Najczęstsze choroby prostaty - jak je rozpoznać i leczyć?

Prostata, czyli gruczoł krokowy jest narządem męskiego układu płciowego. Wśród najczęstszych chorób wymienia się łagodny rozrost prostaty, zapalenie oraz raka prostaty. Warto wiedzieć, jakie dolegliwości może dawać chora prostata. Poznaj wszystkie objawy chorób prostaty u mężczyzn. 

Prostata – co to takiego i gdzie się znajduje? 

Prostata, zwana także gruczołem krokowym lub sterczem, to narząd męskiego układu płciowego. Swoim wyglądem i rozmiarami przypomina kasztana. Usytuowana jest do tyłu od spojenia łonowego, do przodu od odbytnicy i poniżej dna pęcherza moczowego. Przez prostatę przechodzą przewody wytryskowe i cewka moczowa. Gruczoł krokowy jest odpowiedzialny za produkcję specjalnej wydzieliny, która wchodzi w skład nasienia. 

Choroby prostaty – objawy i przyczyny

Powszechnie uważa się, że problemy z prostatą dotyczą głównie mężczyzn w podeszłym wieku. Jest to częściowo prawda, ponieważ częstotliwość chorób stercza niewątpliwie wzrasta wraz z wiekiem. Miej jednak na uwadze, że nawet u młodych mężczyzn prostata może dawać o sobie znać. Co więcej, gruczoł krokowy stopniowo rozrasta się już powyżej 40 roku życia, a w okolicy pięćdziesiątki warto wybrać się do urologa, nawet jeśli nie zauważasz żadnych nieprawidłowości.

Do głównych chorób stercza zalicza się przede wszystkim łagodny rozrost, zapalenie oraz raka prostaty. Niektóre symptomy są dosyć charakterystyczne. Część z nich może pojawić się w każdej z powyższych jednostek chorobowych, inne są bardziej typowe dla konkretnej choroby. 

Objawy chorób prostaty to między innymi:

• osłabiony strumień moczu,
• oddawanie moczu kroplami, przerywany strumień moczu,
• trudności z rozpoczęciem oddawania moczu, 
• częste oddawanie niewielkich porcji moczu, 
• nykturia, czyli częste oddawanie moczu w nocy, 
• parcie naglące, 
• skapywanie kropel moczu po zakończeniu jego oddawania, 
• dolegliwości bólowe podczas oddawania moczu, 
• nietrzymanie moczu lub całkowite zatrzymanie moczu, 
• gorączka i dreszcze, 
• pogorszenie samopoczucia, 
• bóle okolicy krocza i bóle podbrzusza, 
• uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, 
• mętny mocz oraz obecność krwi w moczu, 
• uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza po oddaniu moczu, 
• dolegliwości związane z obecnością przerzutów nowotworowych (np. bóle kręgosłupa związane z przerzutami do kości, intensywna utrata masy ciała i inne).

Sprawdź także: Ból w pachwinie u mężczyzn. Co może oznaczać?.

Łagodny rozrost gruczołu krokowego

Łagodny rozrost stercza (tzw. przerost prostaty, powiększenie prostaty) występuje u większości mężczyzn w podeszłym wieku. Prowadzi do zwężenia światła cewki moczowej, przerostu i dysfunkcji mięśnia wypieracza pęcherza, zalegania moczu w pęcherzu oraz rozmaitych dolegliwości związanych z utrudnionym oddawaniem moczu.

Magdalena Ślaska dodaje: 

"Na rozrost prostaty wpływa również nadmiar DHT (dihydrotestosteron). Pochodna testosteronu odpowiada za łagodny przerost gruczołu krokowego. Hormon, zaliczany do grupy endrogenów, działa intensywniej niż jego prekursor."

