Zapalenie pęcherza – przyczyny, objawy i leczenie zakażenia pęcherza

Zapalenie pęcherza moczowego to najczęściej występująca postać zakażenia układu moczowego. Ze względu na budowę anatomiczną na jego rozwój w szczególności narażone są kobiety. Do głównych objawów zapalenia pęcherza moczowego należy ból podbrzusza, bolesne parcie na pęcherz oraz konieczność częstego oddawania moczu. Za zapalenie pęcherza moczowego najczęściej odpowiadają bakterie, właśnie dlatego podstawową rolę w jego leczeniu odgrywają antybiotyki. Sprawdź, na jakie objawy warto zwrócić uwagę i jak zapobiegać przykrym dolegliwościom!

Zapalenie pęcherza – przyczyny

W warunkach fizjologicznych mocz znajdujący się powyżej zwieracza pęcherza moczowego jest jałowy. Niewielka ilość bakterii niechorobotwórczych może natomiast występować w końcowym odcinku cewki moczowej. Zakażenie układu moczowego (ZUM) to obecność patogennych drobnoustrojów w drogach moczowych, które fizjologicznie są jałowe. Mogą temu towarzyszyć dolegliwości dyzuryczne, czyli objawy związane z zaburzeniami podczas oddawania moczu, ale zdarza się również, że ZUM przebiega bez żadnych symptomów.

Zakażenie układu moczowego najczęściej występuje w postaci zapalenia pęcherza moczowego.

• Zazwyczaj do jego rozwoju dochodzi drogą wstępującą – bakterie chorobotwórcze kolonizują okolice ujścia cewki moczowej, a następnie przedostają się wyżej aż do pęcherza moczowego. 
• Ze względu na budowę anatomiczną – krótki i prosty przebieg cewki moczowej, a także bliskie sąsiedztwo pochwy i odbytnicy, na jego rozwój w szczególności narażone są kobiety. U aktywnych seksualnie przedstawicielek płci żeńskiej do przemieszczenia bakterii z cewki moczowej do pęcherza moczowego najczęściej dochodzi podczas stosunku płciowego.
• Za ponad 70% przypadków zapalenia pęcherza moczowego odpowiada Escherichia coli, dużo rzadziej Staphylococcus saprophyticus (5–10%, głównie u kobiet aktywnych seksualnie), Proteus mirabilis, Klebsiella spp., Enterococcus spp.

Zapalenie pęcherza – objawy

Do objawów sugerujących zapalenie pęcherza moczowego należą:

• Dyzuria, czyli ból podczas oddawania moczu,
• Pieczenie podczas oddawania moczu,
• Częstomocz – potrzeba częstego korzystania z toalety,
• Uczucie bolesnego parcia na mocz,
• Bolesność w okolicy podbrzusza.

Poza tym mocz może być mętny i mieć nieprzyjemny zapach. Niekiedy za sprawą obecnych w nim erytrocytów kolor moczu staje się różowy lub czerwony. Możesz mieć również do czynienia z sytuacją, gdy obecność bakterii w drogach moczowych nie wiąże się z wystąpieniem żadnych objawów. Mówimy wówczas o bakteriomoczu bezobjawowym. Nie wymaga on leczenia, wyjątkiem są jednak kobiety w ciąży oraz osoby przed planowanym zabiegiem urologicznym, w czasie którego dojdzie do naruszenia błony śluzowej dróg moczowych.

Ile trwa zapalenie pęcherza?

Czas trwania zapalenia pęcherza moczowego jest zależny od wielu czynników, m.in od.:

• Patogenu odpowiadającego za zakażenie,
• Obecności czynników sprzyjających jego rozwojowi,
• Zastosowanego leczenia.

Zapalenie pęcherza – leczenie

Podstawą leczenia zapalenia pęcherza jest antybiotykoterapia. Jednak postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne różni się w zależności od tego czy mamy do czynienia z niepowikłanym, czy też powikłanym zakażeniem układu moczowego.

• Za niepowikłany ZUM uznaje się każde zapalenie pęcherza moczowego występujące u kobiety z prawidłowym układem moczowo-płciowym oraz bez zaburzeń miejscowych i ogólnoustrojowych mechanizmów obronnych, wywołane przez drobnoustroje typowe dla ZUM, najczęściej Escherichia coli.
• Natomiast o powikłanym zakażeniu układu moczowego mówimy wówczas, gdy występuje u:

• Mężczyzny,
• Kobiety z anatomicznym (np.: złogi, guzy, zwężenia, uchyłki pęcherza, torbiele nerek, przetoki, wstawki jelitowe) lub czynnościowym (pęcherz neurogenny, refluks pęcherzowo-moczowodowy) zaburzeniem utrudniającym odpływ moczu, bądź z upośledzeniem ogólnoustrojowych lub miejscowych mechanizmów obronnych, lub jest wywołane nietypowymi drobnoustrojami,

• Powikłane ZUM to również zakażenie układu moczowego u osób starszych, zapalenie pęcherza moczowego u dzieci, a także zapalenie pęcherza w ciąży.

