Uzależnienie od mediów społecznościowych − czy jesteś uzależniony od „lajków”?

Uzależnienie od mediów społecznościowych często wynika z potrzeby przynależności, uznania czy autoprezentacji. Facebook i Instagram zdominowały rynek portali społecznościowych do tego stopnia, że posiadanie konta w tych serwisach stało się prawie społeczną normą. Kiedy media społecznościowe to jeszcze zabawa i forma komunikacji z innymi ludźmi, a kiedy poważniejszy problem z pogranicza uzależnienia? Sprawdź!

Nadużywanie portali społecznościowych

Każdy kto ma konto na Instagramie lub Facebooku wie, co oznacza „dać się wciągnąć” w otchłań mediów społecznościowych. Badania prowadzone w 25 krajach UE w ramach międzynarodowego projektu EU Kids Online pokazały, że u około 9% dzieci w Polsce pojawiają się niepokojące objawy uzależnienia od Internetu. Cześć badaczy zwraca uwagę na specyficzny podtyp uzależnienia od Internetu - uzależnienie od portali społecznościowych.

Sprawdź też, czym różni się nałóg od uzależnienia.

Uzależnienie od Facebooka czy też uzależnienie od Instagrama staje się groźne, gdy symptomy ewidentnie wskazują na uzależnienie behawioralne, m.in:

• brak apetytu, brak snu
• utrata kontroli nad czasem spędzanym w Internecie
• uczucie braku, niepokoju, rozdrażnienia i pustki, gdy korzystanie z Internetu staje się niemożliwe
• brak czasu dla rodziny i znajomych oraz zaniedbywanie obowiązków
• uczucie rozczarowania, gniewu, gdy publikowane treści nie zyskują popularności wśród znajomych/obserwatorów

Uzależnienie od mediów społecznościowych − badania

Profesor psychologii J. Morahan-Martin spędziła dużo czasu na badaniu związku samotności z potrzebą używania Internetu w celach społecznościowych. Badnia przeprowadzone na grupie 277 użytkowników Internetu wykazały, że samotne osoby częściej korzystały z Internetu w celu wsparcia emocjonalnego niż inni. Według niej samotność wiąże się ze zwiększoną potrzebą korzystania z Internetu. Samotne osoby spędzają czas w sieci (na portalach społecznościowych) ze względu na szybszą i łatwiejszą możliwość rozmowy i zdobycia wirtualnego towarzystwa czy fanów. Jest to dla nich sposób na modulowanie negatywnych nastrojów wywołanych samotnością.

Sprawdź też, czym jest zespół abstynencyjny.

Dodatkowym plusem są zmienione wzorce interakcji społecznych w środowisku online. Stopień obecności w Internecie (obecności społecznej i intymności) może być kontrolowany − użytkownicy pozostają niewidoczni, w tym samym czasie obserwują interakcje innych osób. Mogą też kontrolować liczbę i czas ich wspólnych interakcji.

Uzależnienie czy łatwy sposób na nudę?

Autorzy raportu „Funkcjonowanie emocjonalne a uzależnienie od Facebooka...” słusznie podkreślają, że u młodzieży i osób w okresie wczesnej dorosłości występuje szczególna aktywność związana z poszukiwaniem kontaktów, korzystaniem z czatów czy for dyskusyjnych.

Nie każdy popada w głębokie uzależnienie i nie każdemu ilość lajków spędza sen z powiek. Zgodnie z rozszerzonym modelem behawioralno-poznawczym uzależnienie od mediów społecznościowych zależy od współwystępowania czynników osobowościowych, poznawczych, środowiskowych i od potrzeb i celów działania jednostki. Osoby ze skłonnością do depresji czy lęku społecznego mogą szukać pozytywnych wzmocnień i gratyfikacji w sieci. To dla nich bezpieczniejszy sposób funkcjonowania i wypracowany styl radzenia sobie z rzeczywistością.

Inne cechy osobowości, które w dotychczasowych badaniach współwystępowały z uzależnieniem od Facebooka to: neurotyzm, niska stabilność emocjonalna, narcyzm, niskie poczucie własnej wartości oraz nieśmiałość.

Sprawdź też, na czym polega uzależnienie od gier.

Źródła:

1. Raport KUL „Funkcjonowanie emocjonalne a uzależnienie od Facebooka oraz jego związki ze zdrowiem psychicznym”, Lublin 2018.

2. J. Morahan-Martin and P. Schumacher, "Loneliness and Social Uses of the Internet" (2003). Applied Psychology Journal Articles. Paper 2.

3. M. Brand, K.S. Young, C. Laier, “Prefrontal control and internet addiction: a theoretical model and review of neuropsychological and neuroimaging findings”, 2014.