Zespół abstynencyjny − jak go przetrwać?
6. 10. 2020
· 7 minut czytania
Zespół abstynencyjny to zespół objawów fizycznych i psychicznych pojawiających się po odstawieniu alkoholu. By wytrwać w abstynencji, konieczny jest plan leczenia i odpowiednie wsparcie.
Spis treści
Drgawki, omamy i dezorganizacja myślenia to pierwsze przeszkody na drodze do całkowitej i trwałej abstynencji. Wielokrotne próby odstawienia alkoholu, bez dalszego planu mogą być szkodliwe na poziomie klinicznym i neuropsychologicznym. Przygotowanie się do każdego etapu może zmniejszyć ryzyko powikłań.
Zespół abstynencyjny (AWS) – co to?
Zespół abstynencyjny, inaczej zespół odstawienny, występuje u osób cierpiących na zaburzenia związane z nadużywaniem alkoholu, czyli AUDs (alcohol use disorders). Pełna nazwa angielskiego skrótu (AWS) opisującego zaburzenie to alcohol withdrawal syndrome.
Zespół odstawienny, jak sugeruje sama nazwa, pojawia się w momencie celowego lub niezamierzonego zaprzestania czy ograniczenia picia alkoholu i prowadzi do wystąpienia charakterystycznych dla AWS symptomów. Późne wycofanie alkoholu niesie największe ryzyko wystąpienia ciężkich objawów.
Sprawdź też artykuł: Alkoholizm pod krawatem. Po czym poznać uzależnienie od alkoholu?
Zespół odstawienny – statystyki i zagrożenia
Około 76,3 milionów ludzi na całym świecie cierpi na zaburzenia związane z nadużywaniem alkoholu. Prowadzi to do 1,8 milionów zgonów rocznie.
Dla porównania jedynie 4 razy więcej osób umiera rocznie na raka. Alkoholowy zespół abstynencyjny występuje u około 8% hospitalizowanych pacjentów z AUD.
W praktyce diagnoza objawów zespołu odstawienia alkoholu jest często opóźniona. W efekcie leczenie rozpoczyna się dopiero w momencie pojawienia się pierwszych poważnych symptomów. Współwystępujące choroby i uszkodzenia organizmu wyczerpanego nałogiem determinują sposób leczenia chorego. Chora i obciążona wątroba nie zawsze poradzi sobie z każdą substancją leczniczą, więc terapia musi być dobrana indywidualnie, w zależności od potrzeb i stanu organizmu.
Sprawdź też, czym różni się nałóg od uzależnienia.
Zespół abstynencyjny − objawy
Zespół odstawienia alkoholu obejmuje grupę objawów, które pojawiają się najczęściej od 1 do 3 dni od ostatniego alkoholu. Niektóre objawy mogą pojawić się, gdy poziom alkoholu we krwi wynosi niewiele powyżej 0 (0,5‰). Oznacza to, że chory ograniczył spożywanie alkoholu, ale nie odstawił go całkowicie. Mimo to może on doświadczyć dokuczliwych objawów zespołu odstawienia. Wszystko zależy od stopnia uzależnienia, czyli jak długo dana osoba była uzależniona i jakie ilości alkoholu spożywała przez ten czas.
Autor książki „Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych (DSM-5)” wskazuje na 2 warunki, które muszą być spełnione przed postawieniem diagnozy o zespole abstynencyjnym. A więc:
1. Musi istnieć wyraźny dowód, wskazujący na ograniczenie lub całkowite odstawienie alkoholu przez chorego,
2. Objawy nie są wynikiem współwystepujących zaburzeń medycznych, innych zaburzeń psychicznych lub behawioralnych.
Ile trwa zespół abstynencyjny?
We wczesnych stadiach objawy pojawiają się zwykle niezależnie. Są to m.in.: drżenie, nadpobudliwość, bezsenność i ból głowy.
Symptomy zaczynają się od około 6 godzin po zmniejszeniu spożycia i trwają od 4 − 48 godzin.
Przy nieznacznym odstawieniu pacjenci mają nienaruszoną orientację przestrzenną i są w pełni świadomi. Halucynacje, specyficzne doznania słuchowe i dotykowe, złudzenia na jawie to objawy umiarkowanego odstawienia alkoholu. Mogą trwać do 6 dni.
Sprawdź też zioła i tabletki na stres i uspokojenie.
