Przerost prostaty – objawy, przyczyny, profilaktyka, leczenie

Czy wiesz, jak rozpoznać przerost prostaty? Objawy, jakie temu towarzyszą, często nie powodują u mężczyzn niepokoju. Koniecznie zgłoś się do lekarza, jeśli masz problemy z oddawaniem moczu i zaobserwowałeś u Ciebie w ostatnim czasie obniżenie libido, szczególnie gdy jesteś pomiędzy 45 a 50 rokiem życia!

Gruczoł krokowy – co to jest? Choroby prostaty

Gruczoł krokowy, nazywany inaczej prostatą lub sterczem, jest męskim narządem wielkości orzecha włoskiego, umiejscowionym tuż pod pęcherzem moczowym. Przez wnętrze prostaty przebiega początkowy odcinek cewki moczowej. Zadaniem gruczołu krokowego jest produkcja płynu, który wchodzi w skład nasienia (spermy) oraz wpływa na wytwarzanie testosteronu.

Do najczęstszych chorób prostaty należą:

• łagodny przerost gruczołu krokowego, czyli powiększenie gruczołu objawiające się problemami w oddawaniu moczu,
• zapalenie gruczołu krokowego, związane najczęściej z infekcją bakteryjną,
• rak gruczołu krokowego – jest to nowotwór złośliwy, występujący najczęściej po 50. roku życia.

Zobacz, na czym polega profilaktyka raka prostaty.

Pamiętaj o badaniach profilaktycznych i bądź wyczulony na różne pojawiające się symptomy. Przeczytaj więcej o chorobach prostaty w artykule: Prostata – objawy choroby. Kiedy pojawia się problem?

Czym jest łagodny przerost prostaty? Objawy, które powinny cię zaniepokoić

Przerost prostaty oznacza powiększenie gruczołu krokowego i zmniejszenie przepływu moczu przez cewkę moczową. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. Stwierdza się go u 50% mężczyzn w wieku 60 lat oraz ok. 90% w wieku 80 lat. Jest schorzeniem nierzadko występującym w okresie andropauzy. Wiąże się to z zaburzeniem stężenia hormonów płciowych. Do powstawania przerostu gruczołu krokowego dodatkowo przyczyniają się uwarunkowania genetyczne, niezdrowy tryb życia i dieta.

Justyna Dystrych dodaje: 

"Zauważono także, że mężczyźni często sięgający po warzywa rzadziej cierpią na rozrost prostaty – w przeciwieństwie do spożywających duże ilości czerwonego mięsa. Czynniki  zwiększające ryzyko to również:

• otyłość,
• stany zapalne dróg moczowych,
• wstrzemięźliwość seksualna,
• choroby przenoszone drogą płciową oraz stres."

Łagodny przerost stercza powinien być bezwzględnie leczony, ponieważ oprócz objawów urologicznych, w wielu przypadkach maskuje nowotwór złośliwy. Choroba ta jest bardzo niebezpieczna i może stanowić zagrożenie dla Twojego życia. Przerost prostaty przebiega powoli, więc na początku możesz nie odczuwać żadnych objawów.

Jeśli chodzi o przerost prostaty, objawy, które obserwujemy najczęściej to: 

• nagłe parcie na mocz,
• potrzeba częstego oddawania moczu (mniej więcej co 1-2 godziny)
• uczucie pełnego pęcherza, nawet po oddaniu moczu,
• słaby lub przerywany strumień moczu,
• potrzeba wstawania w nocy więcej niż dwa razy w celu oddania moczu,
• nietrzymanie moczu,
• duży wysiłek podczas oddawania moczu.

Czym jeszcze charakteryzuje się powiększona prostata? Symptomy, z jakimi możesz się spotkać, to także obniżony popęd seksualny i zaburzenia potencji.

Jeśli nie będziesz do końca opróżniać pęcherza moczowego, doprowadzi to do infekcji dróg moczowych, a nawet tworzenia się kamieni w pęcherzu moczowym. Pamiętaj więc, aby nie bagatelizować pierwszych symptomów rozrostu gruczołu krokowego, gdyż powoduje to ciężkie skutki dla Twojego zdrowia. Sprawdź, jak leczyć infekcję pęcherza moczowego.

Przerost prostaty – czy to rak?

