Niebezpieczne uzależnienie od adrenaliny. Jak je rozpoznać?
Uzależnienie od adrenaliny bywa ryzykowne, ponieważ granica lęku stopniowo się przesuwa. Czy można to zmienić? Jak pomóc osobie uzależnionej? Dowiedz się więcej!
Spis treści
Uzależnienie od adrenaliny to realny problem. Podczas gdy większość osób unika podejmowania zbędnego ryzyka, ludzie, którzy kochają ekstremalne przeżycia, zawsze szukają przygody. Problem zaczyna się, gdy poszukiwanie ryzykownych sytuacji zaczyna mieć charakter kompulsywny, a szara codzienność wywołuje ciągłe rozdrażnienie. Zobacz, co to znaczy, że adrenalina uzależnia i jak zapatruje się na to psychologia.
Spis treści:
- Adrenalina uzależnia − dlaczego?
- Uzależnienie od adrenaliny − jak powstaje?
- Uzależnienie od adrenaliny a osobowość
- Uzależnienie od adrenaliny − objawy
- Uzależnienie od adrenaliny − psychologia i biologia tłumaczą zjawisko!
Adrenalina uzależnia − dlaczego?
Ekstremalne przeżycia, które potencjalnie zagrażają życiu, wywołują w organizmie „burzę hormonalną”. Wszystko zaczyna się, gdy w reakcji na zagrożenie w rdzeniu nadnerczy wydziela się spora dawka adrenaliny. Hormon ten mobilizuje organizm do walki z zagrożeniem, ale to nie wszystko! Reakcja hormonalna wywołuje stan ekscytacji i przyjemnego, wręcz podniecającego upojenia.
Sprawdź też, jak rozpoznać uzależnienie od gier komputerowych.
Jak pisze dr Burnett:
„Za sprawą adrenaliny (...) okresy strachu i przerażenia odbieramy szalenie intensywnie, gdyż wszystkie zmysły i układy mamy pobudzone i wyczulone na niebezpieczeństwo”.
Gdy znika zagrożenie, mózg uruchamia potężną reakcję nagrody. Wyostrzona uwaga, silniejsze emocje, świeże i wyraźne wspomnienia sprawiają, że doświadczenie ryzyka daje poczucie intensywniejszego życia.
Sprawdź też, czym różni się uzależnienie od nałogu.
Uzależnienie od adrenaliny − jak powstaje?
G. Bilik zwraca uwagę, że:
„chęć doznawania nowych, elitarnych wrażeń, a w konsekwencji ich przeżywanie wywołuje tzw. „efekt endorfinowy”(...) Efekt ten uzyskiwany jest poprzez dostarczenie mózgowi znacznej ilości substancji o charakterze narkotyzującym, takich jak adrenalina, wywołujących produkcję endorfiny, czyli hormonu szczęścia. Adrenalina związana z ryzykiem potęguje wspomniany efekt.”
Z czasem człowiek zaczyna się oswajać z sytuacjami, które wcześniej wywoływały u niego silne bodźce i zatrzyk adrenaliny. Dla większości 10. skok na bungee nie wywoła już tak silnej reakcji jak pierwszy. Twój mózg ocenia taką sytuację jako znaną, która nie niesie śmiertelnego zagrożenia.
Uzależnienie od adrenaliny a osobowość
Ludzie, którzy nieustannie szukają przygód, z jakiegoś powodu potrzebują silnej stymulacji. Może to być cecha przypisana do osobowości. Osoby o dominujących osobowościach (typu A) częściej podejmują ryzyko. Są to ludzie, którzy lubią rywalizację, są ambitni, dobrze zorganizowani, niecierpliwi i czasem agresywni.
Jednak w niektórych przypadkach pragnienie przygody może być wynikiem stanu zdrowia psychicznego. Na przykład osoba z zaburzeniem koncentracji uwagi lub z ADHD może wymagać silniejszej stymulacji niż większość ludzi i może szukać przygody jako formy samoleczenia.
Uzależnienie od adrenaliny − objawy
Popularne w mediach społecznościowych filmiki, których bohaterowie podjemują ryzykowne zachowania (np. w trakcie Red Bull Rampage czy Super Enduro) są oglądane przez milony widzów. Osoby, które podejmują wyzwania, często prowadzą ciekawe życie, co ciekawi widzów.
Jednak warto pamiętać, że gdy poszukiwanie adrenaliny wymyka się spod kontroli, może to prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji, w tym do przesunięcia granicy lęku, a nawet do śmierci.
Sprawdź też, czym jest zespół abstynencyjny.
Łatwo rozpoznać pierwsze syndromy uzależnienia od adrenaliny. Obejmują one:
- ciągłe poszukiwanie ekscytujących przygód i potrzeba coraz większego ryzyka, niebezpieczeństwa, poczucia zagrożenia, żeby uzyskać to samo ekscytujące uczucie euforii
- wywoływanie konfliktów z przyjaciółmi i bliskimi, które powoduje nuda
- strach przed nudą
- pragnienie ciągłej stymulacji
Uzależnienie od adrenaliny − psychologia i biologia tłumaczą zjawisko!
Uzależnienie od adrenaliny ma charakter behawioralny i działa według podobnego schematu, jak większość uzależnień tego typu. Zaczyna się od małej dawki substancji − mózg odczuwa pozytywne bodźce, co powoduje silną aktywację anatomicznego układu nagrody. Z czasem zwiększa się tolerancja organizmu na hormon, więc żeby uzyskać ten sam efekt, dawki muszą być coraz większe. W tym wypadku substancją, które uzależnia jest adrenalina. To ekstremalne przeżycia zapewniają organizmowi duże dawki tego hormonu.
Źródła:
1. What Makes a Risk-Taker Crave Adrenaline?
2. D. Burnett, „Gupi muzg. W co tak naprawdę pogrywa twoja głowa”, przekład: D.Rossowski, Wydanie I, Łódź 2018.
3. G. Bilik, „Nienasyceni adrenaliną. Aspekt etyczny sportów ekstremalnych”, [w:] Racjonalia/nr 5/2015, s. 7 − 19.