Ostre dolegliwości pojawiają się przy późnym wycofaniu alkoholu ze swojego życia. Najpierw możesz zauważyć drżenie. Drgawki mogą pojawić się od 6 do 48 godzin od ostatniego spożycia. Z czasem (miedzy 12. a 24. godziną) mogą wystąpić halucynacje i napady drgawek padaczkowych. Badania pokazują, że halucynacje obserwuje się u znacznej mniejszości pacjentów. Kiedyś zespół abstynencyjny rozpoznawano tylko wtedy, kiedy pojawiły się zwidy − obecnie tak nie jest. Halucynacje mają zazwyczaj charakter wizualny, po czym następują omamy słuchowe i dotykowe. Są one żywe i często odnoszą się do zwierząt, np. ich tematem są miniaturowe wersje zwierząt. Głównym, charakterystycznym objawem ciężkiego odstawienia jest „biała gorączka alkoholowa”, czyli delirium tremens − zaczyna się po 48 − 72 godzinach i może trwać nawet do 2 tygodni.
Delirium tremens − biała gorączka alkoholowa
Delirium Tremens (DT) należy do najbardziej groźnych objawów odstawienia alkoholu. Może potencjalnie doprowadzić do śmierci chorego, chyba że lekarz szybko postawi diagnozę i od razu podejmie leczenie. Biała gorączka występuje stosunkowo rzadko − w populacji ogólnej wynosi mniej niż 1%. U pacjentów z uzależnieniem od alkoholu wynosi prawie 2%.
Delirium to kombinacja ciężkich objawów odstawienia alkoholu i majaczenia z pobudzeniem, a czasem halucynacją. Charakteryzuje się szybkim początkiem i zmiennym przebiegiem z zaburzeniami na poziomie świadomości, poznania, motoryki i cyklu snu. U osób z białą gorączką alkoholową często współwystępuje choroba wątroby, co wpływa na wybór leczenia i jego wynik.
Białą gorączkę alkoholową rozpoznaje się, kiedy pacjent:
- ma wyraźne lub skokowe zmiany stanu psychicznego.
- jest zdekoncentrowany − mierzy się to za pomocą badania wzrokowego lub słuchowego.
- ma zdezorganizowane myślenie lub zmieniony poziom świadomości.
Sprawdź też, jak alkohol wpływa na serce.
Konieczna jest także ocena czynników ryzyka i badania pod kątem innych możliwych chorób współtowarzyszących. Karta diagnostyczna umieszczona w ICD-10 i DSM-5 zawiera listę objawów odstawiennych i tych, które wskazują na wystapienie delirium.
Lista objawów odstawiennych
- drżenie języka, powiek, rąk lub wyciągniętych ramion,
- zwiększona potliwość,
- nudności i wymioty,
- tachykardia lub nadciśnienie,
- nadpobudliwość psychoruchowa,
- ból głowy,
- bezsenność,
- złe samopoczucie lub osłabienie,
- przemijające słuchowe lub dotykowe iluzje i halucynacje,
- lęk.
Sprawdź też, czym jest zatrucie alkoholowe.
Lista objawów delirium
- „zmętnienie” świadomości, czyli zmniejszona świadomość otoczenia z pogorszoną zdolnością skupienia się, utrzymania lub zmiany uwagi,
- zaburzenia funkcji poznawczych,
- zaburzenia psychomotoryczne, zaburzenia snu lub jego cyklu,
- szybkie pojawianie się objawów i ich wahania w trakcie dnia.
Zgodnie z kartą diagnostyczną ICD-10, żeby możliwe było postawienie diagnozy, muszą wystąpić przynajmniej 3 symptomy z wyżej wymienionych. Karta diagnostyczna DSM-5 mówi o przynajmniej 2 symptomach.
Sprawdź też, co się dzieje z żołądkiem podczas picia alkoholu.
Przygotowanie do odstawienia
Celem terapeutycznego odstawienia alkoholu jest rozpoczęcie procesu całkowitej i trwałej abstynencji.
Terapia nie przyniesie skutku, jeśli:
- brakuje dalszego planu terapeutycznego i społecznego po odstawieniu alkoholu,
- obecne trudności społeczne, zawodowe lub emocjonalne nie zostaną zrozumiane i odpowiednio „zaopiekowane”,
- u chorego nie ma pragnienia dalszej abstynencji po odstawieniu.
Na poziomie klinicznym wielokrotne i nieskuteczne próby abstynencji prowadzą do coraz poważniejszych objawów odstawienia i zwiększonego ryzyka powikłań. Na poziomie neuropsychologicznym powtarzające się epizody odstawienia wpływają negatywnie na kontrolę motywacyjną, kontrolę hamującą (samokontrolę), elastyczność poznawczą i na podejmowanie decyzji. Dodatkowo obniżają zdolności społeczne. Wszystkie te zaburzenia mogą obniżyć poziom skuteczności narzędzi terapeutycznych, powszechnie stosowanych w leczeniu. Chodzi głównie o wywiady motywacyjne.
Sprawdź też, jak alkohol wpływa na efektywność treningów.
Dlatego przygotowanie się do odstawienia alkoholu to kluczowa kwestia. Bez tego nie można liczyć na długotrwałą abstynencję. Najlepiej dążyć do osiągnięcia 2 celów: żeby okres wycofania był jak najbardziej komfortowy i żeby zapewnić choremu opiekę w trakcie i po odstawieniu.
