Mastalgia – jakie są główne przyczyny bólu piersi i kiedy warto skonsultować się z lekarzem?

Ból piersi (mastalgia) to dość częsta dolegliwość zgłaszana przez kobiety. Dane wskazują, że nawet 2/3 kobiet może w swoim życiu doświadczyć bolesności piersi o różnym stopniu nasilenia. Dolegliwości mogą mieć charakter cykliczny lub niecykliczny. Zdarza się również, że przyczyna problemu nie jest związana z samą piersią, a zotaczającymi ją tkankami. Dowiedz się, co może oznaczać ból piersi. 

Co to jest mastalgia? 

Mastalgia jest terminem medycznym stosowanym do określenia bólu piersi. Dolegliwość dotyczy zwykle osób w wieku od 15 do 40 lat, ale kobiety w okresie okołomenopauzalnym oraz po menopauzie również mogą jej doświadczać. Co ważne, ból piersi może dotyczyć nie tylko kobiet, ale także mężczyzn, transpłciowych kobiet oraz transpłciowych mężczyzn. 

• Mastalgia może mieć nasilenie od łagodnego dyskomfortu do bardzo silnego bólu, który znacznie upośledza codzienne funkcjonowanie. Dolegliwość może być stała lub mieć charakter cykliczny, nawracający.  
• Termin mastalgia jest czasem zamiennie używany z terminem mastodynia. Oba opisują ból piersi i w literaturze medycznej są często używane zamiennie. Mastodynią częściej określa się miejscowy ból piersi związany ze współistnieniem obrzęku i powiększenia gruczołu. 

Jakie są rodzaje mastalgii? 

Medyczne źródła rozróżniają zwykle trzy rodzaje bólu piersi. 

Sprawdź powiązane kategorie

Ból piersi – przyczyny 

Najczęstszą przyczyną bólu piersi jest mastalgia cykliczna, czyli związana z cyklem miesiączkowym. Bóle są zwykle obustronne i często dotyczą górnych zewnętrznych kwadrantów piersi. Dolegliwości pojawiają się w fazie lutealnej cyklu, kiedy to pod wpływem hormonów płciowych dochodzi do gromadzenia płynów. Bóle ustępują wraz z początkiem miesiączki, ale nawracają w kolejnych cyklach, co jest uciążliwe i wpływa na codzienną aktywność. Czynnikami ryzyka cyklicznego bólu piersi są otyłość i nadmierne spożycie soli. 

Mastalgia niecykliczna nie jest związana z miesiączką. Jej przyczyną może być stosowanie antykoncepcji hormonalnej, terapii hormonalnej w okresie menopauzy lub niektórych leków (SSRI, haloperidol, spironolakton, digoksyna). Dolegliwości mogą być obustronne, chociaż zdecydowanie częściej lokalizują się w jednej piersi. Ból nie ma stałego schematu: może pojawiać się i znikać, być przewlekły lub ustępować, a także okresowo, ale nie cyklicznie, nawracać. Niecykliczny ból piersi może być spowodowany również przez: 

• Ciążę, 
• Uraz, 
• Zmiany naczyniowe, 
• Stan zapalny (np. zapalenie gruczołu mlekowego), 
• Blizny pooperacyjne, 
• Duży rozmiar piersi – zarówno przez naturalną tkankę gruczołową, jak i implanty, 
• Przebycie radioterapii, 
• Obecność złośliwych i niezłośliwych guzów w piersi (np. cysty piersi, włókniakogruczolaki, rak piersi), 
• Noszenie źle dopasowanego biustonosza (zbyt luźnego lub zbyt ciasnego), 
• Złe wsparcie biustu podczas aktywności fizycznej. 

Do niecyklicznego bólu piersi przyczynia się karmienie piersią. U młodych mam może pojawić się bolesny zastój mleka lub zapalenie piersi. Ma to miejsce głównie między 2. a 6. tygodniem po porodzie, ale może pojawić się na każdym etapie laktacji. Do niecyklicznej mastalgii może też przyczyniać się palenie papierosów, spożywanie kofeiny i stres, ale dokładny mechanizm i powiązanie w tych przypadkach nie są pewne. 

Ból piersi, zwłaszcza ból z boku, może być spowodowany przez rzutowanie nieprawidłowości klatki piersiowej na tę okolicę, np. przez: 

• Urazowe uszkodzenie ściany klatki piersiowej, 
• Uszkodzenie mięśni i stawów klatki piersiowej, 
• Neuralgia międzyżebrowa, 
• Schorzenia kręgosłupa i tkanek przykręgosłupowych. 

Mastalgia – jakie objawy mogą jej towarzyszyć? 