Ostre zapalenie prostaty

Ostre zapalenie stercza często związane jest z zakażeniem układu moczowego. Rozwojowi choroby sprzyjają rozrost prostaty, zwężenie cewki moczowej czy zabiegi urologiczne. Przyczyną ostrego zapalenia stercza jest infekcja bakteryjna, a za najczęstsze drobnoustroje uważa się pałeczki Enterobacterales i patogeny odpowiedzialne za zapalenia cewki moczowej.

Choroba występuje stosunkowo rzadko, a objawy pojawiają się dosyć gwałtownie. Wśród nich wymienia się szybko narastającą gorączkę, dreszcze, pogorszenie samopoczucia i silny, dokuczliwy ból okolicy krocza. Towarzyszą im dolegliwości bólowe i uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, a mocz może być wyraźnie mętny. Obrzęknięty gruczoł krokowy doprowadza do sporych trudności z oddaniem moczu, a nawet do jego całkowitego zatrzymania.

Przewlekłe zapalenie prostaty

Przewlekłe zapalenie prostaty może mieć związek z zakażeniem bakteryjnym (głównym czynnikiem etiologicznym jest wówczas bakteria Escherichia coli), ale do innych prawdopodobnych przyczyn choroby zalicza się także zaburzenia hormonalne, procesy autoimmunologiczne, nieprawidłowe napięcie mięśni dna miednicy, stres i zaburzenia emocjonalne czy dysfunkcje w odpływie moczu. Za główny symptom choroby uważa się długotrwałe (stałe bądź nawracające) dolegliwości bólowe okolicy krocza, które mogą lokalizować się nad spojeniem łonowym, w członku, mosznie, okolicy odbytu czy okolicy krzyżowej kręgosłupa. 

U niektórych ból i dyskomfort pojawia się podczas lub po wytrysku. Mogą temu towarzyszyć nieprawidłowości w oddawaniu moczu (częstomocz, parcie naglące, trudności z rozpoczęciem mikcji, pieczenie, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza), a przewlekły charakter dolegliwości wiąże się czasem z ogólnym obniżeniem samopoczucia i uczuciem narastającego zmęczenia. Przewlekłe zapalenie stercza występuje stosunkowo często i dotyka mężczyzn w różnym wieku, częściej tych poniżej 50 roku życia. Przeczytaj również: Pieczenie po wytrysku – co oznacza? Lekarz odpowiada!.

Choroby prostaty – objawy raka gruczołu krokowego

Rak prostaty znajduje się w czołówce nowotworów złośliwych rozpoznawanych u mężczyzn. Przez długi okres może nie dawać szczególnych objawów i manifestować się podobnie do łagodnego rozrostu stercza. Wraz z rozwojem nowotworu, objawy prostaty u mężczyzn przybierają na sile, a w moczu pojawiają się czerwone krwinki (wykryte w badaniu ogólnym moczu) bądź widoczne nawet gołym okiem krwiste zabarwienie moczu. W bardziej zaawansowanym stadium choroby zauważysz utratę masy ciała czy dolegliwości związane z przerzutami nowotworowymi (typowo ból w okolicy lędźwiowej spowodowany przerzutami do kości). 

Objawy chorób prostaty – co robić? 

Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Pamiętaj także, że nawet mimo braku jakichkolwiek dolegliwości, w okolicy 50 roku życia warto wybrać się do urologa. Badanie prostaty, które polega na palpacyjnej ocenie gruczołu palcem wprowadzonym przez odbyt (per rectum), z pewnością nie należy do najprzyjemniejszych, ale nie trwa długo i nie wymaga specjalnego przygotowania, a dostarcza wielu cennych informacji. W zależności od Twojej sytuacji lekarz pokieruje dalszą diagnostyką – być może dostaniesz zalecenie wykonania badań laboratoryjnych (takich jak pomiar PSA, badanie ogólne moczu, posiew moczu i inne) czy obrazowych (np. USG przezodbytnicze). 