Leczenie ambulatoryjne czy szpitalne?
Odstawienie alkoholu może być planowane jako leczenie ambulatoryjne lub szpitalne. Leczenie ambulatoryjne ma pewne zalety, takie jak: utrzymanie kontaktu ze środowiskiem społecznym i zawodowym, uczenie się abstynencji w „prawdziwym życiu”. Dodatkowo jest mniej stygmatyzujące i wiążą się z nim niższe koszty. Jednak istnieje też szeroki zakres przeciwwskazań co do leczenia ambulatoryjnego, w tym: nieprawidłowe wyniki laboratoryjne, brak sieci wsparcia, wysokie ryzyko wystąpienia delirium tremens, napadów padaczkowych lub innych ciężkich objawów towarzyszących.
Tak więc, odstawienie w przypadku ciężkiego alkoholizmu jest często zarządzane bezpośrednio w szpitalu. Jest on uznawany za miejsce bezpieczniejsze i powinien zapewnić kompleksową opiekę.
Jak przetrwać zespół abstynencyjny?
Żeby dobrze przygotować się do odstawienia używki przy chorobie alkoholowej, możesz kierować się tymi wskazówkami.
1.Przed rozpoczęciem odstawienia warto zmniejszyć spożycie alkoholu lub przynajmniej je ustabilizować. Dzięki temu objawy mogą być mniej dotkliwe, a ryzyko powikłań niższe.
2. Aby zapobiec ciężkiemu AWS, jako profilaktykę zaleca się przyjmowanie tiaminy (witaminy B1) i kwasu foliowego. Najlepiej sięgnąć po wybrany kompleks witamin z grupy B: Witamina B-Complex Dr. Max, Singularis Superior Witamina B-complex Organic lub Swanson Balance B-200 suplement diety. W odniesieniu do wymaganej dawki tiaminy w leczeniu AWS, zaleca się ok. 10 0mg tiaminy i 1 mg kwasu foliowego dziennie. Jednak w każdym przypadku należy to skonsultować z lekarzem.
3. Około 30% pacjentów z AUD ma hipomagnezemię, czyli niedobór magnezu. Stan ten może zwiększać ryzyko wystąpienia AWS w przypadku nagłego zaprzestania spożywania alkoholu. W związku z tym przed odstawieniem alkoholu osoby z takim niedoborem powinny pomyśleć o doustnej suplementacji magnezu.
4.Przed planowaną abstynencją należy zbadać organizm pod kątem chorób współistniejących (np. kardiomiopatii, alkoholowej choroby wątroby, napadów padaczkowych lub delirium tremens w trakcie wcześniejszego odstawienia), żeby dostosować leczenie monitorujące i farmakologiczne.
Zobacz również: Współuzależnienie od alkoholu. Gdy alkoholizm to choroba całej rodziny...
Źródła:
- G. Airagne, G.Ducoutumany, B.Laffy-Beaufils, A.-L.Le Faou, F.Limosin, Alcohol withdrawal syndrome management: Is there anything new?, La Revue de Médecine Interne, Volume 40, Issue 6, June 2019, Pages 373-379.
- Alcohol withdrawal syndrome: Mechanisms, manifestations, and management, September 2016, Acta Neurologica Scandinavica 135(1).
- Delirium Tremens (DT): Assessment and Management, May 2018, Journal of Clinical and Experimental Hepatology 8(4).
Najnowsze artykuły
Seks i emocje
Dlaczego facet milczy? Psychologia zna odpowiedź na to pytanie
Milczenie nie zawsze bywa dobrze odbierane, a szczególnie przez partnerki. Dlaczego niektórzy mężczyźni unikają rozmów i potrafią się długo nie odzywać? Sprawdź!
Choroby intymne
Plamienie po okresie - skąd się bierze? Wyjaśniamy!
Plamienie po okresie może wiązać się z różnymi dolegliwościami. Sprawdź, co powinno Cię zaniepokoić i kiedy udać się do lekarza.
Udany seks
Jak zaskoczyć faceta w łóżku? Puść wodze fantazji!
Twój partner nie ma ochoty na seks? Sprawdź, co możesz zrobić? Dowiedz się, jak urozmaicić miłosne igraszki. Sprawdź nasze porady i zintensyfikuj intymne doznania!
Choroby intymne
Pryszcze w miejscach intymnych – jak sobie z nimi radzić?
Pryszcze w miejscach intymnych mogą obniżyć jakość życia. Najczęściej problem leży w nieodpowiedniej technice golenia lub uczulających kosmetykach. Przewlekłe zmiany są wskazaniem do porady lekarskiej.
