Zawroty głowy w ciąży – skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić?

Ciąży towarzyszy wiele zmian w ciele kobiety. Jest to czas, kiedy przyszła mama boryka się z szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości. Wśród nich mogą znaleźć się zawroty głowy. Z czego wynikają? Jak sobie z nimi radzić? Kiedy zawroty głowy w ciąży są niebezpieczne? Sprawdź!

Czy w ciąży są zawroty głowy?

Obecność zawrotów głowy w ciąży nie jest niczym nadzwyczajnym. Dolegliwość ta może mieć łatwe do wyeliminowania przyczyny i nie zagrażać Tobie czy Twojemu dziecku. Zdarza się jednak, że zawroty głowy są wyrazem poważnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu Twojego organizmu. Ich obecność powinnaś zatem zawsze skonsultować z lekarzem.

Za terminem zawroty głowy kryją się dwa typy dolegliwości:

• Ośrodkowe zawroty głowy – złudzenie niestabilności podłoża, niepewności postawy, wrażenie chwiania się lub zapadania, obawa przed upadkiem. Początek objawów jest nagły lub stopniowy, trwają kilka sekund. Mogą im towarzyszyć bóle głowy, zaburzenia świadomości, drgawki i zaburzenia widzenia pod postacią podwójnego widzenia, mroczków przed oczami, pogorszenia ostrości wzroku, a nawet ślepoty.
•  Obwodowe zawroty głowy – złudzenie kołowego lub wirowego ruchu otoczenia, własnego ciała albo tylko głowy. Początek objawów jest nagły i napadowy, a ich nasilenie zwykle duże. Dolegliwości są najsilniejsze na początku i z czasem stają się coraz słabsze. Utrzymują się od kilkunastu minut do kilkudziesięciu godzin. Ruch głowy nasila objawy, ale nie towarzyszą im drgawki, zaburzenia widzenia i zaburzenia świadomości. Bóle głowy występują rzadko. Mogą pojawić się zaburzenia słuchu, w tym niedosłuch, głuchota, szum czy uczucie pełności w uchu.

Sprawdź powiązane kategorie

Zawroty głowy w ciąży – skąd się biorą?

Do występowania zawrotów głowy w ciąży może przyczynić się wiele czynników. Przyjrzyjmy się kilku z nich.

Zmiany hormonalne zaczynają dokonywać się już od bardzo wczesnych etapów ciąży. Polegają m.in. na wzroście poziomu progesteronu we krwi, który odpowiada za przygotowanie organizmu kobiety do ciąży. Podczas ciąży ściany naczyń krwionośnych poszerzają się, co powoduje zmiany w ciśnieniu krwi. Może występować stałe obniżenie ciśnienia krwi albo niedociśnienie pojawiające się podczas zmiany pozycji z leżącej na siedzącą lub stojącą. W efekcie może to prowadzić do zawrotów głowy, a nawet do omdleń.

Anemia w ciąży (niedokrwistość) jest zjawiskiem powszechnym, a jej częstość zwiększa się wraz z wiekiem ciążowym. W przebiegu ciąży dochodzi do zwiększenia objętości krwi nawet o 40-45%, ale nie podąża za tym równomierny wzrost masy erytrocytów i hemoglobiny. Do niedokrwistości predysponuje także zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, kwas foliowy i witaminę B12, zakażenia oraz ubogie zapasy żelaza w organizmie występujące przed ciążą. Do typowych objawów niedokrwistości, niezależne od jej przyczyny, należy m.in. obniżona tolerancja wysiłku, zmęczenie, bladość skóry, bóle i zawroty głowy.

Odwodnienie może wystąpić na każdym etapie ciąży. W ciąży wzrasta zapotrzebowanie na płyny ze względu na zwiększającą się objętość krwi ciężarnej, wzrastanie płodu i produkcję płynu owodniowego. Ponadto odwodnienie mogą spowodować wszelkie infekcje przebiegające z gorączką oraz zatrucia pokarmowe przebiegające z biegunką i wymiotami.

Niski poziom glukozy we krwi w ciąży może wynikać ze zwiększonego zapotrzebowania na energię lub ze źle monitorowanej i leczonej cukrzycy. Znaczne lub nagłe obniżenie poziomu cukru we krwi może powodować m.in. trudności z koncentracją, osłabienie i zawroty głowy.

Zmęczenie i stres w ciąży, chociażby przez chwilę, towarzyszą każdej ciężarnej kobiecie. Zmiany związane z przystosowaniem się do nowej sytuacji życiowej, wyobrażenie porodu czy wizja posiadania noworodka mogą być obciążające fizycznie i psychicznie. Może to powodować ogólne przemęczenie organizmu z towarzyszącymi zawrotami głowy.