Mastalgia cykliczna często występuje jako objaw pojedynczy i nie towarzyszą jej inne nieprawidłowości. Zdarza się, że kobiety odczuwające ból piersi przed okresem zgłaszają również tkliwość, ból przy dotyku oraz uczucie obrzęku i ciężkości. 

Mastalgii niecyklicznej często towarzyszą inne objawy, których pojawienie się powinno skłonić do kontaktu z lekarzem. Dzięki odpowiedniej j diagnostyce możliwe jest wdrożenie szybkiego leczenia przyczynowego. Jakie objawy alarmowe powinny Cię zaniepokoić? 

• Zmiana kształtu piersi, 
• Wygląd piersi przypominający skórkę pomarańczy, 
• Zmiany w okolicy brodawki, zwłaszcza wciągnięcie skóry lub całej brodawki, 
• Wyciek jakiejkolwiek treści z brodawki sutkowej, 
• Zaczerwienienie i obrzęk piersi, 
• Obecność owrzodzeń na piersi, 
• Wyczucie guzków lub zgrubień podczas wykonywania samobadania piersi, 
• Gorączka, 
• Powiększenie pachowych węzłów chłonnych. 

Jak wygląda diagnostyka mastalgii? 

Młode kobiety z cykliczną mastalgią występującą obustronnie nie muszą mieć wykonywanych dodatkowych badań obrazowych, pod warunkiem że: 

• Nie mają rodzinnej historii raka piersi, 
• W poprzednich badaniach obrazowych nie miały w piersiach żadnych nieprawidłowości. 

Co pomaga na ból piersi? 

W wielu przypadkach samo przejście przez diagnostykę mastalgii i ustalenie jej niegroźnego pochodzenia sprawia, że kobiety zaczynają czuć się lepiej. Część osób przyzwyczaja się do problemu i nie szuka sposobów na jego złagodzenie. 

W postępowaniu z bolącymi piersiami niezwykle ważne jest leczenie zachowawcze. Zalicza się do niego: 

• Noszenie dopasowanego biustonosza dobrze podtrzymującego piersi (możesz skorzystać z pomocy brafitterki, czyli osoby, która zawodowo zajmuje się dopasowywaniem biustonoszy). 
• Unikanie stosowania leków, co do których wiadomo, że mogą przyczyniać się do mastalgii. Przewlekłą farmakoterapię modyfikuj tylko po konsultacji z lekarzem! 
• Stosowanie ciepłych lub zimnych okładów. W aptekach znajdziesz kremy do biustu o działaniu chłodzącym lub rozgrzewającym. 
• Kontrola masy ciała poprzez zrzucenie zbędnych kilogramów dzięki odpowiednio zbilansowanej diecie i aktywności fizycznej. 
• Fizjoterapia – ma szczególnie duże znaczenie w przypadku bólów klatki piersiowej rzutujących się na pierś. 

Leczeniem farmakologicznym pierwszego rzutu we wszystkich rodzajach mastalgii są leki przeciwbólowe – niesteroidowe leki przeciwzapalne. Preparaty są dostępne bez recepty, ale ich stosowanie warto konsultować z lekarzem. Można je przyjmować doustnie w formie tabletek lub kapsułek. Mają również postać żelu do nakładania na bolące okolice. 

Postępowaniem z wyboru przy wszelkich zmian guzowatych jest leczenie ukierunkowane na ich usunięcie. W przypadku zapalenia piersi może być konieczne stosowanie antybiotyku. Ból piersi i bolące sutki przy karmieniu warto pielęgnować maścią z lanoliną i chłodnymi okładami. Przy zapaleniu piersi u kobiet w czasie laktacji ważne jest unikanie zastojów w piersi, np. stosując laktator do odciągania mleka. 

Podsumowanie 

Mastalgia jest najczęściej spowodowana cyklicznymi zmianami poziomu hormonów płciowych w związku z menstruacją. Pozostałe przyczyny bólu piersi są rzadsze, ale każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Należy koniecznie zgłosić się na poradę do lekarza, jeśli dyskomfort i ból utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie lub jeśli oprócz mastalgii zauważasz jakiekolwiek objawy alarmowe wymienione w tym artykule. 

Źródła:

1. Grzechocińska B., Bóle piersi związane i niezwiązane z cyklem miesiączkowym, Ginekologia po Dyplomie, 06.2018
2. Shamsudeen S., Tahir M.T., Mastalgia, StatPearls Publishing, 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562195/, [dostęp: 15.11.2024 r.]
3. Breast Pain (Mastalgia), https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15469-breast-pain-mastalgia, [dostęp: 15.11.2024 r.]
4. Alimoglu O., Aslan A., Baysal H., Ekinci O., Eren T., Ozemir I.A., Sagiroglu J., Factors Effecting Mastalgia, Breast Care (Basel), 03.2016