Udany seks
Jak podniecić kobietę? Nauka gry wstępnej dla panów
Jak podniecić partnerkę i zaspokoić jej fantazje seksualne. Ile czasu powinna zajmować gra wstępna? Jakie są najważniejsze strefy erogenne u kobiet? Dowiedz się więcej!
Zdrowie psychiczne
Kortyzol (hormon stresu) – czym jest? Normy i objawy zbyt dużego kortyzolu
Kortyzol, czyli hormon stresu, jest wytwarzany przez komórki kory nadnerczy. Jego poziom można wyznaczyć z próbki krwi, moczu lub śliny. Sprawdź wskazania do badania kortyzolu.
Antykoncepcja
Czy tabletki antykoncepcyjne poprawiają cerę?
Zastanawiasz się, czy tabletki antykoncepcyjne mogą poprawić stan Twojej skóry? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
Problemy z seksem
Przedwczesny wytrysk – przyczyny i leczenie. Jak przedłużyć stosunek?
Przedwczesny wytrysk to zaburzenie seksualne mężczyzn, które można leczyć za pomocą środków farmaceutycznych, psychoterapii lub technik behawioralnych. Sprawdź, jak można przedłużyć stosunek.
Przeczytaj także
Nałogi
Uzależnienie od alkoholu - pierwsze objawy i metody leczenia. Po czym rozpoznać alkoholika?
Martwisz się, że Twój bliski ma problem z alkoholem? Dowiedz się, jak możesz mu pomóc. Sprawdź, po czym poznać, że ktoś jest uzależniony. Dowiedz się więcej!
Seks i emocje
Na jakim Ty świecie żyjesz? Uzależnienie od Internetu
Czy wiesz, że od Internetu można się uzależnić? Po czym poznać, że dzieje się coś niepokojącego? Jak reagować, kiedy widzisz, że Twoi bliscy wpadają w szpony nałogu? Sprawdź!
Seks i emocje
Kiedy seks przesłania Ci świat. Objawy seksoholizmu
Seksoholizm definiowany jest jako przymus podejmowania zachować seksualnych. Uzależni nierzadko odczuwają wstręt i obrzydzenie do swoich zachowań. Jak można im pomóc? Sprawdź!
Seks i emocje
Uzależnienie od marihuany – jak pomóc uzależnionemu?
Jak walczyć z uzależnieniem od marihuany? Co zrobić, by pomóc bliskiej osobie? Kiedy skorzystać ze specjalistycznej pomocy? Odpowiedzi znajdziesz w naszym blogu!
Seks i emocje
Sylwester bez alkoholu – po pierwsze nie oceniaj!
Szukasz alternatywy dla wysokoprocentowych trunków? Poznaj nasze przepisy na drinki bez alkoholu. Przekonaj się, że można się świetnie bawić bez konieczności picia piwa, wódki czy wina!
Seks i emocje
Kompulsywne jedzenie – 6 sposobów, jak poradzić sobie z podjadaniem na tle nerwowym
Jedzenie kompulsywne to jedno z częstszych zaburzeń odżywiania. Polega na niekontrolowanym pochłanianiu posiłków. Z czego wynika ten stan? Co zrobić, by nie podjadać? Sprawdź!
Seks i emocje
Kawa na ławę: czym jest uzależnienie od kofeiny?
Choć picie kawy nie jest niczym złym, w nadmiarze prowadzi do uzależnienia. Po czym poznać, że dzieje się coś niepokojącego? Jakie są najczęstsze objawy związane z odstawieniem kofeiny? Sprawdź!
Seks i emocje
Bigoreksja (dysmorfia mięśniowa): gdy Twoje mięśnie wciąż są za małe...
Jeśli wciąż uważasz, że Twoja masa mięśniowa jest ciągle za mała i źle się z tym czujesz, być może cierpisz na bigoreksję. Na czym polega to zaburzenie? Szczegóły znajdziesz w naszym artykule!
Więcej artykułów na ten temat
Na jakim Ty świecie żyjesz? Uzależnienie od Internetu
Czy wiesz, że od Internetu można się uzależnić? Po czym poznać, że dzieje się coś niepokojącego? Jak reagować, kiedy widzisz, że Twoi bliscy wpadają w szpony nałogu? Sprawdź!
Kiedy seks przesłania Ci świat. Objawy seksoholizmu
Seksoholizm definiowany jest jako przymus podejmowania zachować seksualnych. Uzależni nierzadko odczuwają wstręt i obrzydzenie do swoich zachowań. Jak można im pomóc? Sprawdź!
Phubbing: kto tego nie robi, niech pierwszy rzuci... smartfonem!
Czy zdarza Ci się zbyt często sprawdzać wiadomości w telefonie lub pisać SMS-y podczas rozmowy ze znajomym? Być może padłeś ofiarą phubbingu? Co kryje się pod tym terminem? Sprawdź!