Zawroty głowy w ciąży w 1. trymestrze

Zawroty głowy w pierwszych dniach ciąży mogą wskazywać na nieprawidłowości występujące jeszcze przed ciążą, w szczególności na anemię, cukrzycę przedciążową, migrenę i inne choroby neurologiczne oraz choroby uszu. Od początku ciąży dochodzi też do zmian w objętości krwi, które mogą doprowadzać do niedociśnienia skutkującego zawrotami głowy.

Zawroty na początku ciąży często są spowodowane odwodnieniem w wyniku niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. Są to bardzo nasilone wymioty rozpoczynające się przed 16. tygodniem ciąży (najczęściej około 9. tygodnia) i powodujące utratę masy ciała o ok. 5%. Mogą pojawić się wymioty i nudności po jedzeniu lub niezwiązane z przyjmowaniem pokarmów i płynów. Doprowadzają one do znacznego odwodnienia, co skutkuje osłabieniem i silnymi zawrotami głowy w ciąży. Objawy ustępują zwykle przed 20. tygodniem ciąży.

Zawroty głowy w ciąży w 2. trymestrze

Wśród przyczyn zawrotów głowy na kolejnym etapie ciąży również znajdują się niepowściągliwe wymioty ciężarnych oraz choroby kobiety występujące przed ciążą. Tu może również ujawnić się anemia spowodowana zmianami w objętości i składzie krwi.

W drugim trymestrze ciąży wykonywane są badania w kierunku wykrycia cukrzycy. W przebiegu cukrzycy ciążowej mogą występować epizody hipoglikemii, czyli niskiego poziomu glukozy we krwi. Do objawów hipoglikemii należą m.in. zawroty głowy, bóle głowy i osłabienie.

Powiększanie się rozmiarów macicy może powodować ucisk na naczynia krwionośne, przez co krew z dolnej połowy ciała wolniej wraca do serca. Jeśli przebywasz przez dłuższy czas w pozycji leżącej lub stojącej, kiedy to macica uciska na główne naczynia organizmu, możesz mieć spadki ciśnienia, zawroty głowy lub nawet omdlenia.

Zawroty głowy w ciąży w 3. trymestrze

Anemia z niedoboru żelaza może dotyczyć nawet 37% kobiet w 3. trymestrze ciąży. Zaburzenia pod postacią ogólnego osłabienia i zawrotów głowy mogą być znacznie nasilone ze względu na dodatkowo występujące fizjologiczne zmiany w składzie krwi.

Już od 2. trymestru ciąży oraz przez cały 3. trymestr należy zwrócić szczególną uwagę na dodatkowe objawy towarzyszące zawrotom głowy. 

Zawroty głowy w ciąży – co robić?

Zawrotom głowy w ciąży często można zapobiegać w dość prosty sposób. Przede wszystkim zwracaj uwagę na to, żeby nie śpieszyć się wstając z pozycji siedzącej lub stojącej. Ogranicz długie okresy stania. Nie zapominaj też piciu wody, żeby uniknąć odwodnienia.

Zadbaj o dobrze zbilansowaną dietę, bogatą w składniki odżywcze, witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Możesz skorzystać z porad dietetyka.

Lecz swoje choroby przewlekłe i choroby towarzyszące ciąży. Na anemię, zgodnie z zaleceniami lekarza, spożywaj żelazo lub witaminy dla kobiet w ciąży. Regularnie monitoruj ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cukru we krwi, jeśli to konieczne.

Pilnie zgłoś się do lekarza, gdy zawrotom głowy towarzyszą objawy mogące sugerować stan przedrzucawkowy!

Podsumowanie

Zawroty głowy to obok m.in. porannych lub wieczornych nudności, senności i tkliwości piersi pierwsze objawy ciąży, które jeśli ustępują samoistnie i nie są znacznie nasilone, nie sugerują poważnych problemów zdrowotnych. Wystąpienie wszelkich dodatkowych dolegliwości może sugerować leżące za tym podłoże patologiczne. Niezależnie od Twoich podejrzeń odnośnie przyczyny zawrotów głowy w ciąży, skonsultuj ten stan ze swoim lekarzem.

Źródła:

1. G.H. Bręborowicz (red.), Położnictwo, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020
2. Bodzioch M., Zawroty głowy, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.40., [dostęp: 10.05.2024 r.],
3. Prusiński A.,  Klasyfikacja, obraz kliniczny i leczenie zawrotów głowy, Polski Przegląd Neurologiczny, Via Medica, 2011