Justyna Dystrych dodaje: 

"Łagodny przerost stercza (BPH) i nowotwór prostaty to dwie różne jednostki chorobowe. Rozrost prostaty ma charakter gruczolaka o podłożu hormonalnym, a zwiększeniu ulega liczba zdrowych komórek. Jego skutkiem jest przede wszystkim obniżenie jakości życia chorego. Natomiast złośliwy rak prostaty (zwłaszcza niezdiagnozowany) to stan prowadzący nawet do śmierci, ponieważ ma charakter przerzutowy i niechętnie poddaje się leczeniu.

Niektóre objawy tych dwóch chorób są jednakowe, dlatego powinny skłonić mężczyznę do zbadania się u urologa. Poza tym skutki powiększenia gruczołu krokowego mogą maskować objawy raka – dlatego pacjenci ze zdiagnozowanym BPH muszą regularnie odwiedzać specjalistę. W celu postawienia właściwej diagnozy wykonuje się następujące badania:

• PSA – diagnostyka stężenia antygenu sterczowego w surowicy (im wyższy poziom, tym większe prawdopodobieństwo raka),
• badanie per rectum – sprężystość zmiany oznacza gruczolaka, a nierówności i większa spoistość na powierzchni prostaty to cechy charakterystyczne raka.

Przerost prostaty a życie seksualne

Przerost prostaty zazwyczaj wpływa bardzo negatywnie na życie seksualne mężczyzny. Spadek poziomu testosteronu skutkuje gorszym samopoczuciem, zmniejszonym libido i problemami z erekcją. Zostaje również zaburzony balans skurczu i rozkurczu naczyń krwionośnych (zależnych od tlenków azotu i receptorów α₁-adrenergicznych). W praktyce oznacza to trudności w osiągnięciu i utrzymaniu wzwodu. Wszystko to znacznie obniża jakość współżycia, a niejednokrotnie uniemożliwia choremu osiągnięcie satysfakcji seksualnej – dlatego tak istotne jest wprowadzenie odpowiedniego leczenia."

Przerost postaty – leczenie i diagnostyka

Na badanie gruczołu krokowego udaj się do lekarza urologa. Po wstępnym wywiadzie wykona on badanie prostaty per rectum (przez odbyt), aby ocenić stan i wielkość stercza. W razie konieczności zleci wykonanie USG prostaty oraz dodatkowe badania krwi i moczu, w tym na poziom PSA (diagnostyka raka prostaty). Dzięki diagnozie specjalista wdroży odpowiednie leczenie.

W zależności od nasilenia objawów i zaawansowania choroby, do postępowania terapeutycznego zaliczamy zmianę trybu życia, leczenie farmakologiczne lub zabiegi chirurgiczne.

Zmiana trybu życia

Jest to postępowanie w przypadku, gdy powiększona prostata ma łagodne objawy, które nie obniżają znacznie Twojej jakości życia. Do działań wpływających korzystnie na proces leczenia należy:

• zmniejszenie spożywanie płynów w pewnych sytuacjach czasowych (np. przed wyjściem z domu, przed snem),
• ograniczenie picia kawy i alkoholu, które podrażniają pęcherz moczowy,
• zmiana techniki oddawania moczu – dwukrotne oddanie moczu w ciągu kilku minut, aby opróżnić pęcherz moczowy i zwiększyć odstęp pomiędzy mikcjami.

Przerost prostaty – leczenie farmakologiczne

Gdy objawy są mocno nasilone i uciążliwe, lekarz może zlecić leczenie farmakologiczne. W leczeniu łagodnego przerostu prostaty stosuje się standardowo dwie grupy leków. 

Blokery receptorów α-adrenergicznych – należą do nich doksazosyna, tamsulozyna i alfuzosyna, Powodują rozluźnienie mięśni w drogach moczowych i ułatwiają opróżnianie pęcherza moczowego. Poprawę zauważysz już po paru dniach. Niestety, czasem powodują działania niepożądane w postaci spadku ciśnienia, zawrotów głowy czy złego samopoczucia.

Inhibitory 5 α-reduktazy, czyli finasteryd i dutasteryd. Zmniejszają objętości gruczołu krokowego o ok. 20%. Efekt leczenia widoczny jest tutaj po ok. 6 miesiącach stosowania leków. Skutki uboczne obejmują zaburzenia erekcji i zmniejszone libido. Sprawdź także, co jeszcze powoduje spadek libido u mężczyzny.

