Najczęściej objawia się występowanie kłykcin kończystychlub płaskich na sromie bądź w pochwie. Może wiązać się z zakażeniem płodu, noworodka lub progresją zmian w czasie ciąży. Przeczytaj, co to jest wirus HPV i jak można się nim zarazić.

Leczenie i zalecenia przy infekcji intymnej w ciąży

Leczenie zakażenia dolnego odcinka narządów płciowych zależy od czynnika, który go wywołuje. Nierzadko infekcja intymna na początku ciąży jest leczona inaczej niż w późniejszym jej okresie. W każdym przypadku wykrycia grzybiczego zakażenia pochwy i sromu wskazane jest leczenie miejscowe – zostają włączone przeciwgrzybicze leki dopochwowe. 

W przypadku, gdy wystąpi bakteryja infekcja intymna w pierwszym trymestrze ciąży stosuję się klindamycynę (miejscowo lub doustnie), a w drugim i trzecim trymestrze stosuje się inny antybiotyk – metronidazol. W sytuacji rozpoznania rzęsistkowego zapalenia pochwy i/lub dróg moczowych niezbędne jest leczenie metronidazolem – stosuje się  go od drugiego trymestru, doustnie i w postaci leków dopochwowych. W tym przypadku istnieje konieczność leczenia również partnera.  

Pierwotne zakażenia wirusem opryszczki w czasie ciąży zawsze jest wskazaniem do, jak najszybszego wdrożenia leczenia przeciwwirusowego (zazwyczaj acyklowirem). W infekcjach nawrotowych zaleca się profilaktyczne stosowanie leku przeciwwirusowego, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia u noworodka. Często potrzebne jest również leczenie partnera kobiety ciężarnej, stosowanie prezerwatyw lub całkowita abstynencja seksualna. 

Ze względu na duże ryzyko poważnych konsekwencji zakażeniem GBS, zaleca się u kobiet ciężarnych przesiewowe badania między 35 a 37 tygodniem ciąży. W razie wykrycia tego patogenu wskazana jest odpowiednia profilaktyka okołoporodowa z zastosowaniem antybiotyku u kobiety. W przypadku zakażenia chlamydiami również wskazana jest antybiotykoterapia. Obecność kłykcin wywoływanych HPV może być wskazaniem do cięcia cesarskiego. Warto wspomnieć, że zakażenie układu moczowego może dawać podobne objawy jak infekcja intymna i może być potrzebne zastosowanie tabletki na zapalenie pęcherza, po konsultacji z lekarzem.

Domowe sposoby na infekcje intymne w ciąży

Niestety nie istnieją domowe sposoby na infekcje intymne w ciąży. W sytuacji występowania niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza ginekologa, który podejmie się odpowiedniej diagnostyki i wdroży właściwe leczenie. 

Jednakże można starać się im zapobiegać we własnym zakresie. Należy pamiętać o odpowiednich praktykach higienicznych. Warto stosować żele do higieny intymnej o właściwym pH, najlepiej zawierające kwas mlekowy, a czasem wskazane jest także sięgnięcie po probiotyki ginekologiczne przystosowane dla kobiet ciężarnych. Zobacz, jak ważna jest higina intymna w ciąży i co powinnas o niej wiedzieć.

Wiesz, co robić w przypadku infekcji intymnej w ciąży!

Infekcja intymna w ciąży, to dość często pojawiający się stan, cechujący się głównie występowaniem świądu, pieczeniem w okolicy krocza oraz upławami. Nie można bagatelizować tych niepokojących objawów, szczególnie u kobiet ciężarnych. Należy zgłosić się do lekarza, aby jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie i zmniejszyć ryzyko groźnych i często nieodwracalnych konsekwencji. Ciąża to czas, w którym warto szczególnie o siebie zadbać.  

Źródła:

1. Bręborowicz G. H., red., Położnictwo i ginekologia tom 1, W: PZWL, Warszawa 2015.
2. Bręborowicz G. H., red., Położnictwo i gienkologia tom 2, W: PZWL, Warszawa 2010.
3. Kotarski J., Heczko P., Lauterbach R., Niemiec T., Bożena Leszczyńska-Gorzelak B., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom u noworodków, Ginekol Pol. 2008, 79, 221-223. 
4. Niemiec T., Brązert J., Drews K, Karowicz A., Kotarski J., Pawlaczyk M., Szaflik K., Tomaszewski, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zakażeń Chlamydia trachomatis w położnictwie i ginekologii, Ginekol Pol. 2007, 78, 574-575.
5. Niemiec T., Drews K., Kotarski J., Majewski S., Spaczyński M., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zakażeń wirusem opryszczki zwykłej u kobiet ciężarnych, Ginekol Pol. 2007, 78, 899-900.  
6. Strus M., Heczko P., Kochan P., Najnowsze wytyczne postępowania w przypadku bakteryjnej waginozy w ciąży, Forum Położnictwa i Ginekologii, 27 lipca 2018, NR 29 (Sierpień 2016).