Czym jest ciąża geriatryczna i jakie niesie ze sobą ryzyko? Wszystko, co warto wiedzieć o ciąży po 35. roku życia

Współczesne kobiety coraz później decydują się ciążę. Średni wiek urodzenia pierwszego dziecka w Polsce w 2021 roku wynosił prawie 29 lat, a kobiety, które miały co najmniej 30 lat stanowiły 55% rodzących. Czy okres po 35. roku życia to dobry czas na dziecko? Jakie ryzyko może nieść ze sobą późna ciąża? Co to znaczy „ciąża geriatryczna”? Sprawdź!

Co to jest ciąża geriatryczna? Jaki wiek na nią wskazuje?

Określenie ciąża geriatryczna wdarło się do codzienności i jest również używane przez lekarzy i położne, chociaż nie jest to termin medyczny. Zdecydowanie zgrabniejszym określeniem jest ciąża w późnym wieku  lubciąża w zaawansowanym wieku. Jak medycyna określa ten wiek? Zwykle jest to granica 35-40 lat. Termin ciąża geriatryczna może być krzywdzący dla niektórych kobiet, ponieważ geriatria to dziedzina medycyny zajmująca się opieką nad osobami w podeszłym wieku.

Ciąża po 35. roku życia jest traktowana podobnie, jak ciąża na wcześniejszym etapie życia, ale opieka nad ciężarnymi w zaawansowanym wieku jest często dokładniejsza. Ponadto wizyty kontrolne odbywają się częściej. Dzieje się tak z powodu zagrożeń dla płodu i przyszłej matki, które wzrastają wraz z wiekiem ciężarnej. 

Ciąża po 35. roku życia – szanse na zajście w ciążę

Kobiety rodzą się z określoną liczbą jajeczek w jajnikach, co nazywa się rezerwą jajnikową. Od momentu narodzin rezerwa jajnikowa stopniowo się zmniejsza. Spadek liczby i jakości jajeczek jest procesem fizjologicznym. Występuje u każdej kobiety i nasila się wraz z zaawansowaniem wieku. Już po 30. roku życia zmniejsza się szansa na urodzenie dziecka, a po 35.-37. roku życia szanse obniżają się istotnie.

Nie oznacza to jednak, że kobiety po 35. roku życia muszą się pożegnać z marzeniami o zostaniu mamą. Powinny jednak mieć świadomość tego, że trudniej będzie im zajść w ciążę i może zaistnieć konieczność skorzystania z technik wspomaganego rozrodu. Ciąża po 40-stce jest jednak coraz częstsza, a ginekolodzy i położnicy dobrze radzą sobie z opieką nad takimi pacjentkami.

Ciąża w późnym wieku – zagrożenia dla matki

Ciąża po 35. roku życia to duże obciążenie dla organizmu przyszłej matki. Dzieje się tak dlatego, że wiele mechanizmów kompensujących zmiany w ciele kobiety z wiekiem staje się coraz mniej wydajnych i skutecznych. Ponadto, wzrasta ryzyko zaostrzenia przewlekłych chorób, na które kobieta zachorowała przed ciążą.

Częste komplikacje występujące u kobiet z ciążą w zaawansowanym wieku, to m.in.:

• nadciśnienie indukowane ciążą, stan przedrzucawkowy, rzucawka,
• cukrzyca ciężarnych,
• żylaki kończyn dolnych,
• otyłość,
• przedwczesne odklejenie łożyska,
• zakończenie ciąży poprzez cięcie cesarskie,
• wydłużone i utrudnione gojenie się krocza po porodzie,
• trudny do opanowania krwotok poporodowy,
• ciąża pozamaciczna.

Zaawansowany wiek matki wiąże się ze spadkiem jakości jajeczek. Po 35. roku znacznie zwiększa się ryzyko wystąpienia anomalii chromosomowych u płodu, czyli m.in. zespołu Downa, Edwardsa i Patau. Tego typu ciąża zawsze niesie ze sobą podwyższone ryzyko dla przyszłej matki.

Ciąża w późnym wieku – zagrożenia dla płodu

Jak już wspomniano, późna ciąża niesie ze sobą ryzyko anomalii chromosomalnych. Płody z tego typu wadami rozwijają się nieprawidłowo. Częściej niż w zdrowych ciążach dochodzi do nieprawidłowej implantacji zarodka, co może skutkować odklejeniem łożyska i niedotlenieniem płodu. Ponadto, częściej dochodzi do poronień i porodów przedwczesnych, co obarcza dziecko wszystkimi powikłaniami wcześniactwa.