Leczenie chirurgiczne

Operacja wskazana jest w przypadku chorych, u których doszło do zatrzymania moczu, a leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy. Dotyczy to ok. 20-25% mężczyzn leczonych na przerost gruczołu krokowego. Do leczenia chirurgicznego zalicza się zabiegi laserowe i ultradźwiękowe oraz powszechną metodę – przezcewkową elektryczną resekcję (TURP). Wszystkie operacje polegają na wycięciu i zmniejszeniu wielkości prostaty, co przywraca odpływ moczu z pęcherza.

Przerost prostaty – leczenie naturalne

Fitoterapia, czyli leczenie związkami pochodzenia roślinnego jest od dawna stosowana jako terapia uzupełniająca w łagodnym przeroście stercza. Nie poznano dokładnie mechanizmu działania substancji roślinnych, ale wiadomo, że wspierają funkcjonowanie gruczołu krokowego, działają przeciwzapalnie i zapobiegają dalszemu rozrastaniu się prostaty. Stosuj je profilaktycznie, aby nie dopuścić do rozwoju choroby. Możesz także zaopatrzyć się w leki na prostatę bez recepty, w formie suplementów.

Preparaty otrzymywane są z roślin takich jak:

• śliwa afrykańska – związki zawarte są w korze (fitosterole), które ułatwiają regularne oddawanie moczu i zmniejszają częstość jego oddawania szczególnie w nocy;
• palma sabalowa – substancje owocu palmy sabalowej działają przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie. Hamują działanie 5 α – reduktazy, dzięki czemu zwiększa się przepływ moczu, co ułatwia jego oddawanie. Korzystne efekty terapii uzyskano u 90% badanych mężczyzn po sześciu tygodniach leczenia;
• dynia zwyczajna – nasiona dyni bogate są w związki (β-sitosterole), które działają wspomagająco w stanach zapalnych gruczołu krokowego oraz zmniejsza stężenie dihydrotestosteronu (DHT) odpowiedzialnego za powiększanie prostaty. Zmniejsza zaleganie moczu w pęcherzu i ułatwia jego wypróżnianie. Obecnie popularny jest olej z pestek dyni oraz jej wysuszone nasiona;
• pokrzywa zwyczajna – jej korzeń jest bogaty w lipidy i β-sitosterole. Wykazuje właściwości przeciwzapalnie, moczopędnie i przeciwobrzękowo. Zmniejsza ból podczas oddawania moczu.

Pamiętaj, że suplementy diety nie zastąpią leczenia farmakologicznego, jedynie wspomogą jego działanie. Regularnie kontroluj stan gruczołu krokowego.

Nieprzyjemna i kłopotliwą przypadłością przy przeroście prostaty jest nietrzymanie moczu. Produkty na nietrzymanie moczu są powszechnie dostępne na rynku. Możesz zdecydować się na dyskretne i dopasowane wkładki męskie oraz majtki chłonne.

Profilaktyka jest ważna!

Nie ma sposobu, aby uchronić się przed przerostem prostaty. Ważne jest, abyś nie lekceważył początkowych objawów i zgłosił się do lekarza urologa. Pozwoli to na uniknięcie ciężkich powikłań. Aby zminimalizować ich ryzyko, powinieneś badać się profilaktycznie u lekarza urologa, szczególnie gdy masz powyżej 50 lat. Ponadto prowadź zdrowy tryb życia, wdróż zbilansowaną dietę bogatą w witaminy i składniki mineralne, ogranicz czerwone mięso, nabiał i produkty mleczne; rzuć palenie, ogranicz spożywanie alkoholu i picie kawy. Wprowadź także do Twoich codziennych zajęć aktywność fizyczną. Możesz zacząć suplementować zioła i preparaty, które działają na układ moczowy oczyszczająco i poprawiają przepływ moczu.

Pamiętaj, że łagodny przerost stercza, oprócz złego wpływu na komfort życia, stanowi zagrożenie dla Twojego życia. Dlatego tak istotna jest profilaktyka i wprowadzenie leczenia na samym początku choroby. Koniecznie zgłoś się do urologa, jeśli podejrzewasz u Ciebie przerost prostaty. Leczenie zawsze powinien ustalić lekarz.

Źródła:

1. Lamer-Zarawska E., Fitoterapia i leki roślinne, ZWL, Warszawa 2013,
2. Słowikowska-Hilczer J., Andrologia, PZWL, Warszawa 2020,
3. https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/b/benign-prostatic-hyperplasia-(bph; dostęp 17.01.22).