U kobiet z niepowikłanym zapaleniem pęcherza moczowego, jego rozpoznanie można postawić już na podstawie samych objawów klinicznych zgłaszanych przez pacjentkę, a następnie zaordynować odpowiednie leki. Czas stosowania tabletek na zapalenie pęcherza jest zależny od tego, który preparat zostanie wybrany. Może się on ograniczać do jednorazowego podania leku, tak jak w przypadku fosfomycyny lub wynosi nawet 8 dni, jeśli zastosujemy popularną w tej przypadłości furazydynę.

U wszystkich mężczyzn, a także u kobiet z czynnikami ryzyka powikłanego zapalenia pęcherza moczowego lub jeśli standardowe leczenie okazało się nieskuteczne, a także w sytuacji, gdy infekcja nawróciła do miesiąca od poprzedniego epizodu, konieczne jest wykonanie posiewu moczu. Na podstawie jego wyniku możemy wdrożyć leczenie celowane na patogen będący przyczyną infekcji.

W przypadku ciężkiego, powikłanego zapalenia pęcherza moczowego konieczna może być hospitalizacja. Dodatkowo wskazane jest również wykonanie badań obrazowych. Podstawą pozostaje USG układu moczowego, jednak u części pacjentów konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej z kontrastem, urografii lub scyntygrafii nerek.

Zapalenie pęcherza – domowe sposoby

Domowe sposoby leczenia zapalenie pęcherza moczowego nie powinny stanowić alternatywy dla terapii farmakologicznej. Jednak mogą być stosowane wspomagająco, zwłaszcza przez kobiety spełniające kryteria niepowikłanego zakażenia układu moczowego. Do uznanego za skuteczny i powszechnie używanego domowego sposobu na zapalenie pęcherza, należy spożywanie owoców żurawin. Ich działanie polega na zmniejszeniu przylegania patogennych bakterii na ściany dróg moczowych, co zmniejsza ich namnażanie się, a przez to łagodzi dolegliwości towarzyszące zakażeniu. Skuteczne są również mieszanki ziół posiadające działanie moczopędne, np.: ziele rumianku, skrzyp polny, korzeń pietruszki czy ziele nawłoci.

Czego unikać przy zapaleniu pęcherza?

W czasie trwania zapalenia pęcherza moczowego należy zadbać o prawidłową dietę i stan nawodnienia organizmu. Zaleca się unikanie potraw pikantnych oraz kwaśnych, a także kawy. Zawarte w nich związki, wydalane wraz z moczem, mogą podrażniać wrażliwą śluzówkę pęcherza moczowego. Natomiast zbyt mała podaż płynów, a co za tym idzie zmniejszenie częstości oddawania moczu, stwarza dogodne warunki dla namnażania się patogennych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenie.

Jak zapobiegać zapaleniu pęcherza?

W celu zmniejszenia ryzyka rozwoju zapalenia pęcherza moczowego warto zastosować się do poniższych wskazówek.

• Dbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu, wypijając codziennie min.2-2,5 litrów płynów.
• Niezwykle ważna jest prawidłowa higiena osobista – okolice intymne podmywaj ciepłą wodą z dodatkiem mydła o lekko kwaśnym odczynie, nie stosuj irygacji pochwy, unikaj kąpieli bąbelkowych.
• Pamiętaj o częstym i całkowitym opróżnianiu pęcherza moczowego.
• Oddawaj mocz po każdym stosunku płciowym oraz przed snem.
• Zadbaj o to, by unikać zaparć. Sprawdź domowe sposoby na zaparcia.
• Regularnie stosuj żurawinę. 

Kobiety po menopauzie, mierzące się z nawracającymi zakażeniami układu moczowego, mogą odnieść korzyści z dopochwowego stosowania maści estrogenowej, która pomaga przywrócić naturalną florę bakteryjną tej okolicy, a dzięki temu ogranicza rozwój patogenów wywołujących zapalenie pęcherza moczowego. Natomiast w przypadku kobiet, które zauważyły, że nawroty ZUM mają u nich wyraźny związek z aktywnością seksualną, po konsultacji z lekarzem mogą przyjmować profilaktyczną dawkę antybiotyku po każdym zbliżeniu ze swoim partnerem.

Podsumowanie

Zapalenie pęcherza moczowego to zakażenie dolnego odcinka układu moczowego, z którym najczęściej mamy do czynienia u aktywnych seksualnie kobiet. Wskazują na nie takie dolegliwości, jak bolesne parcie na pęcherz, ból i pieczenie podczas oddawania moczu oraz konieczność częstego korzystania z toalety. W razie wystąpienia opisanych objawów zawsze wskazana jest konsultacja lekarska.