Profilaktyka chorób prostaty i leczenie 

Czy istnieje jakakolwiek profilaktyka prostaty u mężczyzn? W jaki sposób zapobiegniesz lub zminimalizujesz ryzyko wystąpienia? Przede wszystkim nie lekceważ żadnych niepokojących objawów! W razie zaobserwowania nieprawidłowości jak najszybciej udaj się do lekarza. Skuteczne leczenie przeszkód utrudniających odpływ moczu z pęcherza oraz zakażeń układu moczowego zmniejsza ryzyko zapalenia stercza. Zadbaj o regularne oddawanie moczu (nie przetrzymuj moczu w pęcherzu na siłę) i zapobiegaj zaparciom. Pamiętaj, że rak prostaty długi czas może przebiegać bezobjawowo, a kontrolna wizyta u urologa pozwoli wychwycić chorobę we wczesnym stadium i umożliwi skuteczne leczenie.

Magdalena Ślaska dopowiada:

"Nie można zapomnieć także o ograniczeniu tłuszczów odzwierzęcych i artykułów zawierających tłuszcze nasycone. W zamian poleca się natomiast tłuszcze nienasycone znajdujące się m.in. w rybach. Czujność powinny zachować także osoby obciążone genetycznie. W ich przypadku ryzyko zachorowania jest dwukrotnie wyższe, dlatego tej grupie pacjentów zaleca się regularne badania mające na celu wykluczenie ewentualnych zmian w obrębie gruczołu krokowego."

Przeczytaj również: Zakażenie Proteus mirabilis − jak leczyć infekcję pęcherza moczowego?

Leczenie chorób prostaty różni się w zależności od konkretnej jednostki chorobowej. W terapii stosuje się m.in. antybiotykoterapię, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, tzw. leki na prostatę (np. leki blokujące receptory alfa czy inhibitory 5-alfa- reduktazy) lub leczenie chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię bądź terapię hormonalną.

Pamiętaj, by nie leczyć się na własną rękę bez konsultacji z lekarzem. Na rynku szeroko reklamowane są wprawdzie rozmaite leki na prostatę bez recepty, leki na nietrzymanie moczu czy też zaburzenia w jego oddawaniu, ale miej na uwadze, że stosowanie takich specyfików bez konsultacji lekarskiej nie tylko może nie przynieść oczekiwanej poprawy, ale przede wszystkim znacznie opóźni postawienie prawidłowe diagnozy (co w przypadku raka stercza, który jak wiemy, początkowo daje objawy takie jak łagodny rozrost, prawdopodobnie będzie katastrofalne w skutkach!).

Choroby prostaty – bądź czujny!

Gruczoł krokowy, czyli stercz to narząd znajdujący się w miednicy mniejszej u mężczyzn. Już wiesz, jakie są objawy prostaty. Dolegliwości obejmują m.in. różnorodne problemy z oddawaniem moczu oraz powodowanie bólu. Schorzenia prostaty, wbrew powszechnej opinii, mogą dotykać także młodych mężczyzn. W razie zauważenia niepokojących symptomów niezwłoczna wizyta u lekarza pozwala na szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nie zapominaj, jak ważna jest profilaktyka prostaty. Miej świadomość, że rak stercza długo może nie dawać charakterystycznych objawów, wobec czego warto wybrać się do urologa, nawet w przypadku braku dolegliwości. 

Źródła:

1. Duława J., Drabczyk R., Powikłania zakażenia układu moczowego, Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
2. Sosnowski M., Choroby gruczołu krokowego: jak zapobiec groźnym powikłaniom, https://podyplomie.pl/medical-tribune/25093,choroby-gruczolu-krokowego-jak-zapobiec-groznym-powiklaniom. 
3. Dybowski B., Przewlekłe zapalenie stercza, Przegląd Urologiczny, 2007/6.
4. Szkarłat K., Prostatitis – zapalenie gruczołu krokowego, Przegląd Urologiczny. 2007/5.