Jakie inne zagrożenia dla płodu może nieść ze sobą ciąża po 35. roku życia?

• Wady wrodzone (w tym groźne wady serca i układu nerwowego),
• Niska masa urodzeniowa,
• Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu.

Możliwe, że zaawansowany wiek matki (i ojca) są czynnikami ryzyka występowania zaburzeń ze spektrum autyzmu u potomstwa.

Ciąża geriatryczna – jakie mogą być jej korzyści?

Chociaż poczęcie dziecka po 35. roku życia u kobiety niesie ze sobą wiele zagrożeń, ma też swoje dobre strony. Współcześnie granica wieku posiadania pierwszego dziecka przesuwa się, ponieważ kobiety i ich partnerzy stawiają na rozwój, doświadczenie życiowe i stabilność finansową. Dopiero po osiągnięciu tych fundamentów czują się gotowi na dziecko.

Poczucie stabilizacji finansowej i zawodowej często sprawia, że kobiety rzadziej doświadczają stresu w ciąży. Mając pewność zatrudnienia i urządzony dom czy mieszkanie, mogą w całości skupić się na swoim zdrowiu i oczekiwaniu na potomka. W bardziej dojrzałym wieku zarówno kobiety, jak i mężczyźni są zwykle bardziej dojrzali psychicznie i gotowi na dziecko.

Ciąża geriatryczna – od kiedy zacząć się do niej przygotowywać?

Najlepsza ciąża to taka, która nie jest niespodzianką i do której Twoje ciało jest dobrze przygotowane – niezależnie od tego, w jakim wieku decydujesz się na dziecko. Już na kilka miesięcy przed planowaną ciążą powinnaś zażywać kwas foliowy, który ma działanie ochronne w stosunku do wad cewy nerwowej.

Od momentu podjęcia decyzji od ciąży powinnaś znajdować się pod opieką lekarza doświadczonego w prowadzeniu ciąż, a w szczególności ciąż u kobiet w zaawansowanym wieku. Ocena ginekologiczna przed poczęciem pozwala na wykrycie ewentualnych wad anatomicznych układu rozrodczego i ich korekcję. Lekarz może również ocenić konieczność stosowania witamin dla kobiet w ciąży.

Odwiedź również lekarza pierwszego kontaktu, który zaleci podstawowe badania z krwi i oceni Cię pod kątem ryzyka występowania niektórych chorób. Wyrównanie i dobra kontrola chorób przewlekłych może zmniejszyć ryzyko powikłań w ciąży.

Ciąża geriatryczna – szczególna opieka

Już od pierwszych objawów ciąży kobieta powinna być w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym. Należy przestrzegać kalendarza badań w ciąży i wstawiać się na wszystkie wizyty, których zwykle jest więcej niż w przypadku kobiet ciężarnych przed 35. rokiem życia. Twój lekarz może Ci zaproponować wykonanie genetycznych testów przesiewowych pod kątem występowania wad genetycznych u płodu.

Ważne, żebyś we własnym zakresie zadbała o swoje zdrowie i dobre samopoczucie. Skup się na utrzymywaniu aktywności fizycznej przez całą ciążę, o ile nie masz ku temu przeciwwskazań. Twoja dieta powinna być zbilansowana i zdrowa. Choć kobiety ciężarne są bardziej podatne na infekcje niż ich nieciężarne rówieśniczki, to nie zaleca się stosowania preparatów na odporność w ciąży. Większość z nich nie ma udowodnionego działania i potwierdzonego profilu bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Najlepszy wiek do zajścia w ciążę różni się w zależności od badań i źródeł. Pewne jest natomiast, że po 35. roku życia znacznie wzrasta ryzyko niepowodzeń położniczych i występowania powikłań w ciąży. Mimo tego zdecydowana większość późnych ciąż jest zdrowa. Kobiety w każdym wieku mogą zostać szczęśliwymi mamami, więc decyzja o późniejszym wdrażaniu w życie planów macierzyńskich nie powinna być stygmatyzowana.

Źródła:

1. Glick I., Kadish E., Rottenstreich M., Management of Pregnancy in Women of Advanced Maternal Age: Improving Outcomes for Mother and Baby, International Journal of Women’s Health, 08.2021
2. Bręborowicz G.H. (red.), Położnictwo, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020
3. Bręborowicz G.H. (red.), Ginekologia, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020
4. Szałtys D. i in., Sytuacja demograficzna Polski do roku 2021. Opracowanie merytoryczne, Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Demograficznych, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-polski-do-roku-2021,40,2.html, [dostęp: 15.12.2024 r.]